|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173 İsmi Zaman ve İsmi MekânMuzarileri ........... vezninde olan yani aynul fiilinin herekesi muzaride esreli sülâsi müzerred fiilerin ismi zaman ve ismi mekânı .......... vezninde olur. Burada, aynul fiilin harekesi esre olur. Misal: .......... ve .......... gibi. Muzarileri .......... ve .......... vezninde olan yani aynul filinin harekesi muzaride üstün veya ötre olan sülâsi mücerred fiillerin ismi zaman ve ismi mekânı .......... vezninde olur. Burada aynul fiilin harekesi üstün olur. Misal: .......... ve .......... gibi. Şu ismi zaman ve ismi mekânlar ise şaz dır. ............................................ Bütün bu ismi zaman ve ismi mekânların aynul fiili esrelidir. Aslında kaideye göre bunların aynul fiillerinin harekesi üstün veya esre olmalı idi. Bunlar şaz olmalarını aynul filinin fethalı olabileceği de rivayet edilir. Aslında fiilin faul fiili ve lamul fiili sahih olunca hepsinin aynul fiilini üstünlü olması caiz görülmüştür. Fiilin faul fiili illitli olunca ismi zaman ve ismi mekânın aynul fili daima esreli olur. Misal: ..................... fiilin lamul fiili illetli olunca isim zaman ve ismi mekân aynul fiili daima üstünlü olur. Misal: .......... bu ismi zaman ve ismi mekânların bazıları sonuna müenneslik tası ........... bitişir. Mesela: .......... ve .......... şaz oldukları için aynul fiilleri ötreli olarak da okunabilir. Sülâsi mezid fiillerin ismi zaman ve ismi mekânları tıpkı aynı fiillerin ismi mefûlu gibi olur. Misal: ........... fiilin ismi mefûlu ..........dür ve aynı zamanda aynı fiilin ismi zamanı ve ismi mekânıdır. .......... fiilinin de ismi mefûlu ismi zamanı ve isim mekânı ........... dur. Belli bir yerde bir şey bol miktarda bulununca, durumu mübalağa ismi mekân ile ifade edilir. O da, sülasi mücerred .......... şeklinde olur. Görüldüğü gibi aynul fiilinin harekesi fethadır. Misal: .......... Vahşi hayvanı çok olan yer. .......... = arslanı çık olan yer. ..........= kurdu çok alan yer. .................... karpuzu çok olan yer .......... = acuru salatalğı çok olan yer İSMİ ALET İsmi alet ise, .......... ve .......... vezinlerden biri ile olur. Misal: .......... fiilin ismi aleti .......... dür. .......... fiilinin ismi aleti .......... dür. .......... fiilinin ismi aleti .......... dir. .......... fiilinin ismi aleti .......... dir. .......... fiilinin ismi aleti de, ........... fiilinin isimi aletini vezninde olup ..........dür. Bu ismi aletlerin başındaki mim ........... harfi hem de aynul fiili ötreli oluyor. Bunlar şazdırlar. Misal: .................... fiilinin ismi aleti ise mumumi kaideye kıyasla ........... ve .......... şeklinde olur. Not: burada masdarların iki çeşidi üzerinde duracağız. 1- Masdarı Merre: Sülâsi mücerred fiillerden .......... vezninde olur. Faul fiilinin harekesi fethadır. Misal: .......... bir vuruş vurdum. .................... bu kalkış kalktım. Mezid fiillerin masdarı merresi ise, kendi masdarlarının sonuna bir müenneslik ta ..........sı ilâve edilmekle ifade edilir. Misal: .......... fiililin masdarı bilindiği gibi ..........dür. Masdarı merresi ise, ..........dür. .................... fiilinin de masdarı merresi ..........dür. Ancak, bu yuvarlak ta .......... harfi masdarın asli harflerinden olunca o masdarı masdarı merre yapmak için mutlaka onun sonuna .......... kelimesi getirilir. Misal: ona bir kere merhamet ittim. ..................... Onu bir kere yuvarladım ........... 2- Masdarı Nevi: Herhangi bir masdarı masdarı nevi yapmak için fail fiili esreli hale getirilir. Misal: .......... tadı güzeldi. .......... oturuşu güzeldi. |
