BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

8- Duman Bâbı

7244- Bize İshak b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerir Mansûr'dan, o da Ebû'd-Duhâ'dan, o da Mesrûk'dan naklen haber verdi. (Şöyle dedi): Abdullah'ın yanında oturuyorduk. Kendisi de aramızda yaslanmıştı. Derken ona bir adam gelerek:

— Yâ Ebâ Abdirrahman! Gerçekten Kinde kapıları yanında bir hikayeci kıssa anlatıyor ve duman mucizesi gelerek kâfirlerin canlarını alacağını, mü'minlerinse ondan nezle şeklinde müteessir olacaklarını söylüyor, dedi. Bunun üzerine Abdullah kızarak oturdu ve şunları söyledi:

— Ey insanlar! Allah'dan korkun! Sizden kim bir şey bilirse, bildiğini söylesin. Bilmeyen de, Allah bilir, desin. Çünkü birinizin bilmediği bir şey için, Allah bilir, demesi en büyük ilimdir. Gerçekten Allah (azze ve celle) Peygamberi (sallallahü aleyhi ve sellem)'e:

"Ben bunun için sizden bir ücret istemiyorum. Ben tekellüf yapanlardan da değilim de!" Sûre-i Sad, âyet: 86. buyurmuştur.

Şüphesiz Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) insanlarda bir gerileme gördüğü vakit:

«Allahım! Yûsuf'un yedi (sene) si gibi yedi (sene)!» buyurmuştu. Müteakiben başlarına öyle bir kıtlık gelmişti ki, her şeyi silip süpürmüş. Hattâ açlıktan deri ve İaşeleri yemişlerdi. Onlardan biri gökyüzüne bakarak duman şeklinde bir şey gördü. Hemen Ebû Süfyan gelerek:

— Yâ Muhammed! Sen Allah'a tâatı ve akrabaya yardımı emrederek geldin. Ama kavmin helâk oldular. İmdi onlar için Allah'a dua et, dedi. Allah (azze ve celle):

"Semânın insanları saracak aşikâr bir duman getireceği günü gözet! Bu acıklı bir azabdır." Sûre-i Duhân, âyet: 10-11. âyet-i kerîmesini:

«Şüphesiz ki, siz döneceksiniz...» kavli kerîmine kadar buyurdu Abdullah şöyle dedi: Hiç hakkında:

"O gün biz en büyük savlette tutacağız, biz İntikam alacağızla" Sûre-i Duhân, âyet: 16. buyurulan günde âhirdin azabı açılır mı? Batşe, Bedir günüdür. Duhan âyeti batşe, lızâm ve rûm âyeti geçmişlerdir.

7245- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

Dedi ki: Bize Ebû Muâviye ile Veki' rivâyet ettiler. H.

Bana Ebû Saîd El-Eşec de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Veki verdi. H.

Bize Osman b. Ebî Şeybe dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Biz rivâyet etti.

Bunların hepsi A'meş'den rivâyet etmişlerdir. H.

Bize Yahya b. Yahya ile Ebû Küreyb de rivâyet ettiler. Lâfız Yahya'nındır. (Dediler ki): Bize Ebû Muâviye, A'meş'den, o da Müslim b. Subeyh'den, o da Mesrûk'dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Abdullah'a bir adam gelerek:

— Mescidde kendi re'yiyle Kur'ân'ı tefsir eden bir adam bıraktım. Şu âyeti tefsir ediyor:

«O gün semâ aşikâre bir duman getirecektir.» Bu adam: İnsanlara kıyâmet gününde bir duman gelecek ve canlarını alacak, hattâ ondan nezleye tutulmuş gibi olacaklar diyor, dedi. Bunun üzerine Abdullah şunları söyledi:

— Her kim bir ilim biliyorsa, onu söylesin. Bilmeyen de, Allah bilir, desin. Çünkü bir adamın bilmediği hir şey için, Allah bilir, demesi anlayışından ma'duddur. Bu mes'ele şöyle olmuştur. Kureyş (kabilesi) Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e âsi gelince onların aleyhine Yûsuf'un seneleri gibi seneler gelmesine dua etti. Bunun üzerine onlara kıtlık ve şiddetli meşakkat isabet etti. O derecedeki adam semâya bakıyor da, açlıktan kendisi ile semâ arasında duman gibi bir şey görüyordu. Kemikleri bile yediler. Nihayet Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'c bir adara gelerek:

— Ya Resûlallah! Mudar (kabilesi) için Allah'a istiğfar et! Çünkü onlar helâk oldular, dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'.

«Mudar için mi? Sen hakikaten cüretkârsın!» buyurdu. Arkacığından onlar için duâ etti. Allah (azze ve celle) de:

"Biz azabı biraz açacağız, siz gerçekten (yine) döneceksiniz." Sûre-i Duhân, âyet; 15 âyetini indirdi. Ve kendilerine yağmur verildi. Onlar refaha kavuşunca yine eski hallerine döndüler. (Bu sefer) Allah (azze ve celle) de:

"Semânın insanları saracak aşikâr bir duman getireceği günü gözet! Bu acıklı bir azabdır."

"O gün biz en büyük savletle tutacağız. Biz intikam alacağız." âyetlerini indirdi. Abdullah, bundan Bedir gününü kastediyor, demiş.

7246- Bize Kuteyhe b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerir, A'meş'den, o da Ebû'd-Duha'dan, o da Mesrûk'dan, o da Abdullah'dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi) ; Beş şey vardır ki, bunlar geçmişlerdir. Duman, Hizâm, rûm, batşe ve kamer,

7247- Bize Ebû Saîd El-Eşec rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yeki' rivâ-et etti.

(Dedi ki): Bize A'meş bu isnadla bu hadîsin mislini rivâyet etti.

7248- Bize Muhammed b. Müsennâ ile Muhammed b. Beşşâr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be rivâyet etti. H.

Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe de rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Gunder, Şu'be'den, o da Katâde'den, o da Azra'dan, o da Hasen El-Uranî'den, o da Yahya b. Cezzâr'dan, o da Abdurrahman b. Ebî leylâ’dan, o da Übey b. Ka'b'dan naklen yüce Allah şu âyeti hakkında rivâyette bulundu:

"Büyük azabdan başka biz onlara mutlaka yakın azabdan da tattıracağız." Süre-i Secde, âyet: 21

Râvî

Dedi ki: (Yakın azab) dünya musibetleri, rûm, batşe yahut dumandır. (Batşe ini yoksa duman mı? dediğinde şekkeden Şu'be'dir.)

İbn Mes'ud (sallallahü aleyhi ve sellem) rivâyetini Buhârî istiska» ve «Tefsir» bahislerinde tahric etmiştir.

Kinde kapıları Kûfe'de bir kapının ismidir. Hikayecinin kim olduğu malûm değildir.

Hadîsden anlaşılan mânânın hülâsası şudur: Hikayeci Duhan âyetini tefsir ederken, onun kıyâmet alâmetlerinden biri olduğunu söylemiş ve kıyâmete yakın zuhur edeceğini bildirmiştir. Hazret-i Abdullah İbn Mes'ud ise bunun Bedr harbinde geçtiğini, insanların açlıktan gözleri dumanlanarak gökyüzünde duman varmış gibi gördüklerini anlatmış ve bir kimsenin bilmediği bir şeye karışmaması icâb ettiğini tenbihde bulunmuştur. Maamafih mes'elede hilaf vardır. İbnû Abbâs, İbnû Ömer ve Zeyd b. Alî hazeratından rivâyet olunduğuna göre kıyâmete yakın böyle bir duman zuhur edecektir. Hattâ bu duman kıyâmetin on büyük alâmetinden biridir.

Batşe: Şiddetle tutmak savletle kapmak mânâsına gelir. Burada ondan murad; Bedir harbidir.

Lizâm: Lâzım gelen demektir. Bununla da batşe-i kübra namı verilen Bedir savaşında kâfirlerin öldürülüp, esir edilmeleri kastedilmiştir.

Rûm âyeti, Romalıların evvelâ mağlûp olup, sonra gâlib geleceklerinden bahseden âyettir ki, bu da mazide kalmış ve Hudeybiye harbinde Romalılar, İranlılara galebe çalmışlardır.

Yûsuf (aleyhisselâm)’ın senelerinden murad: Onun zamanında Mısır'da vuku bulan yedi senelik kıtlıktır.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem),Kureyş kabilesinin İslâm'ı kabul etmeyip, düşmanlıklarını artırdıklarını görünce Cenâb-ı Hak'dan on-lan kıtlıkla azab etmesini niyazda bulunmuştu. Filhakika bu duâ kabul buyurulmuş, müşrikler açlıktan deri ve lâşe yemişlerdi.