BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

9- Esir Kadınla İstibradan Sonra Cima'ın Caiz Oluşu Kocası Varsa Nikahının Esaretle Bozulması Bâbı

3681- Bize Ubeydullah b. Ömer b. Meysera te'î-Kavârirî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yezîd b. Zürey' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Saîd b. Ebî Arûbe, Katâde'den, o da Ebû’l-Halîl Sâlih'den, o da Ebû Alkametel-Hâşimî'den, o da Ebü Saîd-i Hudrî'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Huneyn günü Evtâs'a bir ordu göndermiş. Bunlar düşmana tesadüf ederek onlarla çarpışmış ve muzaffer olmuşlar. Bir takım esirler de almışlar. Galiba Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından bazı kimseler, müşriklerden kocaları bulunmaları hasebiyle esîr kadınlara yakınlık etmekten çekinmişler. Bunun üzerine Allah (azze ve celle) bu bâbta şu âyet-i kerîmeyi indirmiş:

"Kadınların evli olanları da (size haramdır), ancak Mâlik ofduklannız müstesna..." Sure-î Nisa, âyet: 24 yani, îddetleri geçtikten sonra onlar size helâldır.

3682- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Muhammedü'bnü'l-Müsennâ ve İbn Beşşâr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Abdüla’lâ, Saîd'den, o da Katâde'den, o da Ebû'l-Halîl'den naklen rivâyet etti ki, Ebû Alkamete'l-Hâşimî'nin nakline göre Ebû Saîd-i Hudrî kendilerine Nebiyyullah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Huneyn günü bir seriyye gönderdiğini Yezîd b. Zürey' hadîsi mânâsında rivâyet etmiş. Yalnız o:

«Ancak o kadınlardan sizin milkiniz olanlar müstesna! Böyleler! size helâldir.» demiş; «Iddetleri bittiği vakit...» cümlesini zikrelmemiştir.

3683- Bana bu hadîsi Yahya b. Habîb el-Hârisî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hâlid yani İbn'l-Hâris rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Katâde'den bu isnâdla bu hadîsin benzerini rivâyet etti.

3684- Bana bu hadîsi (yine) Yahya b. Habib el-Hârisî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hâlid b. el-Hâris rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Katâde'den, o da Ebû'l-Halil'den, o da Ebû Saîd'den naklen rivâyet eyledi. Ebû Saîd Şöyle dedi:

Ashâb, Evtâs günü. kocaları olan Lir takım kadınlar esîr ettiler de endîşeye düştüler. Bunun üzerine şu âyet indirildi:

«Kadınlardan evli olanlar da (size haramdır) ancak mılkiniz olanlar müstesna!»

3685- Bana (yine) Yahya b. Habîb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bîze Hâlid yani İbn'l-Hâris rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Saîd, Katâde'den bu isnâdla bu hadîsin benzerini rivâyet etti.

Müslim'in birçok nüshalarında bu hadisin üçüncü rivâyetinde Ebû'l-Halil ile Hazret-i Ebû Saîd-i Hudrî- arasında Ebû Alkame zikredilmemiştir. Yalnız İbn'l-Hazzâ' nüshasında arada Ebû Alkame vardır. Bu sebeple Gassâni: «Doğrusunun hangisi olduğunu bilmiyorum» demiştir. Kâdi Iyâz, Gassâni'den başkalarının: «Doğrusu Ebû Alkame'yi zikretmektir» dediklerini söylemektedir. İmâm Nevevî'ye göre ise her iki rivâyetin doğru olması muhtemeldir. Çünkü Ebû’l-Halîl’ın hadîsi iki vecihle işitmiş olması ve işittiği şekillerde rivâyet etmesi mümkündür.

Evtâs: Tâifde bir yerin ismidir. Hadîsin rivâyetlerinden de anlaşılacağı vecihle bu yerde müslümanlarla müşrikler arasında harb olmuş; neticede müslümanlar gâlib gelerek birçok esirler almışlardır. Ancak alınan kadınların kocaları olduğunu düşünen bâzı ashâb günah olur endişesi ile onlara yakınlık etmekten çekinmişlerdir. Zira evli bir kadın, kocasından başka kimseye helâl olmaz. Bunun üzerine âyet inerek esîr alınan evli kadınların, istibrâ yapılmak şartı ile müslümanlara helâl oldukları bildirilmiştir.

Âyet-i Kerîme'deki «muhsane»lerden murâd, evli kadınlardır. İddetten maksad da istibrâdir.

îstibrâ: Kadının hâmile ise doğurması, değilse cima' olunmadan bir hayız müddeti beklemesidir.

Muhsaneni aslı olan ihsan kelimesi gerek lügatte gerekse Kur'ân-ı Kerîm'de: İslâm, hürriyyet, evlenmek ve iffet mânâlarında kullanılmıştır. Bu mânâlar muvacehesinde âyet-i kerîmedeki «muhsaneler»den murâd ne olduğunu anlamak Âlûsî'nin dediği gibi müşkildir. Hattâ Mücâhid:

«Bu âyeti kimin tefsir ettiğini bilsem ona deve ile giderdim.» demiştir, İbn Ebî Şeybe'nin Ebû's-Sevdâ'dan tahrîc ettiği bir rivâyette Ebû's- Sevdâ'nın:

«İkrime'ye bu âyetin mânâsını sordum da: bilmiyorum; cevâbını verdi.» dediği bildiriliyor.

Yine Âlûsi'nin beyânına göre bu âyet hakkında mütekaddimîn ulemâdan dört kavil rivâyet olunmuştur:

1- Muhsanelerden murâd evli kadınlardır. Milkden murâd ise hassaten esîr almak suretiyle hâsj olan milktir. Zira nikâhın feshini ve kadının esir alan kimseye helâl olmasını İktizâ eden budur. Mezkûr kavil Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman, cumhûr-u sahabe, cumhûr-u tabiîn ve dört mezhebin İmâmlarından rivâyet olunmuştur.

Ancak sebep mücerred esîr almak mıdır yoksa yalnız kadını esîr etmek midir? meselesinde ihtilâf olunmuştur. İmâm Şafiî'ye göre kadının kocasından ayrılmasına sebep mücerred esîr alınmasıdır.

İmâm A'zam ındinde ise sebep, kadının yalnız başına esir edilmesidir. Şayet kocası ile birlikte esir edilirse kadın esir alana helâl olmaz. Bu bâbda Hanefîler'le Şâfiîler arasında karşılıklı ftiraz ve cevaplar teati edilmiştir.

2- Âyetteki «muhsanelenden murâd evli kadınlar; milkden maksad da mutlak surette milk-i yemindir. Binâenaleyh evli bir câriye: satın almak, esîr etmek veya bağış gibi bir sebeple birinin milkine geçerse kocasından boş düşer; ve kendisini alan kimseye helâl olur. İbn Mes'ûd (radıyallahü anh) ile ashâb-ı kirâm'dan bir cemâatin kavileri budur, İmâmiye taifesinin cumhûru da buna kaaildirler.

3- «Muhsaneler» tâbiri afife, hür ve evli kadınlara şâmil olduğu gibi, milk dahi milk-i yemîn ve mük-i nikâha âmm ve şâmildir. Binâenaleyh âyetin mânâsı şöyle olur:

«Zina haramdır. Nikâh akdi veya mitk-i yeminle alınmayan her ecnebi kadın 6a haramdır.» Saîd b. Cübeyr, Atâ ve Süd-d î'nin mezhepleri budur. Mezkûr kavil bâzı sahâbe-i kirâm'dan rivâyet olunmuş; İmâm Mâlik de «El-Muvattâ»da onu ihtiyar etmiştir.

4- «Muhsaneler»den murâd: Hür kadınlar; milkden maksad da mutlak milktir. Âyet-i kerîme dörtten fazla hür kadınla evlenmeyi yasak etmektedir. Milk-i yeminle alınan cariyeler bundan müstesnadır.

El-hâsıî evli kadınlar kocalarından başkalarına haramdırlar. Ancak esîr etmek suretiyle alınan evli kadınlar bu hükümden müstesnadırlar. Çünkü esîr almakla onların nikâhları münfesih olur. Bunlar istibrâ müddeti geçtikten sonra kendilerini esîr alan müslümanlara milk-i yeminle; sair müslümanlara nikâhla helâl olurlar.

Yalnız İmâm Şafiî ile diğer bir takım ulemâya göre ehl-i kitâb olmayan küffâr kadınları müslüman olmadıkça milk-i yeminle ci-mâ'ları caiz değildir. Evtâs harbinde esîr alınan Arap kadınları putperest idiler. Binâenaleyh hadîs, «Müslümanlığı kabul etmişlerdir» diye te'vîl olunur. Nevevî buna benzer yerlerde bu te'vîlin mutlaka yapılması lâzım geldiğine işaret etmiştir.