SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR

İ K İ N C İK İ T A P

Birinci Bölüm

B. BEYÂN

UmûmiBilgiler

Beyân, lugatte “kendisiyle delâletin tam olduğu şey” demektir ! “Açık oldu” mânâsını ifâde eden bâne sözünden gelmektedir. Aynı köke bağlı istaban kelimesi ise, “bilmek” mânâsını taşır. Tebyîn, hem “izah” hem “vuzuh” karşılığıdır. Tebeyyene sözünde de “açık ve zâhir olma” mânâları mevcuttur.

Şu halde beyân, açık zâhir olmayı veya bu hâle konulmayı ifâde eden bir kelimedir.

Isılahta, belâgai meydana getiren âlet ilimlerinden birine delâlet eder. Kendisinden ilm-i beyân, fem-i beyân, sadece beyân tâbirlerinden biriyle yahut bunlardan ilk ikisinin Arapça karşılıklarıyla söz edilmiştir. Belâgat içindeki yeri, me’aniden sonra, bedi’den öncedir.

Beyân, Lâfzın mânâya delâletinde vuzuha kavuşabilmek için gereken melekeyi kazandıran ve bununla ilgili kâidelerin bütününü içine alan bir ilimdir. “Lâfız”ların çeşitli mânâları vardır: Meânî gereği hâlin muktezâsı, bunlardan yalnız biri üzerindedir. “Mütekellim”in maksat ve niyeti içinde bulunan “tek mânâ”ya delâlet etmek üzere, birbirinden vuzuh dereceleri farklı “lâfızlar” mevcuttur. Beyân ilmi, delâletteki bu vuzuh dereceleri içinde her biriyle ifâde edebilme melekesini kazandırır.