117 YEDİNCİ LEFİF

İki illet harfini kendinde birleştirdiği için lefif denir. Mefruk ve makrun olmak üzere iki kısımdır.

Mefruk: (…………..) gibi ki birinci harfin hükmü (…………..) fiilinin hükmü gibi, son harfinin hükmü de (…………..) fiilinin hükmü gibidir. Ahavatının da böyledir.

118

Nunu hafife ile:

(…………..) (…………..) (…………..)

İsmi faili: (…………..) (aslı (…………..) idi)

İsmi mefulu: (…………..)

İsmi mekanı: (…………..)

İsmi aleti: (…………..) baş harfi (…………..) kelimesinin baş harfî, son harfi de kelimesinini son harfi gibi ilâl yapıldı.

Meçhulü: (…………..) ila ahir.

Lefifi makrun: (…………..) (…………..) ilâ âhir. Bunun hükmü nakısın hükmü gibidir. Orta harfi ecvef babında geçtiği gibi ilâl yapılmaz.

Emri hazırı:

(…………..) (…………..) (…………..)

Şeddeli tekit nunu ile:

(…………..) (…………..) (…………..)

119

Nunu hafife ile:

(…………..) (…………..) (…………..)

fiilinden nunu sakile ile:

(…………..) (…………..) (…………..)

Nakısda ve lefifde tekit nunu'nun hükmünü öğrenmek istersen illet harfine bak, müfredde hazfedilen asıl harf ise mahzuf harf red olunur. Çünkü onun hazfı emrin âhirinin sâkin olması içindi. Onun duhulü ile yok olup feth üzere mebni olup fetha hafif olmasından dolayı emrin sonu üstünlenir.

(…………..) (…………..) (…………..) (…………..)

misallerinde olduğu gibi.

120

Eğer zamir ise mâkabline bakılır, üstün ise zamirin harekesinin ânz olması mâkablininde üstün olması durumunda harekelenir. Ör. (…………..) ve (…………..)

Allahu Tealâ'nın (…………..) sözünde olduğu gibi eğer illet harfi üstünlü değilse mâkablinde hiffetin yokluğundan dolayı hazfolur. Ör.: (…………..) ve (…………..) gibi.

Müzekker: (…………..)

Müenneste: (…………..) misalinde olduğu gibi.

İsmi faili: (…………..) dir ki onun vav'ı (…………..) da olduğu gibi ilâl yapılmaz (…………..) den sıfatı miişebbehe:

(…………..) (…………..) (…………..)

şeklinde olur.

Tesniyesinin aslı (…………..)

Cemi müzekkerin aslı (…………..) idi, 'ya' fiilin sonunda zâid eliften sonra olduğu için hemzeye çevrildi.

Müfred müennesi ise (…………..) vezninde gelir.

Tesniyesinde (…………..) müfrede iltibastan dolayı birinin hazfı mümkün olmadığından biraraya gelen iki eliften biri tenis elifi 'ya' harfine çevrildi.

Cemi müennes, cemi müzekker ile (…………..) vezni üzere müsâvi oldu.

(…………..) misalinde olduğu gibi iki ilâl biraraya gelmesin diye onun vav'ı ya kılınmaz, onlardan biri orta harf olan vav'ın ya'ya kalbi, diğeri de son harf olan ya'nın hemzeye kalbi. Tesniye müennesde nasb ve cer halinde (…………..) (aslı (…………..) gibi olur.

BEŞ 'YA'

Mütekellim ya'sına bitiştiğinde (…………..) de beş ya harfi ile (…………..) olur:

1.Ya orta harf olan vav'dan kâlbolan,

2.Son harf,

3.Tenis elifinden dönen,

4. Nasb ye cer alâmeti,

5. Mütekellemi ya'sı.

İsmi mefulu (…………..) (aslı (…………..) in ilâli gibi ilâl yapıldı.

İsmi mekanı (…………..) (aslı (…………..) gibi ilâl yapıldı.

İsmi aleti (…………..) (aslı (…………..) gibi ilâl yapıldı.

Meçhulü (…………..) ila ahir.

122

Bu şeylerde (ismi fail, ismi mekan, ismi meful, ismi alet, meçhul mazi ve meçhul muzari, lefif makrundan) son harfin hükmü nakıs fiilin hükmü gibi olur. Orta harfin hükmü iki ilâlin takdiri ilâl ile biraraya gelmesi ve gelmemesi bakımından (…………..) fiilinin hükmü gibi olur.

(…………..) ve (…………..) müfrede tabi olarak hükmü aynı olur.