|
Büyük hadîs âlimlerinden. Künyesi, Ebû Sa'îd'dir. 200 (m. 815)'de Herat'da
doğup, 280 (m. 894) senesinde yine burada vefât etti. Herat'da zamanının en
büyük hadîs-i şerîf âlimi idi. Humus'da, Hayve bin Şüreyh, Yahyâ bin el-Vuhâzî,
Ebû Yemân el-Humsî'den, Mısır'da, Sa'îd bin Meryem, Nuaym bin Hammâd ve
başkalarından, Irak'da, Süleymân bin Harb, Mûsâ bin İsmâil'den, Şam'da, Hişâm
bin Ammâr ve başka âlimleri dinleyip, rivâyette bulunmuştur. Kendisinden de Ebû
Amr, Ahmed bin Muhammed bin Hîrî, Ahmed bin Muhammed el-Ezher, Ebü'n-Nadr
Muhammed bin Muhammed et-Tûsî rivâyette bulunmuştu.
Hadîs ilmindeki hocaları, Ahmed bin Hanbel, Ali bin Medînî, İshâk bin Râheveyh,
Yahyâ bin Maîn, fıkıhtaki hocası, Buveytî'dir. Arap dili ve edebiyatı hususunda
ise İbn-ül-A'râbî'den istifâde" etmiştir.
Osman bin Sa'îd, ilim elde etmek, büyük âlimlerin verdiği dersleri dinlemek için
çok memleket dolaşmış, zamanının meşhûr âlimlerinin ilim meclislerinde bulunup,
onlardan istifâde etmiştir.
O, "Kim, Şû'be bin Haccâc, Süfyân-ı Sevrî, Mâlik bin Enes, Hammâd bin Zeyd,
Süfyân bin Uyeyne'nin bildirdikleri hadîs-i şerîfi alıp, toplamamışsa, hadîs-i
şerîf hususunda iflâs etmiştir. (Ya'nî hadîs ilminde hâfızlar derecesine
ulaşamaz)" demektedir.
Büyük âlim Zehebî de; "İsmi geçen bu âlimlerin ilmini ve rivâyet ettikleri
bilgileri elde eden kimse, Sünnet-i seniyye ve diğer din bilgilerinin üçte
birini kazanmış olur" buyurdu.
Osman bin Sa'îd bin Hâlid ed-Dârimî'nin büyük bir Müsnedi, ayrıca, bozuk ve
sapık bir i'tikâda sahip olan "Cehmiyye"ye karşı reddiye olarak yazdığı eserleri
vardır. Onlardan birisi, "en-Nakd Âlâ Bişr el-Müreysî'dir. Bu kitap "Redd-ül-İmâm
ed-Dârimî Osman bin Sa'îd Alâ Bişr el-Müreysî el-Anîd" diye neşredilmiştir.
Bişr el-Müreysî'ye karşı yazdığı reddiye
kitabında bildirdiği ba'zı hadîs-i şerîfler.
"Eshâbıma dil uzatmaktan sakınınız."
"Kim Eshâbıma dil uzatırsa, Allahü teâlânın
la'neti onun üzerine olsun."
"Eshâbım hakkında Allahü teâlâdan korkun."
"İlim öğrenmek her müslümana farzdır."
"Melekler, talep ettiği şeyden hoşnut
olduklarından, ilim öğrenmek istiyen kimse için kanatlarını gererler."
"İlim öğrenmek için yola çıkan kimseye, Allahü
teâlâ Cennete giden yolu kolaylaştırır."
"İlim öğrenmek isteyen kimse için, denizdeki
balığa kadar, herşey istiğfâr eder. Ya'ni Allahü teâlâdan onun af ve mağfiretini
dilerler."
"Çalım satarak elbisesini sürükliyen kimseye,
Allahü teâlâ kıyâmet gününde rahmet nazarı ile bakmaz."
Ebû Hüreyre (r.a.) rivâyet etti: Resûlullah
(s.a.v.) buyurdular ki: "Hava sıcak
olduğu zaman, Allahü teâlâ yerde ve göktekileri dinler. Bir kişi, "Lâ ilâhe
illallah. Bugün ne kadar da sıcak! Allahım! Beni Cehennemin hararetinden
muhafaza buyur" der. Bunun üzerine Allahü teâlâ Cehenneme: "Kullarımdan birisi,
benim, onu senin hararetinden muhafaza etmemi istiyor. Şâhid ol, ben o kulumu
senin hararetinden muhafaza ettim" buyurur. Hava soğuk olduğu zaman, Allahü
teâlâ, kullarını dinler. Birisi, "Lâ ilâhe illallah! Bugün hava ne kadar soğuk.
Allahım! Beni Cehennemin zemherîrinden muhafaza eyle" dediği zaman, Allahü teâlâ
Cehenneme: "Kullarımdan birisi zemherîrinden kurtarmamı istiyor. Şâhid ol, ben
onu kurtaracağım"
buyurur. Cehennemin zemherîri nedir? Yâ Resûlallah! diye sordular. Resûlullah
(s.a.v.): "Orası,
Allahü teâlânın kâfirleri attığı soğuk bir yerdir"
buyurdu.
"Siz, kıyâmet günü Rabbinizi, güneşi ve dolunay
hâlinde ayı gördüğünüz gibi görürsünüz."
Aynı kitabında geçen ba'zı âlimlerin sözleri:
İbn-i Mübârek (r.a.): "Biz ilim taleb
ettik. Ondan bir şeyler öğrendik. Fakat, edeb öğrenmek istediğimiz zaman,
ehlinin kalmamış olduğunu gördük."
Şa'bî (r.a.): "İlmin süsü, ilim ehlinin
hilmi, ya'nî yumuşaklığıdır."
Hasen-i Basrî (r.a.): "Gerçek âlim, dünyâya
düşkün olmayıp, âhırete ise çok ehemmiyet verir."
Osman bin Sa'îd ed-Dârimî der ki: "Sâlih ve takva sahibi âlimler, âlimlerde
bulunması gereken vera', çok ibâdet ve edeb gibi hususlara çok dikkat etmişler,
bu hasletlerin kendilerinde bulunmamasından çok korkmuşlardır. Onlar ilimde
Allahü teâlânın rızâsını gözetmişlerdir."
KAYNAKLAR
1)
Mu'cem-ül-müellifîn
cild-5, sh-254
2)
Şezerât-üz-zeheb
cild-2, sh-176
3)
Tabakât-üş-Şâfiiyye
cild-1, sh-221, cild-2, sh-302, 306
4)
Tezkiret-ül-huffâz
cild-2, sh-621
5)
El-A'lâm cild-4, sh-205
|
