|
Târih ve edebi
san'atlar âlimlerinden. Künyesi Ebû Bekr olup, adı Muhammed bin Yahyâ bin
Abdullah bin el-Abbâs bin Muhammed bin Sûlî'dir. Es-Sûlî diye tanınan bu edib ve
âlim Bağdâdlıdır. Bağdâd'da yetişmiş ve birçok değerli âlim ve edipten istifâde
etmiştir. Halife Muktefî, er-Radî ve Muktefî'nin hizmetinde bulunmuştur. Hadîs-i
şerîf rivâyetinde de bulunan Muhammed bin Yahyâ, Basra'da bulunduğu orada 335
(m. 947) yılında vefât
Muhammed bin
Yahyâ, başta meşhûr İslâm âlimi Ebû Dâvûd es-Sicistânî olmak üzere, Ebü'l-Abbâs,
Müberrid, Muhammed bin Kâsım, Ebü'l-Abbâs el-Kâdimî, Ebû Abdullah Muhammed bin
Zekeriyyâ el-Kulalî Ebû Ruveyh Abdurrahmân bin Halef ed-Dabbî, İbrâhîm bin Fehd
es-Sâcî, Abbâs bin Fadl el-İsfatî, Ahmed bin Abdurrahmân el-Hicrî, Muâz bin
Mûsennâ el Enbârî ve birçok âlimden ilim öğrenmiş ve hadîs-i şerîf dinlemiştir.
Muhammed bin
Yahyâ hakkında Ebû Bekr bin Sâzan, "Onun kırmızı, yeşil, sarı ve diğer renklerde
cildli kitaplarla dolu büyük evini gördüm. Hatîb-i Bağdâdî ise, "O, rivâyeti
geniş, âdabı ve hıfzı güzel, tasnifleri hoş bir zâttır. Onun i'tikâdı ve yolu
güzel, sözü makbuldür. Çok şiiri vardır" demiştir.
Muhammed bin
Yahyâ'dan ise; Ebû Amr bin Hayveyh, Ebû Bekr Sâzan, Ebü'l-Hasen ed-Dare Kutnî,
Ebû Ubeydullah et-Merzubânî, Ebü'l-Hasen İbni Cündî, Ebû Ahmed bin ed-Dehhân,
Ubeydullah bin Osman bin Yahyâ, Ebû Ahmed el-Feredî ve birçok âlim, hadîs-i
şerîf dinlemiş ve ilim öğrenmiştir.
Muhammed bin
Yahyâ; Atâ'nın, Câbir'den (r.a.) şu hadîs-i şerîf rivâyetini nakletmektedir:
"Peygamber efendimizin (s.a.v.) oğlu İbrâhîm vefât ettiğinde güneş tutuldu.
Peygamber efendimiz de kalkıp altı rek'at namaz kıldı. Namazı bitirice, güneş
ortaya çıktı. Vefâtı için güneş tutuldu dediler. Bunun üzerine Peygamber
efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Ay ve
güneş, Allahü teâlânın varlığını ve birliğini gösteren iki mahlûktur. Kimsenin
ölmesi ve kalması ile tutulmazlar. Onları görünce Allahü teâlâyı hatırlayınız.
Böyle bir tutulma gördüğünüz zaman, güneş ve ay ortaya çıkıncaya kadar namaz
kılınız."
Rivâyet ettiği
diğer bir hadîs-i şerîfte ise Peygamber efendimiz (s.a.v.): "Bir kimse
Ramazan o-rucunu tutar ve ona ilâveten Şevval'den de altı gün oruç tutarsa,
butun sene oruç tutmuş gibi olur" buyurdular.
Muhammed Bin
Yahyâ'nın yazmış olduğu eserlerden ba'zıları şunlardır: Edeb-ül-kâtıb,
Ahbâr-ül-Karâmita, el-Evrâh fî-ahbâr-il-hulefâ veş-Şuârâ, eş-Şâmil fî
ilm-il-Kur'ân (tamamlanmamıştır), el-Vûzerâ, el-Varaka, el-Gurer, el-İbâde,
Ahbâru Ebî Temmam, Ahbâru Ebî Amr İbni'l-Ulâ, Ahbâru İbn-i Herme,
Ahbâr-üs-Seyyid el-Humeyrî, Ahbâru İshâk bin İbrâhîm.
KAYNAKLAR
1) Mu'cem-ül-udebâ cild-19, sh-109
2) Târîh-i Bağdâd cild-3, sh-427
3) Muhtasar fî ahbar-il-befer cild-2, sh-101
4) Vefeyât-ül-a'yan cild-4, sh-356
5) Lisân-ül-mîzân cild-5, sh-427
6) Nücûm-üz-zahire cild-1, sh-296
7) Şezerat-üz-zeheb cild-2, sh-339
8) El-İber
cild-2 sh-241
9) Nüzhet-ül-elibbâ sh-188
|
