|
Hadîs ve fıkıh âlimlerinin büyüklerinden. İsmi İshâk bin İbrâhîm el-Mervezî
olup, künyesi, Ebû Ya'kûb'dur. Babası, Mekke-i mükerreme yolunda doğduğu için,
yolda doğdu ma'nâsına gelen (Râheveyh) denildi. Ebû Ya'kûb İshâk (r.a.), İshâk
bin Râheveyh adıyla meşhûr oldu. 161 (m. 777) senesinde doğdu. 233 (m. 848)'de
Şa'bân'ın 15. (Berât) gecesinde Nişâbûr"da vefât etti.
Hadîs ilminde sika (güvenilir) bir zât olup, fıkıh, tefsîr ve diğer ilimlerde de
çok yüksek idi. İlim öğrenmek, güvenilir zâtlardan hadîs-i şerîf almak için,
Irak, Hicaz, Yemen, Şam ve başka yerlere gitti. Süfyân bin Uyeyne, İbn-i Uleyye,
Cerîr, Beşîr bin el-Mufaddal, Hafs bin Gıyâs, Süleymân bin Nâfi' el-Abdî,
Mu'temir bin Süleymân, Abdullah İbni Mübârek, Abdürrazzâk, Îsâ bin Yûnus, Ebî
Muâviye, Şuayb bin İshâk ve daha birçok zâtlardan rivâyetlerde bulundu.
Kendisinden, İmâm-ı Buhârî, İmâm-ı Müslim, Ebû Dâvûd, İmâm-ı Nesâî, Ahmed bin
Hanbel, Muhammed bin Râfi', Yahyâ bin Maîn, Muhammed bin Eflâh, Ebü'l-Abbâs es-Serrâc
ve başka zâtlar rivâyette bulundular. Hâfızası fevkalâde kuvvetli olup,
yetmişbin hadîs-i şerîfi ezbere bilirdi. İşittiği hadîs-i şerîfi hemen ezberler,
ezberlediğini de unutmazdı.
Haram ve şüphelilerden çok sakınır, hattâ, şüpheli olmak korkusuyla mubahların
çoğunu terk e-derdi. Çok ibâdet ederdi. Hanefî mezhebinde idi. İmâm-ı Şâfiî'nin
(r.a.) sohbetlerinde de bulundu. Mısır'a gittiği zaman İmâm-ı Şâfiî'nin (r.a.)
eserlerini yazıp topladı. İmâm-ı Şâfiî'nin eshâbından sayılmaktadır.
Ebû Dâvûd el-Haffâf diyor ki, "İshâk bin
Râheveyh bize, önce ezbere onbirbin hadîs-i şerîf yazdırdı. Sonra, bu hadîs-i
şerîflerin hepsini, bir harf ziyâde ve noksan olmaksızın, birer birer kitabından
okudu."
İmâm-ı Ahmed bin Hanbel buyurdu ki: "İbn-i Râheveyh, bizce, müslümanların yüksek
imâmlarından biridir. Fıkıh ilminde çok derin idi." Mürre: "İshâk, müslümanların
imamlarından bir imâmdır" buyurdu. İmâm-ı Nesâî, "İshâk, sika (güvenilir) ve
emîn imamlardandır" buyurdu.
Sâlihlerden Ali bin Seleme el-Kerâbîsî gördüğü bir rü'yâsını şöyle anlatıyor:
"İshâk bin Râheveyh'in bulunduğu mahalleden bir kamer (ay) semâya yükseldi.
Sonra tam çıktığı yerden başka bir yere düştü. Sabah olunca rü'yâda gördüklerimi
hatırlayıp, onların bulunduğu mahalleye geldim ki, vefât ettiğini söylediler.
Ayın düştüğünü gördüğüm yerde, onun için kabir kazıyorlardı."
Dârimî (r.a.) buyuruyor ki: "İshâk bin
Râheveyh (r.a.) sıdkda (doğrulukda), zamanında herkesden ileride idi."
Hatîb el-Bağdâdî diyor ki: "Ebû Ya'kûb
İshâk bin Râheveyh (r.a.), Hadîs ve fıkıh ilmini, hıfz (hâfıza kuvvetliliği),
sıdk (doğruluk), vera' (şüphelilerden sakınmak) ve zühdü (şüpheli olmak
korkusuyla mubahların çoğunu terk etmek) kendisinde toplamıştı."
İshâk bin İbrâhîm Râheveyh'in (r.a.), hadîse dâir olan "Kitab-ı müsned"i çok
kıymetlidir.
KAYNAKLAR
1)
Vefeyât-ül-a'yân
cild-1, sh-189
2)
Tabakât-üş-Şâfiiyye
cild-2, sh-183
3)
Târîh-i Bağdâd cild-6, sh-345
4)
Şezerât-üz-zeheb
cild-2, sh-89
5)
Tehzîb-üt-tehzîb
cild-1, sh-216
6)
Hilyet-ül-evliyâ
cild-9, sh-234
7)
Mîzân-ül-i'tidâl cild-1, sh-182
8)
Brockelman
Sup. cild-1, sh-257
9)
Tabakât-ı
Hanâbile cild-1, sh-109
10)
Tezkiret-ül-huffâz
cild-2, sh-433
11)
Tam İlmihâl Se'âdet-i Ebediyye sh-1025
|
