 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Alm. Angebet und Nachfrage (f), Fr. Offre et demande, İng. Supply and demand. Bir malın üreticilerinin (müstahsilleri) belirli piyasa fiyatları ile satmaya hazır oldukları mal miktarına “arz” denir. Aynı şekilde bir malın tüketicilerinin (müstehlikler) belirli piyasa fiyatları ile o maldan almaya hazır oldukları miktarlara da “talep” denilmektedir. Malı üretenlerin piyasadaki arz miktarını etkileyen başlıca faktör, piyasa fiyatıdır. Fiyatlar yükseldikçe normal bir durum olarak arz artar. Yüksek fiyatlar, daha yüksek maliyetlere katlanarak daha fazla mal istihsaline imkan verdiğinden piyasa fiyatları ile arz miktarı arasındaki münasebet doğru orantılıdır. Talebi etkileyen temel faktör de malın piyasa fiyatıdır. Ancak arzın tersine fiyatlar düştükçe, tüketicilerin almaya hazır olduğu miktarlar artar. Dolayısiyle, piyasa fiyatı ile talep arasındaki alaka ters orantılıdır. Ancak diğer malların fiyatları, tüketicilerin tercihleri ile gelirin de talep üzerinde önemli etkisi vardır. Bir mal piyasasında arz ve talebin esnek olup olmaması, başlıca üretici ve tüketicilerin piyasa fiatlarındaki değişmeye karşı, satmaya ve almaya hazır oldukları miktarlardaki değişmeyle alakalıdır. Esnek talep veya arz halinde, arz ve talep miktarları piyasa fiyatındaki en küçük bir değişme karşısında farklı hale gelir. Buna karşılık, esneksiz talep ve arz durumunda, fiyat ne kadar değişirse değişsin arz ve talep miktarlarında değişme yoktur. Bir malın arz ve talebi bir başka ifade ile o maldan satılmaya hazır olunan miktarla, alınmaya hazır olunan miktarlar belirli bir piyasa fiyatında dengeye gelir. Bu fiyatın altındaki fiyatlarda talep fazlası; üstündeki fiyatlarda arz fazlası husule gelir. Talep fazlası durumunda arz yeterli olmayacak, tüketiciler istediği malı te’min etmek için daha yüksek fiyatlarla aynı miktarda malı satın almaya hazır olacaklardır. Arz fazlası olunca bu durumda üreticiler stokları önlemek için daha düşük fiatlarda aynı miktar malı satmayı kabul edecekler, böylece fiyatlar düşecektir. Bir ekonomide tek bir malın arz ve talebinin yanısıra toplam arz ve talepten de söz edilebilir. Toplam arz ve talep dengesi belirli bir fiyatlar genel seviyesinde sağlanır. Toplam arz fazlası işsizliğe, toplam talep fazlası ise enflasyona yol açar. Toplam arz-talep dengesine “iktisadi istikrar” adı verilir. İslamiyette de alış-verişler arz ve taleb usulüne göre yürür. |
