BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

23- Yumuşak Davranmanın Fazileti Bâbı

6763- Bize Muhammed b. Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Yahya b. Saîd Süfyân'dan rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mansûr, Temim b. Seleme'den, o da Abdurrahman b. Hilâl'den, o da Cerîr'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti:

«Bir kimse yumuşak davranmaktan mahrum İse, hayırdan mahrum olur.» buyurmuşlar.

6764- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Saîd el-Eşec ve Muhammed b. Abdillah b. Nümeyr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Veki' rivâyet etti. H. Bize Ebû Küreyi) de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Muâviye rivâyet etti. H.

Bize Ebû Saîd el-Eşec dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hafs (yani İbn Gıyas) rivâyet etti.

Bunların hepsi A'meş'den rivâyet etmişlerdir. H.

Bize Züheyr b. Harb ile İshâk b. İbrahim de rivâyet ettiler. Lâfız her ikisinindir. Züheyr: Haddesenâ; İshâk ise: Ahberanâ tâbirini kullandı.

(Dedi ki): Bize Cerîr A'meş'den, o da Temim b. Seleme'den, o da Abdurrahman b. Hilâl El-Absî'den naklen haber verdi.

Dedi ki: Cerîr'i şunu söylerken işittim: Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i:

«Bir kimse yumuşak davranmaktan mahrum ise, hayırdan mahrum olur.» buyururken işittim.

6765- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdü'l-Vâhid b. Zıyad, Muhahıraed b. Ebî İsmail'den, o da Abdurrahman b. Hilâl'den naklen haber verdi.

(Dedi ki): Ben Cerîr b. Abdillah'ı şunu söylerken işittim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem);

«Bir kimse yumuşak davranmaktan mahrumsa, hayırdan mahrumdur. Yahut bir kimse yumuşak davranmaktan mahrum olursa, hayırdan mahrum olur.» buyurdular.

6766- Bize Harmele b. Yahya El-Tücîbî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Hayve haber verdi.

(Dedi ki): Bana İbn Hâd, Ebû Bekr b. Hazm'den, o da Amra'dan (yani binti Abdirrahman'dan), o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in zevcesi Âişe'den naklen rivâyet etti ki: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Yâ Âişe! Şüphesiz ki, Allah refikdir. Rıfkı sever. Rıfk karşılığında şiddet ve başkası için vermediğini verir.» buyurmuşlar.

6767- Bize Ubeydullah b. Muâz El-Anberî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be Mİkdam'dan, (bu zât İbn Şureyh b. Hâni'dir), o da hatasından, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in zevcesi Âişe'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti:

«Şüphesiz ki, yumuşak davranmak bir şeyde bulunursa, onu linetler. Bİr şeyden de alınırsa, onu lekeler.» buyurmuşlar.

6768- Bize bu hadîsi Muhammed b. Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be rivâyet etti.

(Dedi ki) ; Ben Mikdam b. Şureyh b. Hânî'den bu isnadla dinledim. Bu hadîsde o şunu da ziyâde etmiştir: «Âişe bir deveye bindi. Devede hırçınlık vardı. Âişe onu ileri geri çevirmeye başladı. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ona:

«Yumuşak davran...» Sonra râvi yukarki hadîsin mislini zikretmiştir.

Unf: Rıfkın zıddı yani sert davranmaktır. Bu kelimenin ilk harfi üstün ve esre de okunabilir. Hattâ anf ve ınf şeklindeki kıraati daha fasih ve meşhurdur.

Bu hadîsler yumuşak davranmanın faziletine ve şiddet göstermenin kötülüğüne delildirler. Yumuşak davranmak her hayrın sebebidir. Bu sayede Allahü teâlâ kuluna başka bir şeyden dolayı vermediği sevabı verir. Kâdî Iyâz'a göre hadîsin mânâsı: Yumuşak ve mülayim davranmakla insan başka suretle eremediği muradına kolaylıkla erer demektir.

«Şüphesiz ki, Allah refîkdir.» cümlesi Allahü teâlâ'nın refik sıfatıyle tesmiye ve tavsif edilebileceğine açık delildir. Ma'zirî'nin beyânına göre Allahü teâlâ ancak kendi verdiği isimlerle yahut Resûlünün beyân buyurduğu veya ümmetin icma ettiği sıfatlarla anılabilir. Allah'a ıtlâkı hususunda şer'an izin verilmemiş, fakat yasak da edilmemiş bir sıfatla onu anmak ihtilaflıdır. Ulemâdan bazılarına göre bu mes'ele şeriat gelmezden önceki hâl üzere bırakılır. Ve Allah helâl, haram gibi sıfatlarla anı-lamaz. Bir takımları bunun aksini söylemişlerdir. Haber-i Vâhid'le sabit olan sıfatlar hususunda usûlü fıkıh ulemâsının müteahhirleri ihtilâf etmişlerdir. Eş'arîler'den bâzılarına göre caizdir. Çünkü Haber-i Vahid onlarca ameli icabeder. Bu da amel Bâbındandır. Ancak Allah'ın isimlerini şer'î kıyaslarla isbât caiz değildir. Bazıları bunu kabul etmemişlerdir. Mazirî diyor ki: «Allah'a refik denilmesi bu hadîsten başka bir dehile sabit olmamışsa, aynı hilaf burada da mevcuttur. Maamafih refik kelimesinin bir fiil sıfatı olması ihtimâli de vardır.» Bu mes'ele iman bahsinde izah edilmişt.