BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

20- Mekke'nin Fethinden Sonra İslam, Cihad ve Hayır Üzerine Bey'at Edilmesini ve: «Fetihden Sonra Hicret Yoktur!» Hadisinin Manasını Beyan Bâbı

4933- Bize Ebû Ca'fer Muhammed b. Sabbâh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmâîl b. Zekeriyyâ, Âsim El-Ahvel'den, o da Ebû Osman En-Nehdî'den naklen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Mücâşi' b. Mes'ûd Es-Sülemî rivâyet etti

(Dedi ki):

Hicret üzeri-e bey'at etmek için Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e geldim de: «Hicret, ehli için geçmiştir. Ve lâkin islâm, cihâd ve hayır üzerine (bey'at bakîdir) buyurdu.

4934- Bana Süveyd b. Saîd de rivâyet etti. (Dedi ki): Bize Alî b. Müshir, Asım'dan, o da Ebû Osman'dan naklen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Mücâşi' b. Mes'ûd Es-Sülemî haber verdi.

(Dedi ki): Kardeşim Ebû Ma'bed'le Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e geldim. Ve:

— Yâ Resûlallah! Bundan hicret üzerine bey'at al! Dedim. «Hicret, ehli için geçmiştir!» buyurdu.

«İslâm, cihâd ve hayır üzerine!» buyurdular.

Ebû Osman

Dedi ki: Az sonra Ebû Ma'bed'e rastladım. Ve kendisine Mücâşi'in sözünü haber verdim.

— Doğru söylemiş! Dedi.

4935- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Fudayl, Asım'dan bu isnâdla rivâyet etti.

(Dedi ki): Bunun üzerine kardeşine rastladım: Mücâşi' doğru söylemiş dedi. Ama Ebû Ma'-bed'i anmadı.

4936- Bize Yahya b. Yahya ile İshâk b. İbrâhîm rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Cerir, Mansûr'dan, o da Mücâhid'den, o da Tâvûs’dan, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Fetih (yânî) Mekke'nin fethi günü:

«Hicret yok! Ve lâkin cihâd ve niyet (var!) Sefere çağırıldığınız zaman hemen gıdın!» buyurdular.

4937- Bize Ebû Bekir b. Ebi Şeybe ile Ebû Küreyb de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Vekî', Süfyân’dan rivâyet etti. H.

Bize İshâk b. Mansur ile İbn Râfi' dahi Yahya b. Âdem'den rivâyet ettiler.

(Dedi ki): Bize Mufaddal (yânı İbn Müheihil) rivâyet etti. H.

Bize Abd b. Humeyd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah b. Mûsâ, İsrail'den naklen haber verdi.

Bu râvîlerin hepsi Mansûr'dan bu isnâdla bu hadîsin mislini rivâyet etmişlerdir.

4938- Bize Muhammed b. Abdillâh b. Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Habîb b. Ebî Sabit, Abdullah b. Abdirrahmân b. Ebî Hüseyn'den, o da Atâ'dan, o da Âişe'den, naklen rivâyet etti. Şöyle dedi:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e hicret (in hükmü) soruldu, da:

«Fetihden sonra hicret yoktur. Ve lâkin cihâd ve niyet (vardır). Sefere çağırıldığınız zaman hemen gidin!» buyurdular.

Bu hadîsin Mücâşi' rivâyetini Buhârî «Cihâd» ve «Megâzî» bahislerinde; İbn Abbâs rivâyetini «Hacc» ve «Cihâd» da tahrîc etmiştir.

«Hicret, ehli İçin geçmiştir.» cümlesinden murâd: sahiplerine meziy-yet kazandıran faziletli hicret Mekke'nin fethiden önce idi. O kimlere nasîb oldu ise oldu ve zaman geçti; demektir.

«Ve lâkin islâm, cihâd ve hayır üzerine (bey'at bakîdir.)» yani siz hayrı, islâmiyet, cihad, ve iyi niyet gibi şeylerde arayın! Hicret sebebi île hayır kazanmak Mekke'nin fethi ile sona ermiştir; ama bunlarla onu pek âlâ tahsil edebilirsiniz; demektir.

Hadisin bir rivâyetinde:

«Hicret yok» diğerinde «fetihden sonra hicret yoktur!» buyuruluyor.

Ulema bunu iki suretle te'vîl etmişlerdir. Birinci te'vîle göre mânâ şudur: Mekke fethedildikten sonra artık oradan hicret yoktur. Çünkü orası isîâm beldesi olmuştur; ondan hicret tasavvur edilemez.

îkinvi te'vîl: Sahiplerine meziyyet kazandıran faziletli hicret yoktur. O Mekke'nin fethinden Önce Medine'ye göç edenlere mahsustur. Ve geçmiştir; zîra islâmiyet artık kuvvet bulmuştur. Bu te'vîl daha sahihtir. Ulemâ hicreti beş kısma ayırmışlardır:

1- Habeşistan'a hicret.

2- Mekke'den Medîne'ye hicret.

3- Kabilelerin Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e hicreti.

4- Müslüman olan Mekke'lilerin hicreti.

5- Allah'ın yasak ettiği şeyden hicret. Aîlâme Aynî bu beş nev'e ikinci Habeşistan hicreti ile küfür diyarında dînîni meydana çıkaramayan müslümanlann hicretini ve âhir zamanda fitneler çıkınca şam'a yapılacak hicreti de ilâve ediyor. Filhakika îmâm Ahmed'in rivâyet ettiği bir hadîsde bu Şam hicretinden bahsedilmektedir.

Hicret hakkında birçok hadisler vardır. Ayni, Sahîh-î Buhârî şerhinde bunları sıralamıştır. Bunların hemen hepsi buradaki hadîs mânâsındadırlar.

Ulemâ küfür diyarından hicretin kıyâmete kadar devam edeceğini söylemişlerdir,

«Sefere çağrıldığınız zaman hemen gidin!» ifadesinin mânâsı: Şayet hükümdar sizi cihâda davet ederse hemen icabet ederek gidin! Demektir. Bu cümle cihâdın farz-ı kifâye olduğuna delildir. Ümmetin bâzı ferdlerinin ifâsı ile diğerlerinden de borç sakıt olur. Ancak memleketi kâfirler îstîlâ ederlerse cihâd farz-ı ayın da olur.

Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında cihadın hükmü ne olduğu ihtilaflıdır. Esah kavle göre farz-ı kifâye idi. Mamafih farz-ı ayn olduğunu söyleyenler de vardır.

4939- Bize Ebû Bekir b. Hallâd El-Bâhilî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Velîd b. Müslim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdurrahmân b. Amr El-Evzâî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana İbn Şihâb E-Zührî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Atâ' b. Yezîd El-Leysî rivâyet etti, ki kendilerine rivâyette bulunmuş.

(Dedi ki): Bana Ebû Saîd El-Hudrî rivâyet etti ki, bedevinin biri Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e hicreti (in hükmünü) sormuş da:

«Vah sana! Hicretin hâli pek şiddetlidir! Senin develerin var mı?» buyurmuş. Bedevi:

— Evet! Demiş.

«Onların zekâtını veriyor musun?» diye sormuş. Bedevi (yine)

— Evet! Cevâbını vermiş.

«O hâlde köylerin ötesinden iş gor! Şüphesiz Allah senin amelinden hiç bir şeyi eksiltecek değildir!» buyurmuşlar.

4940- Bize bu hadîsi Abdullah b. Abdirrahmân Ed-Dârimî dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Yûsuf, Evzâî'den bu isnadla bu hadîsin mislini rivâyet etti. Şu kadar ki o:

«Şüphesiz Allah senin amelinden hiç bir şeyi eksiltecek değildir.» dedi; ve hadîsde: «Suya geldikleri gün onları sağıyor musun? Diye sordu. Bedevi:

— Evet! Dedi.» ibaresini ziyâde eyledi.

Bu hadîsi Buhârî: «Zekât, Hicret, Edeb» ve «Hibe» bahislerinde; Ebû Dâvûd «Cihâd» da; Nesâî «Beyat» ve «Siyer» bahislerinde muhtelif râvîlerden tahrîc etmişlerdir.

A'râbî ve Bedevi'. Çölde yaşayan demektir. Bedevi'nin Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e sual sorması El-Mühelleb'e göre Mekke'nin fethinden sonradır. Zira önce olsa ona cevaben: «Fetihden sonra hicret yoktur!» buyururdu. Nitekim başkalarına böyle cevap vermişti. Mamafih Bedevi'lerin sabırsız insanlar olduğunu, bu zâtın da Medine'nin o gün için ağır sayılan havasına sabrı tahammül gösteremiyeceğini bildiği için hicretine izin vermemiş olması da mümkündür. Kurtubi: «İhtimal bu cevap o Bedeviye mahsustur. Çünkü onun hâlini ve Medine'de kalmaya tehammül edemiyeceğini anlamıştır.» diyor. Bazıları Mekke'lilerden başkalarına bu hicretin farz değil müstehab olduğunu söylemişlerdir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Bedeviye hicret için bey'ata İzin vermemiş; ona develeri olup olmadığını; onların zekâtını verip vermediğini sormuştur. Diğer mallarının zekâtını sormamıştır. Çünkü o zâî deve sahibi idi. Develerinin zekâtı bahis mevzuu olunca sair mallarmın zekâtı da buna kıyasla anlaşılır.

Bihâr: Denizler demektir. Fakat burada ondan murâd: Köylerdir. Araplar köylere bihâr, köye de buhayre derler.

«O halde köylerin Ötesinde iş gör!» cümlesinin mânâsı: Üzerine farz olan zekâtı verdin mi nerede bulunursan bulun aldırma! Evin köylerin ötesinde bile olsa ondan otur; hicret etme! Demektir.