|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 Riba (Faiz) Her ölçülen ve tartılanda (velev kî yenilmese dahi) cinsiyle fazla olarak satılırsa, riba (fazlalık) haramdır. Ribanın illeti: Cinsiyle beraber satıldığı zaman ölçek ve tartıdır. (Cevhere) Eğer ölçek veya tartıyla satılan mallar, cinsleriyle eşit olarak satılırsa caiz olur. Eğer fazlasiyle satılırsa caiz değildir. Ribâlı nesnelerden iyiyi kötü ile satmak ancak eşit olduğu halde caizdir. (Yâni birisi iyidir diye kötünün fazlasıyla satılması caiz olamaz) Eğer iki vasıf yok olursa yâni; ayni cinsten olmak, ölçek veya tartıyla satmak vasıfları yok olunca birbiriyle fazla ve te'hirli satılması helâl olur. İki vasıf bulunduğu zaman fazlasıyla ve te'hirli (yâni biri hazır diğeri değil) satış haram olur. Eğer vasıflardan birisi bulunur diğeri bulunmazsa fazlasıyla satış helâl, te'hirli satış ise haram olur. O şey ki, Resûl-i Zişan (aleyhis-salatü ves-selâm) onun, ölçek yönünden cinsiyle fazla satılmasını haram kılmıştır, halk şu zaman ölçekle satılmasını terkederlerse dahi, o ebediyete kadar ölçülen şey kabul edilir. Tuz, hurma, arpa ve buğday gibi... O şey ki, Resulullah (aleyhis-salatü ves-selâm) tartı yönünden cinsiyle fazla olarak satılmasını kesinlikle haram kılmıştır, o şey daima tartılmşılardan itibar olunur. Altın ve gümüş gibi... Resulullah (aleyhis-salatü ves-selâm) in kesinlikle belirtmediği şey ise, halkın âdetine hamlolunur. (Eğer halk onu ölçekle satarsa ölçülenlerden, eğer tartıyla satarsa tartılandan sayılır.) Semenlerin cinsi üzerine vâki olan sarf akdinde (yâni sarraflıkta), iki ivezin (paranın) da aynı mecliste alınmasına itibar olunur, yâni lâzımdır. Semenler üzerine vâki olmıyan faizli şeylerdeki sarraflık akdinde, ancak tayin edilen itibar olunur, ayni mecliste teslim almak itibar olunmaz. Yâni şart değildir. Buğdayın, unla veya kavutla (kavuzla) satılması caiz değildir. Ebû Hanife ve Ebû Yusuf (rahmetüllahi aleyh) nezdinde kesilmiş etle canlı hayvanı satın almak caizdir. İmamı Muhammed «Ancak kesilmiş et, canlı hayvanın etinden daha fazla ise caizdir» dedi. Olmuş yaş hurmayı, kuru hurma, yaş üzümü, kuru üzümle eşit olarak satmak, değiştirmek caiz olur. Zeytinleri, zeytinyağıyla, susamları susam yağıyla değiştirmek, ancak net yağın, zeytin ve susamda bulunan yağdan daha fazla olunması bilinirse caiz olur. Ta ki, yağ misliyle değiştirilmiş ve fazlası da net yağın çıkartılmasının karşılığı olsun. Ayrı hayvanların etlerini fazla olarak yekdiğeriyle değiştirilmesi caiz olur. Böylece sığır ve koyunun sütlerini, hurmadan yapılmış sirkeyi, üzümden yapılmış sirke ile değiştirmek caiz olur. Pişirilmiş ekmeğin buğday ve unla fazla olarak değiştirilmesi caiz olur... Köle ile efendisi arasında, müslüman ile daru’l-harbde olan harp edici kâfir arasında ribâ yoktur. (Yâni bir ölçek buğday verip on ölçek buğday alabilir.) |
