BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

16- Mü'minin Misalinin Hurma Ağacı Gibi Olması Bâbı

7276- Bize Yahya . Eyyûb ile Kuteybe b. Saîd ve Ali b. Hucur Es-Sa'dî rivâyet ettiler. Lâfız Yahya'nındır. (Dediler ki): Bize İsmail (yani; İbnû Ca'fer) rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Abdullah b. Dînar haber verdi ki: Abdullah b. Ömer'i şöyle derken işitmiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Gerçekten ağaçlardan bir ağaç vardır ki, yaprağı düşmez. Bu ağaç müslümanın misalidir. Şimdi bana söyleyin, bu ağaç nedir?» buyurdular. Bunun üzerine cemâatin zihinleri kırlardaki ağaçlara takıldı.

Abdullah

Dedi ki: İçimden bunun hurma olduğu geçti. Fakat (söylemeye) utandım. Sonra cemaat:

— Bize bunun ne olduğunu söyle ya Resûlallah! dediler. Bunun üzerine:

«O hurma ağacıdır.» buyurdu.

Abdullah

Dedi ki: Ben bunu Ömer'e andım da:

«O hurma ağacıdır deseydin, benim için filân ve filân şeyden makbul olurdu.» dedi.

7277- Bana Muhammed b. Ubeyd El-Guberî rivâyet etti.'

(Dedi ki): Bize Hammad b. Zeyd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Eyyûb Ebû'l-Halil Ed-Dubaî'den, o da Mücahid'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bir gün Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ashabına:

«Bana misâli mü'min gibi olan bir ağaç haber verin!» dedi. Bunun Üzerine cemâat çölün ağaçlarından birini anmaya başladılar.

Ibnü Ömer

Dedi ki: İçimden yahut kalbınıden bu ağacın hurma olduğu geçti. Bunu söyleyecek oldum, bir de baktım ki, karşımdakiler kavmin büyükleri! Konuşmaktan çekindim. Onlar susunca Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bu ağaç hurmadır.» buyurdular.

7278- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe İle İbn Ebî Ömer rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Süfyan b. Uyeyne İbnû Ebî Necilı'dan, o da Mücâhid'den naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): İbn Ömer'le Medine'ye doğru arkadaşlık ettim. Ama onu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'den bir hadîsden başka hadîs rivâyet ederken işitmedim.

(Dedi ki): Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in yanında idik. Kendisine hurma özü getirildi... Ve râvî hadîsi yukarkilerin hadîsi gibi nakletmiştir.

7279- Bize İbn NÜmeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Seyf rivâyet etti.

(Dedi ki): Mücâhidi şöyle derken işittim. Ben İbn Ömer'i: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e hurma özü getirildi... derken dinledim.

Ve râvî yukarkilerin hadîsi gibi anlatmıştır.

7280- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Üsâme rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah b. Ömer, Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yanında idik:

«Bana müslüman bir adamın benzeri yahut müslöman bir adam gibi bir ağaç haber verin, o ağacın yaprakları dökülmez.» buyurdular.

İbrahim

Dedi ki: Umulur ki Müslim, meyve verir de, dedi. Başkasının nüshasında da: Her zaman meyve vermez, şeklinde buldum.

İbnü Ömer

Dedi ki: Bu ağacın hurma olduğu içimden geçti ama Ebû Bekr'le Ömer’in konuşmadıklarını gördüm. Ben de konuşmaktan yahut bir şey söylemekten çekindim. Müteakiben Ömer: Onu söylemiş olsaydın, benim için filân ve filân şeyden daha makbul olurdu, dedi.

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbu'l-ilmin» üç yerinde, bir de «Büyü'», «Etime» ve «Edeb» bahislerinde tahric etmiştir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hurmayı müslümana benzetmesi hayrının çokluğu, meyvesinin güzelliği ve devamı itibariyledir. Çünkü hurmanın yemişi çıktığı günden kuruyuncaya kadar devam üzere yenir. Kuruduktan sonra da ondan birçok faydalı şeyler yapılır. Odunundan, yapraklarından ve dallarından da istifade edilir. Hattâ çekirdeği de hayvanlara yem olarak verilir. Hâsılı hurmanın her şeyi faydalıdır. Nitekim mü'min de ibâdetleriyle, güzel hlâkı ile, namazı, orucu, zikri, sadakası vesâiresiyle bunun gibidir. Aralarındaki sahih vech-i Şebeh budur. Bazıları benzeme yönünün tepesi Kesildiği vakit, insan gibi ölmesi olduğunu söylemişlerdir. Başka ağaçlar böyle değildir. Onlar tepeden kesildiği vakit kurumazlar.

Cummâr: Hurma Özü, demektir. Bundan murad; hurmanın başından çıkan sığır dili gibi, beyaz ve yumuşak bir şeydir. Arablar bunu yerler.

Anlaşılıyor ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in suâli karşısında ashâb-ı kirâmın her biri kırlarda yetişen ağaçlardan bîrini düşünmüş, bunun hurma olacağı kimsenin aklına gelmemiştir.

Son rivâyette zikri geçen İbrahim, îmanı Müslim'in arkadaşı İbrahim b. Süfyan'dır. Bu zatın ve başkalarının Müslim'den rivâyet ettikleri hadîsde: «Yapraklan düşmez, her zaman meyve de vermez.» denilmiştir. Başka rivâyetlerde: «Her zaman meyve verir...» denildiği için İbr âh im b. Süfyan buradaki rivâyeti müşkil görmüş ve: «Umulur ki, Müslim her zaman meyve verir, demiştir.» diyerek, bu suretle hatanın kendinde ve hadîsi: «Her zaman yemiş vermez.» şeklinde rivâyet edenler de olacağına işaret etmiştir. Fakat Kâdî Iyâz'la diğer İmâmlardan bazıları hadîsde hata olmadığını, İbrahim b. Süfyan’ın burada vehme kapıldığım söylemişler, hadîsi Bubârî'nin de nefiy edatı olan «Lâ» ile rivâyet ettiğini hatırlatmışlardır. Onlara göre Nefıy edatı «lâ» «tü'tî» fiiline değil, mahzufa müteâlliktir. Cümlenin takdiri şöyledir: «Bu ağacın ne yaprakları düşer, ne de ona bir şey arız olur. Meyvesini de daima verir.» Yalnız râvi matufları zikretmemiştir,