 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Alm. Allotropie (f), Fr. Allotropie, İng. Allotropy. Kimyasal elementlerin bazı özel şartlarda farklı biçimler göstermesi özelliği. Mesela oksijen molekülü iki atomdan meydana gelmişken ozon molekülü üç oksijen atomundan meydana gelmiştir. Oksijenin bu allotropik biçimleri değişik özelliklere sahib olup değişik şartlarda ortaya çıkar. Ozon atmosferin yüksek tabakalarında bulunur ve güneşten gelen ultraviyole ışınlarını süzer; buna karşılık oksijen atmosferin yakın katmanlarında bulunur. Karbonun tanınmış mühim allotropları elmas ve grafittir. Grafitte karbon atomları arasındaki bağlar grafitin yumuşak ve hatta bir yağlayıcı olmasına sebebiyet verir. Buna mukabil elmasta karbon atomları arasındaki bağlar elmasın bilinen en sert madde olmasına yol açar. Allotropinin ortaya çıktığı mühim bir misal de fosfor elementindedir. Fosfor elementinin beyaz fosfor ve kırmızı fosfor olarak bilinen iki allotropunun fiziki özellikleri farklıdır. Allotropi yapısal (bünyevi) bir olaydır. Mesela a-kükürtte atomlar ortorombik sistemde bir kristalristal yapısı vermek üzere gruplaşırken b-kükürtte gruplaşma monoklinik sistemde ortaya çıkar. Diğer taraftan elmas kübik sistemde, grafit heksagonal sistemde kristalleşir. Bazı elementler belirli sıcaklıklarda allotropik dönüşümler gösterirler. Mesela a-demir 912°C’de b-demire dönüşür. Bazan karşılıklı dönüşümde farklı metotlar kullanılır. Mesela beyaz fosfordan kırmızı fosfora geçmek için ısıtma yeterlidir. Fakat ters yönde dönüşüm için buhar fazından geçmek gerekir. Ozondan oksijene geçiş de ısıtma yolu ile sağlanabilir; ters yöndeki dönüşümse elektrik deşarjı, güçlü elektrik alanı vs. gerektirir. |
