|
Fıkıh ve hadîs âlimi. Künyesi, Ebû Ca'fer olup, adı Muhammed bin Osman bin Ebî
Şeybe İbrâhîm bin Osman'dır. Aslen Kûfelidir. Hadîs ilminde hâfız (yüzbin
hadîs-i şerîfi râvileriyle beraber, ezbere bilen) idi. Muhammed bin Osman
marifet ve dehâ sahibiydi. Târih ve diğer sahalarda kaleme aldığı değerli
eserleri vardır. Kûfe'den Bağdâd'a gelmiş ve burada hadîs-i şerîfle meşgul
olmuştur. 297 (m. 910) yılında Bağdâd'da vefât etmiştir.
Muhammed bin Osman, bilhassa Bağdâd'da başta babası ve amcam Ebû Bekir Şeybe
olmak üzere, el-Kâsım, Ahmed bin Yûnus, Müncâb bin el-Hâris, Sa'îd bin Amr el-Eş'âsî,
Muhammed bin İmrân bin Ebî Leylâ, el-Alâî bin Amr el-Hanefî, Yahyâ el-Hâmânî,
Yahyâ bin Maîn, Ali bin Medînî ve daha bunlar gibi birçok meşhûr âlimleıden
hadîs-i şerîf öğrenmiş ve ilim tahsil etmiştir.
Muhammed bin Osman'dan, Muhammed bin Muhammed el-Bağandî, Yahyâ bin Muhammed bin
Sa'îd, el-Kâdî, el-Muhâmilî, Muhammed bin Mahled, Ebû Amr bin Semmâk, Ebû Bekir
en-Neccâd, Ahmed bin Kâmil, İsmâil bin Ali el-Hatbî, Ca'fer el-Huldî, Ebû Bekir
eş-Şâfiî ve birçok âlim hadîs-i şerîf dinlemiş ve ilim öğrenmiştir.
Derin ilim sâhibi olan Muhammed bin Osman, âlimler tarafından takdîr edilmiştir.
Sâlih Cezret, "O, sikadır", İbn-i Adiyy, "Ben, onun münker hadîsini görmedim.
Rivâyet ettiği hadîs-i şerîfi zikrettim. Ab-dân'ın söylediğine göre, onda mahzur
yoktur" ve el-Berkânî, "Ondan mahzurlu, bir hadîs işitmedim" demektedir. Hattâ
yabancı kavimden ba'zı kişiler, Muhammed bin Osman'a "Ey Ebû Ca'fer, biz yabancı
kavimdeniz. Bize ilim öğret" dediler. Bunun üzerine Muhammed bin Osman onlara
"Sizin hakkınız var, komşularımın da hakkı vardır (Bağdâdlıların). Ben hasta
olursam beni ziyârete geliniz. Ben ölürsem, cenâzemde bulununuz. Kabrimi ziyâret
ederseniz, bana duâ ediniz" diye nasîhat ve istekte bulundu.
"İbn-i
el-Münâdî, Muhammed bin Osman'ın, büyük bir âlim olduğunu şöyle ifâde
etmektedir: "Hadîs âlimlerinin şöyle dediklerini işittik: Kûfelilerin hadîs
âlimleri, Muhammed bin Osman, Mûsâ bin İshâk, Matîn ve Ubeyd bin Ganâm'ın
ölümüyle son buldu.
Muhammed bin Osman'ın eserleri arasında Târih-i kebîr, es-Sünen fi'l-fıkh,
el-Arş ve Saffe adlı eserleri zikredilebilir.
KAYNAKLAR
1)
Târîh-i Bağdâd, cild-3, sh-42, 47
2)
Tezkiret-ül-huffâz,
cild-2, sh 662
3)
Şezerât-üz-zeheb,
cild-2, sh-226
4)
Muntazam, cild-6, sh-95, 96
5)
Lisân-ül-mîzân, cild-5, sh-280, 281
6)
Mu'cem-ül-müellifîn,
cild-10, sh-285
7)
Keşf-üz-zünûn,
sh-276, 1438
|
