|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
169 MehmûzMehmuz fiillerin tasrifi sahih fiillerinin tasrifi gibidir. Çünkü hemze sahih bir harftir. Fakat hemze boğazın derinliğinden gelen şeddeli bir harf olduğu içi, fiilin başı da olmayınca, harekeden düşerek hafif olur yani harekesiz olur. Misal: .......... bu fiil .......... fiili gibidir. .......... fiilinin imri hazırı ........... olup ........... gibidir. .......... fiilinin emri hazırı ........... olup ........... gibidir. ........... fiilinin emri hazırının ikinci hamzedsi vav .......... a dönüşmüştür. Çünkü, iki hemze bir kelimede bir ayara gelince ve ikincisi sakin oluna, bu ikinci hemsenin birinci hemsenin harekesine göre değişikliğe uğraması vacib olur. Misal: .................... kelimelerinde meydana gelen değişiklikler gibi. Bir araya geldikten sonra ikincisinin değişikliğe uğradığı bu iki hemzeden birincisi vasıl hemzesi ise, bir önceki harfin harekesi üstün olunca, birinci hemze vasıl halinde ortaya çıkar. Misal: .......... sarf ilmi ile meşgul olan alimler, .......... ve .......... gibi emir fiillerinin hemzesini hazf etmişlerdir. Çünkü, bu emir fiilleri çok kullanılıyorlar. Vasıl halinde, .......... emir fiilleri çok kullanılıyorlar. Vasıl halinde, .......... emir fiili ........... şeklinde aslı hali ile de okunabilir. O zaman hemzesi ortaya çıkmış oluyor. Misal: .......... ve .......... fiilleri .......... fiili gibidirler. ........... fiilinin emri ise, ........... dir. ........... fiili de .......... fiili gibidir. Bu fiilin emri hazırı .......... dur. ........... fiili .......... fiili gibidir. Bu fiilin emri hazırı ...........dir. bu ........... fiilini, .......... şeklinde de aynul fiil harfi olan hemze elifi sakin olarak okumak mümkündür. Bu ........... olan emir fiilinin aslı ..........dir. .......... fiilleri .......... fiili gibidirler. ........... fiili de .......... fiili gibidir........... fiilinin ismi faili ........... ve .......... fiilinin ismi faili de, ........... dir. .......... fiili .......... fiili gibidir ve ........... fiili de, ........... fiili gibidir. ........... fiilinin emri hazırı ........... dir. alimlerden bazıları ........... fiilinin ........... şeklinde, .......... gibi kullanmışlardır. .......... fiili vezin itibarı ile .......... fiili gibidir. .......... fiilide .......... fiili gibidir. Fiilinin emri hazırı ........... dir. .......... fiilinin emri hazırı da ........... dir. .......... fiili vezin itibarı ile .......... fiili gibidir. .......... fiili de aynı vezindedir. Arap edebiyatçıları ........... muzari fiilindeki hemzeyi hazf etme hususunda ittifak etmişler ve bu muzari fiili şöyle okumuşlardır. : .................... ..................................... Bu fiil çekiminde görüldüğü gibi, müfred müennes muhataba kalımı ile cemi müennes muhataba kalıbı aynıdır. Fakat telaffuzları aynı olsa da, asıllarında farklılık vardır. Lakın müfred müennes muhataba ........... veznindedirler. Yukarıda, muzari halde değişikliğe uğradığını söylediğimiz fiillerin emrinde ise, değişiklik olmuyor. Fiil, asıl haline dönüyor. Misal: ........... fiilinin emri, ...........dir ve ........... veznindedir. Bu emir fiilleri bu şekilde olabildikleri gibi, bazı harflerinin hazfı ile de kullanılabiliyorlar. Yani, ........... fiilinin emri hazırı sadece .......... şeklinde olabiliyor. Durulduğu zaman tek bir harf halinde olan bu emir fiilinin sonuna bir ha ........... harfi ilâve edilir. Misal: .......... Bu emir fiilinin sonuna şeddeli tekid nunu getirilince şöyle olur: ............... Yine bu emir fiili şeddesiz tekid nunu ile de şöyle okunur: .................... bu fiilin ismi faili ...........dir. ve .......... bu filin ismi mefûlu ..........dur ve .......... bu fiilin ismi mefûlu ...........dur ve .......... ile aynı vezindedir. .......... veznindeki mahmuz fiiller, benzerlerine muhalif olurlar yani değişikliğe uğrarlar. Misal: son konusu olan ........... fiili .......... vezninde .......... şeklinde olur. Bu fiilin ismi faili ...........dir. .......... yine bu fiilin ismi mefûlu ...........dir. ..................... bu fiilin emri hazırı ...........dir. .......... şeddeli nun ile tekid edilince, şöyle olur: ..................... Bu fiilin nehyi hazırı şöyledir; .......... Aynı zamanda bu nehi fiili edeli nun ile de tekid edilir. ..................... Mahmuzul fa olan .......... vezninde olunca, .......... ve .......... gibi olur. .......... ise .......... gibidir. Ecve olan fiillerde de durum böyledir. |
