2. Hatmin Edebleri ve Bunlarla İlgili
Hususlar
Daha önce geçti ki, yalnız başına Kur'ân okuyanın namazda hatim
yapması müstehabdır.
Fakat namaz dışında hatim yapanla toplu olarak hatim yapanlar için,
hatimlerinin gecenin evvelinde yahut
gündüzün evvelinde olması müstehabdır; nitekim geçmişti.
Şeriatın yasakladığı güne rastgelmemek şartı ile, hatim günü
oruçlu olmak yine müstehabdır.
Tâbi'î ve Kûfe'li olan Talha ibn
Musarrif, Müseyyib ibn Rafi've Hubeyb ibn Ebî Sabit'den (Allah
hepsinden razı olsun) Sahîh olarak rivâyet edilmiştir ki bunlar,
hatmedecekleri gün oruçlu olarak sabahlarlardı.
Kur’ân okuyan ve okuyamayan kimselerin hatim meclisinde bulunmaları
müstehab olur. Buhârî ve
Müslim'in Sahîh'lerinde rivâyet
ettik:
“Resûlüllah
sallallahü aleyhi ve sellem, âdet
(hayız) halindeki hanımlara, bayram günü çıkıp müslümanların duâ
ve hayırlı işlerinde hazır bulunmalarını emretti."
Dârimî'nin Müsned'inde İbn Abbâs'dan
(radıyallahü anhüma) rivâyet
ettiğimize göre, İbn Abbâs,
Kur’ân okuyan bir adamı gözetleyen bir adam görevlendirirdi. Adam
Kur'an-ı hatmedeceği zaman, durumu İbn
Abbâs'a (radıyallahü anhüma)
bildirirdi; o da hatme hazır bulunurdu.
Hazreti Enes'in
(radıyallahü anh) arkadaşı tabiî
büyük İmâm Katade'den iki sahîh isnadla
İbn Ebî Dâvud rivâyet eder ki:
"Enes ibn Mâlik
(radıyallahü anh) Kur’ân-ı
hatmettiği zaman, aile halkını toplar ve duâ ederdi."
Tabi'î büyük İmâm Hakem ibn Uteybe'den sahîh isnadlarla rivâyet
edildiğine göre şöyle demiştir:
"Mücahid ve
Ubâde ibn Ebî Lübâbe bana haber
gönderdiler ve dediler ki, biz sana haber gönderiyoruz; çünkü biz
Kur'anı hatmetmek istedik. Kur’ân hatminde duâ etmek makbul olur,
(sen de gelesin). Bazı sahîh rivâyetlerinde de şöyle ifade vardır:
Kur’ân hatminde rahmet iner, denilirdi.
Yine sahîh bir isnadla Mücahid'den
rivâyet edildiğine göre demiştir ki, Kur’ân hatmi zamanında
toplanırlardı ve :
“rahmet iner" derlerdi. |
٢- فصل: في آداب الختم وما يتعلق به،
قد تقدم أن الختم للقارىء وحدَه يُستحب أن يكون في صلاة.
وأما من يختم في غير صلاة، والجماعة الذين يختمون مجتمعين، فيُستحبّ
أن يكون ختمُهم في أوّل الليل أو في
أوّل النهار كما تقدم. ويُستحبّ صيام يوم الختم إلا أن يُصادف
يوماً نهى الشرعُ عن صيامه. وقد صحّ عن
طلحة بن مصرّف والمسيّب بن رافع وحبيب بن أبي ثابت
التابعيّينَ الكوفيّينَ رحمهم اللّه أجمعين؛
أنهم كانوا يُصبحون صياماً اليوم الذي يختمون فيه. ويُستحبّ
حضورُ مجلس الختم لمن يقرأ ولمن لا يُحسن القراءة.
روينا في الصحيحين:
أن
رسول اللّه
صلى اللّه عليه وسلم
أمر الحُيَّضَ بالخروج يومَ العيد فيشهدْنَ الخيرَ ودعوةَ المسلمين
(٦)
وروينا في مسند الدارمي عن
ابن عباس
رضي اللّه عنهما
أنه كان يجعل رجلاً يُراقب رجلاً يقرأ القرآن، فإذا أراد أن يختمَ
أعلم ابنَ عباس
رضي اللّه عنهما، فيشهد ذلك.
(٧)
وروى ابن أبي داود بإسنادين
صحيحين، عن قَتادَة التابعيّ
الجليل الإِمام صاحب أنس
رضي اللّه عنه قال:
كان أنسُ بن مالك
رضي اللّه عنه إذا ختم القرآن جمع
أهله ودعا. وروَى بأسانيد صحيحة عن الحكم بن عُتَيْبَةَ ـ بالتاء
المثناة فوق والمثناة تحت ثم الباء الموحدة ـ التابعي الجليل الإِمام
قال: أرسل إليّ مجاهد
وعَبْدَةُ بن أبي لُبابة فقالا:
إنّا أرسلا إليك لأنّا أردنا أن نختم القرآن، والدعاء يُستجاب عند
ختم القرآن.
وروى بإسناده الصحيح عن مُجاهد
قال: كانوا يجتمعون عند ختم القرآن يقولون:
تنزلُ الرحمةُ. |