BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

9- Şiddetlenmeyen ve Müskir Olmayan Nebizin Mubah Kılınması Bâbı

5344- Bize Ubeydullah b. Muâz El-Anberî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Yahya b. Ubeyd Ebi Ömer El-Behranî'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Ben İbn Abbâs'ı şunu söylerken işittim:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) için akşamın evvelinde nehiz (hoşaf) yapılır. Sabahladığı zaman o günü ve gelecek akşam, ertesi günü ve ertesi gece tâ daha ertesi gün ikindiye kadar onu içerdi. Bir şey kalırsa onu hizmetçiye içirir yahut emir buyurur da dökülürdü.

5345- Bize Muhammed b. Beşşâr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şıı'be Yahya El-Bebrâ'den rivâyet etti.

(Dedi ki): İbn Abbâs'ın yanında nebizin lâfını ettiler de şunu söyledi:' Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) için bir tuluma nebiz yapılırdı. Şu'be şöyle dedi: Pazartesi gecesinde yapılır, artık onu pazartesi ile salı günü ikindiye kadar içerdi. Şayet ondan bir şey artarsa onu hizmetçiye içirir yahut dökerdi.

5346- Bize Ebü Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb ve İshâk b. İbrahim de rivâyet ettiler. Lâfız Ebû Bekir'le Ebû Küreyb'indir. (İshâk «Aherenâ» tâbirini kullandı. Ötekiler «haddesenâ» dediler.) (Dediler ki): Bize Ebû Muâviye A'meş'den, o da Ebû Ömer'den, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) için kuru üzüm ıslatılır. Onu o gün, ertesi gün, daha ertesi gün (yani) üçüncü günün akşamına kadar içerdi. Sonra emir buyurur da başkasına içirilir yâbut dökülürdü.

5347- Bize İshâk b. İbrahim dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerir, A'meş'den, o da Yahya b. Ebî Ömer'den, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi. (Şöyle dedi) ? Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) için tulumda kuru üzüm ıslatılır. Artık onu o gün, ertesi gün ve daha ertesi gün içerdi. Üçüncü günün akşamı oldu mu onu içer ve içirirdi. Şayet bir şey kalırsa onu dökerdi.

5348- Bana Muhammed b. Ahmed b. Ebî Halef de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Zekeriyya b. Adiyy rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah, Zeyd'den, o da Yabyâ Ebû Ömer Nehâi'den naklen rivâyet etti. Yahya şöyle dedi: Bir cemâat İbn Abbâs'a şarab alıp satmanın ve o hususta ticaret yapmanın hükmünü sordular. İbn Abbâs:

— Müslüman mısınız siz? diye sordu.

— Evet! dediler.

— Öyle ise o ahp satmaya ve ticaret yapmaya yaramaz, dedi. Bu sefer kendisine nebizi sordular. O da şunu söyledi:

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir sefere çıktı. Sonra döndü. Ashabından bâzı kimseler küplere, hurma oymalarına ve kabaklara nebiz kurmuşlardı. O emir vererek bunları döktürdü. Sonra bir tulum hazırlanarak içine kuru üzüm ve su konmasını emir buyurdu. Ve geceden konularak sabahladı. Artık ondan o günü ve gelecek akşam, ertesi günü de ta akşama kadar içti. (Kalanı da) içti ve içirdi. Sabahlayınca emir verdi ve kalanı döküldü.

5349- Bize Şeycan b. Ferrûh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Kâ-sim (yani İbn-i Fadl El-Huddânî) rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Sümâme (yani İbn-i Hazn El-Kuşeyrî) rivâyet etti.

(Dedi ki): Âişe'ye rastladım da kendisine nehizin hükmünü sordum. Âişe hemen Habeşli bir câriye çağırarak:

— Buna sor! Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e nebizi o yapıyordu, dedi. Bunun üzerine Habeşli câriye:

— Ben ona geceden bir tulum içinde nel;iz yapar ve ağzını bağlar onu asardım. Sabahladığı vakit ondan içerdi, dedi.

5350- Bize Muhammed b. Müsennâ El-Anesî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdulvehhab Es-Sekati, Yûnus'dan, o da Hasan'dan, o da annesinden, o da Âişe'den naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Biz Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e bir tulum içinde nebiz yapardık. Yukarısı bağlanırdı. Tulumun alt deliği vardı. Biz sabahleyin nebiz yapar, onu akşamleyin içerdi; akşamleyin nebiz yapar, onu sabahleyin içerdi.

Bu hadîsler nebiz yapmanın ve tadı değişip kükremedikçe o nebizi içmenin caiz olduğuna delildir. Nevevî ümmetin bütün ulemâsının bu hususta İcma ettiğini söylüyor.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in kendilerine yapılan nebizi üç gün içtikten sonra ya hizmetçiye İçirmesi yahut dökmesi değişip değişmediğinden emin olmadığı içindir. Üç günden sonra nezâheti icabı kendisi içmez, şayet nebizin halinde bir değişiklik yoksa onu hizmetçisine içirir; dökmezdi. Çünkü nebiz israfı haram olan maldı. Eğer bir değişme ve içki alâmeti görürse onu dökerdi. Zira nebiz içki olduktan sonra haram ve necis olurdu. Bu hadîsin İbn-i Abbâs rivâyetinde üç güne kadar içerdi; Hazret-i Âişe rivâyetinde ise, sabahleyin hazırlananı akşam içer; akşamleyin hazırlananı sabahleyin içerdi, denilmesi birbirine muhalif sayılmaz. Çünkü bir günde içmek ondan daha fazla da içmeye mani değildir. Bazıları bu iki rivâyetin arasını şöyle bulmuşlardır: İhtimal Hazret-i Âişe yazın sıcağında yapılan nebizi haber vermiştir. Şiddetli sıcaklarda yapılan nebizin bir gün sonra bozulma ihtimâli vardır. İbn Abbâs hadîsi ise kış zamanına mahsustur. Bazıları da Âişe hadîsi ne-bizin azlığına hamlolımur. Az olunca bir günde bitiverir. İbn Abbâs hadîsi ise birkaç gün yetecek kadar çok olan nebize hamlolunur, demişlerdir.

Azla': Tulumun dibindeki su akıtacak deliği yani musluğudur.

5351- Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûlaziz (yani İbn-i Ebî Hâzim) Ebû Hazım'dan, o da Sehl b. Sa'd'dan naklen rivâyet etti. Sehl Şöyle dedi: Ebû Üseyd Es-Sâid-i zifafında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i davet etti. Karısı o gün hizmetçileri idi. Gelin de girdi. Sehl Şöyle dedi:

— Biliyor musunuz Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e ne sundu? Onun için geceden bir çanağın içine birkaç hurma ıslattı. Yemeği ye-yince kendisine bunu sundu.

5352- Bize Kuteybe b. Saîd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ya'kub (yani İbn-i Abdurrahman) Ebû Hazim'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Sehl'i dinledim. (Şöyle diyordu): Ebû Üseyd-i Sâid-i Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gelerek onu davet etti...

Râvi yukarki hadîs gibi rivâyette bulunmuş. Ama «Yemek yedikten onra onu kendisine sundu» dememiştir.

5353- Bana Muhammed b. Sehl Et-Temîmî dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn-i Ebî Meryem rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed (yani Ebû Gassan) haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ebû Hazim, Sehl b. Sa'd'dan îm hadîsi rivâyet etti. (Ve şöyle dedi): «Taştan bir çanak içinde (nebiz yaptı) Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yemekten kalkınca onu çalkaladı ve kendisine sundu. Bu ona has idi.

5354- Bana yine Muhammed b. Sehl El-Temimî ve Ebü Bekr b. İshâk rivâyet ettiler. (Ebû Bekr: Bize haber verdi tâbirini kullandı. İbn-i Sehl ise: Bize İbn-i Ebî Meryem rivâyet etti, dedi.)

(Dedi ki): Bize Muhammed —Bu zat Ebû Gassân İbn-i Mutarrifdir.— haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ebû Hazım, Sehl b. Sa'd'dan naklen haber verdi. Sehl (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e Arablardan bir kadının lâfını ettiler. O da Ebû Üseyd'e kadına haber göndermesini emir buyurdu. Ebû Üseyd kadına haber gönderdi. Ve kadın gelerek Benî Sâide'nin kal'asına müsafir indi. Derken Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) çıktı ve kadının yanına gelerek içeri girdi. Bir de ne görsün, kadın boynunu eğmiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kendisi ile konuşunca kadın:

— Ben senden Allah'a sığınırım, dedi. O da: «Ben seni kendimden sığındırdım.» dedi.

Bunun üzerine ashafa kadına:

— Bu kim, biliyor musun? dediler. Kadın:

— Hayır! cevâbını verdi.

— Bu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'dir. Seni istemeye geldi, dediler. Kadın:

— Ben bu işe yaramaz çıktım, cevâbını verdi.

Sehl

Dedi ki: O gün Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) geldi. Hattâ kendisi ve ashabı Benî Sâide'nin çatısı altında oturdular. Sonra Sehl'e:

«Bizi sula!» buyurdular. Sehi: Ben de kendilerine su tası çıkararak ondan sundum.

Ebû Haşim Şöyle dedi: «Onun üzerine Sehl o tası bize çıkardı ve ondan su içtik. Bundan sonra Ömer b. Abdîlaziz onu hediyye olarak istedi. O da kendisine onu hediyye etti.» Ebû Bekr b. İshak’ın rivâyetinde:

«Bize su ver yâ Sehi!» cümlesi vardır.

5355- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Affân rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hammad b. Seleme, Sabit'den, o da Enes'den naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e şu tasımla bütün meşrubatı, balı, nebizi, suyu ve sütü sundum.

Sehl hadîsini Buhârî «Nikâh» ve «Eşribe» bahislerinde tahrîc etmiştir.

Urs: Düğün yemeği demektir.

Aruz: Hem geline, hem güveğiye ıtlak edilen bir kelimedir. Yalnız cem'inde ayrılırlar. Gelin kasdedilirse cem'i «arâis», güveği kasdedilirse «urus» gelir.

Damad Ebû Üseyd'in ismi Mâlik b. Rabîa'dır. Bedir gazilerinden en son vefat eden odur, denilmiştir. Altmış veya alt-mışbeş tarihinde vefat etmiştir. Gelinin ismi Selâme binti Vehb'dir. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e şerbet sunması tesettür farz kılınmazdan öncedir. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den Allah'a sığman kadına gelince bunun ismi Ümeyme binti Cevn'dir. Amra binti Cevn diyenler olduğu gibi, Esma olduğunu söyleyenler de vardır. Bu kadının kıssasını evvelce görmüştük. Hulâsası şudur. Ümeyme gayet güzelmiş. Kendisini bazı zevat Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimize münasip görerek onunla evlendirmek istemişler. Ve bu hususta Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den izin alarak kadını Medîne'ye getirmişler. Resûl-i Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem) nikâh teklifinde bulununca, kadın; «Ben senden Allah'a sığınırım» demiş, o da kendisini geldiği yere iade etmiştir.