BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

6- Şehirlinin Bedevi Namına Satış Yapmasının Haram Kılınması Bâbı

3899- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Amru'n-Nâkıd ve Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Süfyân, Zührî'den, o da Saîd b. Müseyyeb'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e ref eden Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Şehirli bedevî nâmına satış yapmasın!» buyurmuşlar.

Züheyr: «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den rivâyet olundu ki: Şehirlinin bedevî nâmına satış yapmasını nehî buyurmuşlar.» dedi.

3900- Bize İshâk b. İbrahim ile Abd b. Humeyd rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Abdürrezzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma'mer, İbn Tâvûs'dan, o da babasından, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi, İbn Abbâs şöyle dedi:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) pazara binek gelenleri karşılamaktan ve şehirlinin bedevi nâmına satış yapmasından nehî buyurdu.»

Râvî (Tâvûs)

Dedi ki: «İbn Abbâs'a: Şehirlinin bedevi namına sözünün mânâsı nedir? dedim.

— Ona simsar olmasın (demektir), cevâbını verdi.

3901- Bize Yahya b. Yahya et-Temîmî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Hay seme, Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den naklen rivâyet etti. H.

3902- Bize Ahmed b. Yûnus da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Züheyr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû'z-Zübeyr, Câbir'den rivâyet etti, Câbir şöyle demiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Şehirli bedevi nâmına satış yapmasın! Bırakın insanları Allah birbirlerinden rizıklandırsın!» buyurdular.

Ancak Yahya'nın rivâyetinde: «Rızıklandırılsın» denilmiştir.

3903- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Amru'n-Nâkid rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Süfyân b. Uyeyne, Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadîsin mislini rivâyet etti.

3904- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hüşeym, Yûnus'dan, o da İbn Sîrîn'den, o da Enes b. Mâlik'den naklen haber verdi. Enes şöyle dedi:

«Şehirlinin kardeşi veya babası da olsa bedevî namına satış yapması bize yasak edildi.»

3905- Bize Muhammed b. Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Adiy, İbn Avn'dan, o da Muhammed'den, o da Enes'den naklen rivâyet etti. H.

3906- Bize İbn Müsennâ dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muâz rivâyet îtti.

(Dedi ki): Bize İbn Avn, Muhammed'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Enes b. Mâlik şunu söyledi:

«Şehirlinin bedevî nâmına satış yapması bize yasak edildi.»

Bu hadîsin İbn Abbâs (radıyallahü anh) rivâyetini Buhârî «Büyü'» ve «İcâre» bahislerinde; Ebû Dâvûd ile Nesâî «Buyû'»da; İbn Mâce «Ticâret»de; Enes (radıyallahü anh) rivâyetini de Buhârî, Ebû Dâvûd ve Nesâî «Büyü’» bahsinde muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.

Şehirlinin bâdiyeli nâmına satış yapması ücret mukabili sattığı zaman mekruhtur. Çünkü böyle bir satış ona yardım için değil, para kazanmak maksadiyle yapılır. Ücretsiz satması yardım kabîlindendir;. binâenaleyh caiz olması gerekir. İbn Abbâs (radıyallahü anh)'nın: «Ona simsar olmasın!» sözü de mefhumu muhalifiyle buna delâlet eder; yani simsarlık değil de yardım için satarsa caiz olur.

Simsar: Aslında bir işe bakan, muhafaza eden demektir; sonradan alış veriş işlerine bakan dellâl mânâsında kullanılmıştır.

Şehirli bâdiyeli nâmına ücret mukabili satış yapamadığı gibi, alış da yapamaz. Mâlikîler'den İbn Habîb: «Bedevî nâmına satın almak dahi onun nâmına satış yapmak gibidir.» demiştir, Maamâfih satın alma meselesi ulemâ arasında ihtilaflıdır. Bazıları bedevî nâmına yapılan satışı da alışı da kerîh görmüşlerdir. Bunların delili (bey') kelimesinin lügatte hem satmak hem de satın almak mânâlarına gelmesidir. Bu kavil Hazret-i Enes'den de rivâyet olunmuştur.

Bir takımları bedevî nâmına satın almayı caiz görmüşlerdir. Onlar hadîsin zahirine bakarak: «Nehî ancak satış hakkında vârid olmuştur.» demişlerdir. Bu kavil Hasan-ı Basrî'den rivâyet olunmuştur. İmâm Mâlik bir yerde satın almayı ister lehde ister aleyhde olsun tecviz etmemiş; başka bir yerde lehde satın almaya cevaz vermiştir. Leys ile İmâm Şafiî'nin kavilleri de budur.

Kirmanı (-786): «Bir kimse bu bâbdaki nehye muhalefet ederek bedevi nâmına satış yapsa, bu iş haram olmakla beraber satış sahihtir.» diyor. Aynî, Şâfiîler'inbu hükmüne şaşmış; ve şunları söylemiştir: «Şâfiîler'in bu hükmü acâibtir; zîra onlara göre nehî, hükmü mutlak surette yok eder. Şu halde nasıl oluyor da haram olmakla beraber satış sahihtir diye biliyorlar! Bu söz ancak Hanefîler'in kaidesine göre doğrudur. Yine Kirmanı: Ebû Hanife şehirlinin bedevi nâmına mutlak surette satış yapabileceğine kaildir. Delili (Din nasihattir.) diyor. Ben derim ki: Ebû Hanîfe'nin sözü mutlak değildir; satış ancak taraflardan birine zarar vermediği zaman caizdir.»

Bazıları: «Şehirlinin bâdiyeli nâmına satış yapması kerâhet-i tenzî-hiyye ile mekruhtur.» demişlerse de Nevevî bu sözün delilsiz bir dâvadan ibaret olduğunu söylemiştir.