BAB 001 002 003 004 005

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

4- Ka'ne'ye Yürüyerek Gitmeyi Nezreden Kimse Bâbı

4335- Bize Yahya b. Yahya Et-Temîmî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yezîd b. Zürey', Humeyd'den, o da Sâbit'den, o da Enes'den naklen haber verdi. H.

4336- Bize İbn Ebî Ömer de rivâyet etti. Bu lâfız onundur.

(Dedi ki):

Bize Mervân b. Muâviye El-Fezârî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Humeyd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Sabit, Enes'den naklen rivâyet etti ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), iki oğlunun arasında götürülen bir ihtiyar görerek:

«Buna ne olmuş?» diye sormuş. — Yürümeyi nezretmiş, demişler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Şüphesiz ki Allah bu adamın kendini azâb etmesinden müstağnidir.» buyurmuş ve (hayvana) binmesini emretmiş.

4337- Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteyhe ve İbn Hucr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize îsmâîl yani İbn Ca'fer, Amr'dan —ki İbn Ebî Amr'dır— o da Abdurrahmân El-A'rac'dan, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyette bulundu ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) iki oğlunun arasında onlara dayanarak giden bir ihtiyara yetişerek:

«Buna ne oldu?» diye sormuş. Oğulları:

— Yâ Resûlallah, nezri vardı, cevabını vermişler. Bunun üzerine Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bin ey ihtiyar! Zira Allah senden ve nezrinden ganîdir.» buyurmuş. Lâfız Kuteybe ile İbn Hucr'undur.

4338- Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdülâzîz yani Derâverdî, Amr b. Ebî Amr'dan bu isnâdla bu hadîsin mislini rivâyet etti.

Bu hadîsi Buhârî «Cezâü's-Sayd» bahsinde; Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Nesâî «Eymân ve Nüzûr»da tahrîc etmişlerdir.

Oğullarının arasında onlara dayanarak güç halle yürüyebilen zâtın ismi bazılarına göre Kays'tır. Bir takımlar Kayser olduğunu söylemişlerdir. Künyesi Ebû İsrail'dir.

Zahirîler bu hadîsle istidlal ederek: «Yürümekten âciz kalan kimseye hedy kurbanı lâzım değildir.» demişlerdir. Sair fukahâdan üç kavil rivâyet edilir.

1- Hazret-i Alî ve Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh) dan rivâyet olunan bir kavle göre Kâbe'ye yürüyerek gitmeyi nezre-den bir kimse bundan âciz kalırsa yürüyebildiği kadar yürür; yürüyemez oldu mu binek gider; ve bir koyun kurban eder Atâ, Hasan-ı Basrî İmâm A'zam- ve İmâm Şafiî buna kail olmuşlardır. İmâm A'zam'a göre âciz kalmadan hayvana binenin hükmü de budur; yalnız yemininden döndüğü için keffaret verir.

2- İkinci kavle göre âciz kalan kimse geri döner; sonra tekrar hacceder; ve binek gittiği yeri yürür; buna hedy lâzım değildir. Bu kavil İbn Ömer, İbn Abbâs, İbn Zübeyr ,ile. İbrahim Nehaî ve İbn Cübeyr'den rivâyet olunmuştur.

3- Üçüncü kavle göre geri döner; binek gittiği yeri yürür; hedy kurbanı lâzımdır. İbn »Abbâs ile Nehaî'nin birer kavli de bu olduğu gibi Saîd b. El-Müseyyeb ile İmâm Mâlik dahi buna kail olmuşlardır.

4339- Bize Zekeriyyâ b. Yahya b. Salih El-Mısrî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize El-Mufaddal yani İbn Fadâle rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Abdullah b. Ayyaş, Yezîd b. Ebî Habîb'den, o da Ebû'l-Hayr'dan, o da Ukbe b. Âmir'den naklen rivâyet etti, ki Şöyle dedi:

Kız kardeşim yalın ayak Beytullah'a yürümeyi adadı. Bana da bu meseleyi onun nâmına Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e danışmamı emretti. Ben de danıştım:

«Hem yürüsün, hem bin»in!» buyurdular.

4340- Bana Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrazzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc haber verdi.

(Dedi ki): Bize Saîd b. Ebi Eyyûb haber verdi. Ona da Yezîd b. Ebî Habîb haber vermiş. Ona da Ukbe b. Amir El-Cühenî'den naklen Ebû’l-Hayr rivâyet etmiş ki, Ukbe: «Kız kardeşim nezretti...» diyerek Mufaddal'in hadîsi gibi rivâyette bulunmuş; yalnız hadîste «yalın ayak» kaydını zikretmemiş; «Ebû’l-Hayr Ukbe'den ayrılmazdı.» cümlesini ziyade etmiştir.

4341- Bana bu hadîsi Muhammed b. Hatim ile İbn Ebî Halef de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ravh b. Ubâde rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Yahya b. Eyyûb haber verdi. Ona da Yezîd b. Habîb bu isnâdla Abdurrazzâk hadîsi gibi ihbarda bulunmuş.

Bu hadîsi Buhârî «CezâüVSayd» ve «Nüzûr» bahislerinde; Ebû Dâvûd «Nüzûr»da tahrîc etmişlerdir.

Nezri yapan kadın Hazret-i Ukbe'nin kız kardeşi Ümmü Hibbân binti Âmir'dir. Bir rivâyette bu kadının şişman olduğu, bu sebeple yürümek kendisine güç geldiği bildirilmiştir. Hadîsi muhtelif rivâyetleri vardır. Bunlardan birinde:

«Ona emret de baş örtüsünü sarınsın, vasıtaya binsin ve üç gün oruç tutsun.» buyurulmuştur. Halbuki:

Yukarıdaki Enes ve Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) rivâyetlerinde ihtiyara doğrudan doğruya hayvana binmesi emrolunuyor, bir şey istenmiyordu. Bu bâbta Nevevî şunları söylemiştir: «Birinci hadîs yürümekten âciz olanlara hamledilmiştir. Böylesi vasıtaya binebilir; ama kurban kesmesi îcâbeder. Ukbe'nin kız kardeşi hadîsin gelince: Onun mânâsı, yürümeye kudreti olduğu zaman yürüsün, yürüyemediği yahut çok yorulduğu zaman vâsıtaya binsin. Bunun da hayvan kesmesi îcabeder; demektir.

Bu söylediğimiz her iki surette de hayvan kesmesi İmâm Şafiî'nin râcıh olan kavlidir. Ulemâdan bir cemaat da buna kaildir. Şâfiî'nin ikinci kavline göre ihtiyara hayvan kesmek vâcîb değil, mus-tehaptır. Yalın ayak yürüme meselesinde mutlaka yalın ayak bulunması şart değildir; ayakkabı da giyebilir. Ukbe'nin kız kardeşi hadîsinin «Süneni Ebî Dâvûd»daki rivâyetinde kadının âciz kaldığı için hayvana bindiği bildirilmiştir...»