BAB 001 002 003 004 005 006 007

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

4- Velayı Satmaktan ve Hibe Etmekten Nehi Bâbı

3861- Bize Yahya b. Yahya et-Temîmî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süleyman b. Bilâl, Abdullah b. Dinar'dan, o da İbn Ömer'den naklen haber verdi ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) velâyı satmaktan ve hibe etmekten nehî buyurmuş.

Müslim der ki: Bu hadîste bütün râviler Abdullah b. Dinar'a çömezdirler.

3862- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İbn Uyeyne rivâyet etti. H.

Bize Yabyâ b. Eyyûb ile Kuteybe ve İbn Hucr da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail b. Ca'fer rivâyet etti. H.

Bize İbn Nümeyr dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyân b. Saîd rivâyet etti. H.

Bize İbn Müsennâ da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be rivâyet etti. H.

Bize yine İbn Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdülvehhâb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah rivâyet etti. H.

Bize İbn Râfi' de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Füdeyk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Dahhâk yani İbn Osman haber verdi.

Bu râvilerin hepsi Abdullah b. Dinar'dan, o da İbn Ömer'den, o da Veygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den bu hadîsin mislini rivâyet etmişlerdir. Yalnız (Abdülvehhâb) Sekafî'nin, Ubeydullah'dan rivâyetinde yalnız satış vardır. O hibeyi zikretmemiştir.

Bu hadîsi Buhârî «Itk» bahsinde; Ebû Dâvûd «Ferâiz» de tahrîc etmişlerdir. Nesâî onu Muhammed b. Abdil-melik'den rivâyet eylemiştir.

Buradaki velâ'dan murâd: Velâ-i atâkadır. Velâ-i atâkanın sebebi âzâd etmek değil, kölenin âzâd olmasıdır. Çünkü bir kimse yakın akrabasından bir köleye miras yolu ile sahip olursa köle âzâd olur; velâ hakkı da sahibine verilir. Eğer velâ'nın sebebi âzâd etmek olsaydı sahibine verilmemesi îcâb ederdi; çünkü sahibi onu âzâd etmemişti.

Âzâd olan köle ölürse onu âzâd eden kimse yahut vârisleri köleye mirasçı olurlar. Araplar bu hakkı kimi satar, kimi birine hibe ederlerdi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu men'etti. Zîra velâ' hakkı neseb gibidir; değiştirmekle değişmez, Hicaz ve Irak ulemâsı velâ'nın satılıp hibe edilemeyeceğinde müttefiktirler. Ancak İbn Münzir burada ikinci bir kavil olduğunu söylemiştir. Mezkûr kavle göre Meymûne binti Haris (radıyallahü anh) âzâd ettiği kölelerinin velâ hakkını Hazret-i Abbâs'a hibe etmiş; Urve de Tahinân’ın velâsını Mus'ab b. Zübeyr'in mirasçıları için satın almıştır. Atâ'nın dahi: «Sahibi kölesine dilediği kimse ile velâ' akdi yapmak için izin verebilir.» dediği rivâyet olunur ki, bu da velânın hibe edilmesi demektir. Nevevî; «İhtimâl bu zevat bu hadîsi duymamışlardır » diyor.

Cumhûru ulemâya göre velâ ne satılır; ne de hibe edilir. Çünkü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Velâ' neseb karabeti gibi bir karabettir.» buyurmuştur. Bunu Hazret-i İbn Ömer merfû1 olarak rivâyet etmiştir. Hadîs İbn Huzeyme, İbn Hibbân ve Hâkim'e göre sahihtir. Yalnız Beyhakî onun illetli olduğunu söylemiştir. Aynı hadîsi İbn Ömer (radıyallahü anh)'dan İbn Battal da merfû' olarak başka bir tarîkle rivâyet etmiştir.

Velâ neseb gibi olduğuna göre değiştirilmesine imkân yoktur. Çünkü nesebin değiştirilemeyeceğine icmâ' mün'akid olmuştur. Neseb değiştirmek mümkün olmadığı içindir ki, Teâlâ Hazretleri evlâdlıklara mîrâs vermeyi neshetmiş; ve onları babalarının adlan ile çağırmayı emir bu-vurmuştur. Resûlü Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem)'i de babasından başkasına intisab edenlere lanet eylemiştir.