|
Şâfiî
mezhebindeki hadîs ve fıkıh âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin Muhammed bin Yûsuf
bin Haccâc bin Cerrâh bin Abdullah et-Tûsî, eş-Şâfiî'dir. Künyesi Ebû Nasr olup,
Ebû Nasr Tûsî ve Muhammed Tûsî diye meşhûr olmuştur. 250 (m. 864) yılı
civarlarında Tûs'da doğmuştur. Hadîs-i şerîf öğrenmek için çeşitli yolculuklar
yaptı. 13 Şa'bân 344 (m. 955) yılında vefât etti.
Ebû Nasr et-Tûsî;
Temim bin Muhammed, Hüseyn bin Muhammed el-Kebânî, Muhammed bin Amr el-Harsî,
Hâfız Ahmed bin Seleme, Osman bin Sa'îd ed-Dârimî, Fadl İbni Abdullah bin Harrem
el-Hirevî, Muâz bin Necde, Muhammed bin Eyyûb, Ali bin Abdülazîz, Hâris bin Ebî
Üsâme, İsmâil el-Kâdı, Ahmed bin Mûsâ bin İshâk el-Kûfî, Muhammed bin Nasr el-Mervezî
ve pekçok âlimden hadîs-i şerîf öğrendi. Rivâyetlerinin ekserisi en fazla
yanında kaldığı Muhammed bin Nasr el-Mervezî'den olmuştur.
Zamanındaki
insanların en edebli ve terbiyelilerinden olan Ebû Nasr Tûsî, zamanının şeyh-ül-islâmı
olup, imâm idi. Çok ibâdet ederdi. Gündüzleri sâim (oruçlu), geceleri kâim
(namaz kılan, uyanık) kimselerden idi. Büyük âlim Zehebî: "Üstâdların içinde Ebû
Nasr et-Tûsî'den daha güzel namaz kılan kimse görmedim. Gündüzleri devamlı
oruçlu, geceleri ise devamlı zikr, tesbih ve namazla meşgul olurdu. Kendisinde
bulunan herşeyi sadaka olarak verir ve devamlı emr-i ma'ruf ve nehy-i münker
yapardı (Allahü teâlânın emir ve yasaklarını bildirirdi)" buyurmuştur. Uzun
zaman şeyh-ül-islâmlık yapıp fetva verdi. Hâfız Ahmed bin Mensûr "Ebû Nasr et-Tûsi,
hiç ayrılmadan yetmiş sene şeyh-ül-islâmlık yaptı (pekçok fetvalar verdi) hiç
bir fetvasında yanlışlık görülmedi" buyurmuştur.
Hâkim diyor ki:
"Tûs'a gittim. Oranın kadısı Ebû Ahmed el-Hâfız idi. Bana "İslâm memleketlerinde
Ebû Nasr et-Tûsi'nin bir benzerini daha görmedim" dedi.
Zamanının
kadılarından Hâkim iki defa kendisini ziyârete geldi ve fetva işleriyle
uğraşmaktan kitap yazmaya fırsatı olmadığını ve ne zaman yazabileceğini sordu.
Cevâbında "Geceni üçe böl; üçte birinde kitap yaz, üçte birinde Kur'ân-ı kerîm
oku (ibâdet et), üçte birinde de uyu" buyurdu.
Ebû Nasret-Tûsî,
Osman bin Sa'îd, Mûsâ bin İsmâil, Hâmid bin Seleme, İshâk bin Abdullah, Sa'îd
bin Yesâr tarikiyle Ebû Hüreyre'den (r.a.) rivâyet etti: Peygamberimiz (s.slv.
duâsında "Ey Allahım, fakirlikten ve zilletten sana sığınırım. (Yâ Rabbî) zulm
etmekten ve zulmolunmaktan da sana sığınırım" buyururlardı.
Hadîs ilminde
hâfız olup, pekçok hadîs-i şerîfi ezbere bilen Ebû Nasr et-Tûsî, İmâm-ı
Müslim'in Câmi' üs Sahih hadîs kitabındaki sahîh hadîsler üzerine bir tahric
yapmış olduğu bir sahîhi vardır.
KAYNAKLAR
1) Tezkiret-ül-huffâz cild-3,
sh-893
2) Şezerât-üz-zeheb cild-3,
sh-368
3) Mu'cem-ül-müellifîn cild-1
1) sh-311
4) Et-Lübab cild-2, sh-sh-93
5) Muhtasar-ı düvel-il-İslâm
cild-1, sh-167
6) Mir'ât-ül-cinân cild-2, sh-332
7) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh-556
|
