|
Tefsîr, hadîs ve edebiyat âlimi. Ebû Ca'fer künyesi olup, asıl ismi, Ahmed bin
Muhammed bin Yu-nus'tur. Kendisine Muradî, Mısrî ve Nahvî nisbet edilmiş, Nehhâs
lakabıyla tanınmıştır. Mısır'da doğdu. 338 (m. 950) yılında, bir bedevînin
yanlışlıkla Nil nehrine itmesi neticesi, boğularak vefât etti.
İlim tahsili için, çeşitli memleketlere seyahatlar yaptı. Belirli bir ilmî
dereceye geldikten sonra Irak'a gitti. Ebû İshâk Zeccâc, Ali bin Süleymân Ahfes,
Sibeveyh, İbn-i Enbarî
ve Niftaveyh'ten nahiv ilmini aldı. Ubeydullah bin İbrâhîm Bağdâdî, Hasen bin
Guleyb, bin İsmâil, Ebü'l-Kâsım Abdullah Begâvî, Hasen bin Ömer bin Ebi'l-Ahvâs'tan
ilim tahsil etti. Irak'tan döndükten sonra, Mısır'da; Ebû Ca'fer Ahmed bin
Muhammed Tahâvî, Nesâî, Bekr bin Sehl-i Dimyatî'den ilim öğrendi. Bu âlimlerden
birçoğundan hadîs-i şerîf rivâyet etti. Kırâat ilmini: Ebû Hasen bin Senbâz, Ebû
Bekr-i Dacânî ve Ebû Bekr bin Yûsuf'tan aldı. İbn-i Haddâd es-Şâfiî'nin Cum'a
geceleri, fıkhî mes'elelerin nahiv yönüyle izâhlarını yaptığı meclisini hiç
kaçırmazdı. İlmiyle hiç gururlanmaz, fakîhlerden ve ilim erbabından sorar
öğrenir ve kendi eserleri üzerinde onlarla tartışırdı. Dünyaya ehemmiyet
vermezdi. Ömrünü, ilim tahsili ve ibadetle geçirdi. Zamanındaki ilim tahsiliyle
uğraşanların birçoğu, onun ilminden istifade etti. Din ve âlet (yardımcı)
ilimlerde yazmış olduğu pek kıymetli eserler ve yetiştirdiği mümtaz talebelerle
dinin doğru öğrenilmesi ve öğretilmesine gayret sarf etti.
Kaynaklarda, talebelerinin çok olduğu bildirilmekte ise de, bunların kimler
olduğu açıklanmamaktadır. Tefsîr ve edebiyat üzerine yazmış olduğu elliden fazla
eserden ba'zıları şunlardır:
Tefsîr-ul-Kur'ân, Kitâb-i i'râb-il-Kur'ân, el-Kâfî fî ilm-il-arabiyye, el-Mukni',
Şerh-i Muallakat, Şerh-i Mufaddaliyât, Şerh-i ebyât-il-kitâb, Kitâb-ül-envâ,
Kitab-ü tesîr-ü esmâu'llahü azze ve celle, Edeb-ül-küttâb, Edeb-ül-mülûk, Nâsih
ve mensûh (Mısır-1323) Kitâb-ül-meânî, Tabakât-üş-şuâra.
KAYNAKLAR
1)
Miftâh-üs-se'âde cild-2, sh-82
2)
Tabakât-ül-müfessirîn
cild-1, sh-67
3)
Vefeyât-ül-a'yân
cild-1, sh-99
4)
Şezerât-Hz-zeheb
cild-2, sh-346
5)
Mu'cem-ül-müellifîn
cild-2, sh-82
6)
El-A'lâm cild-1, sh-208
7)
El-Bidâye ve'n-nihâye cild-11, sh-222
|
