BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

16- Bir Davete Çağıran Kimseye İcabette Bulunmayı Emir Bâbı

3582- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Mâlik'e, Nâfi'den dinlediğim, onun da İlmi Ömer'den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum. İbn Ömer

(Dedi ki): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

«Biriniz davete çağırılırsa hemen ona gitsin!» buyurdular.

3583- Bize Muhammed b. El-Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Halid b. Haris, Ubeydullah'dan, o da Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti ki:

«Biriniz davete çağırılırca hemen icabet etsin!» buyurmuşlar.

Hâlid

Dedi ki: «Bir de baktım Ubeydûllah bu icabeti düğün dâvetine hamlediyor.»

3584- Bize İbn Nümeyr rivâyet etti. Dedi ki: Bize babam rivâyet etti. Dedi ki: Bize Ubeydûllah, Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet eyledi ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz bir düğün davetine çağrılırsa hemen icabet etsin!» buyurmuşlar.

3585- Bana Ebû'r-Rabi' ile Ebû Kâmil rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Hammad rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Eyyûb rivâyet etti. H.

Bize Kuteybe de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hammâd, Eyyûb'dan. o da Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

Çağrıldığınız zaman davete gidin!» buyurmuşlar.

3586- Bana Muhammed b. Rafi’ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûrrezzak rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma'mer, Eyyûb'dan, o da Nâfi'den, naklen haber verdi ki, İbn Ömer, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen şunu söylüyormuş:

«Bîriniz düğün davetine olsun veya benzeri bir davet için olsun din kardeşini davet ederse hemen İcabet eylesin!»

3587- Bana İshâk b. Mensur rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana İsâ b. Mûnzir rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Bakiyye rivâyet eyledi.

(Dedi ki): Bize Zübeydî, Nafi'den, o da İbnİ Ömer'den naklen rivâyette bulundu. İbn Ömer Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bir kimse düğün davetine veya benzerî bir şeye çağrılırsa hemen icabet etsin!» buyurdular.

3588- Bana Humeyd b. Mes'adete’l-Bâhilî rivâyet etti,

(Dedi ki): Bize Bişr b. Mufaddal rivâyet etti.

(Dedi ki) ; Bize İsmail b. Ümeyye, Nafi’den, o da Abdullah b. Ömer'den naklen rivâyet eyledi. İbn Ömer şoyîe demiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Çağrıldığınız zaman davete gidin!» buyurdular.

3589- Bana Harun b. Abdillah rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Haccâc b. Muhammed, İbn Cüreyc'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Mûsa b. Ukbe, Nafi'den naklen haber verdi.

(Dedi ki): Ben Abdullah b. Ömer'i şunu söylerken işittim: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Çağrıldığınız taktirde bu davete icabet edin!» buyurdular.

Nafi'

Dedi ki: «Abdullah b. Ömer düğünde olsun, düğünden başka bir hususta olsun davete gelirdi. Oruçlu iken dahi davete gelirdi.»

fi'den, naklen haber verdi ki, İbn Ömer, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen şunu söylüyormuş:

«Bîriniz düğün davetine olsun veya benzeri bir davet için olsun din kardeşini davet ederse hemen icabet eylesin!»

3590- Bana Harmeletü'bnû Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ömer b. Muhammed, Nafi'den, o da İbn Ömer den naklen rivâyette bulundu ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)

«Paça yemeğe çağrılırsanız hemen icabet edin!» buyurmuşlar.

Bu hadîsi Buhârî «Nikâh» bahsinin bir-iki yerinde; Ebû Davûd «Etime» bahsinde; Nesâî «Velime»de tahric etmişlerdir.

Velime: Bazılarına göre düğün daveti demektir. Fakat lügat ulemâsından birçokları her davette verilen yemeğe velime denildiğini söylemişlerdir.

Davet, dahi yemek vermek mânâsına gelir. kelime «Dı'vet» şeklinde okunursa neseb demek olur. Cumhûrun kavli budur. Bazıları aksini iddia etmiş, davetin neseb, di'vetin ise yemek mânâsına geldiğini söylemişlerdir. .

Kûrâ: Cumhûr-u ulemaya göre koyun veya sığır paçasıdır. Bazıları: «Bundan murâd Kurâ'ı Gamîm denilen yerdir.» demişlerdir.

Kurâ'ı Gamîm: Mekke ile Medine arasında bulunmaktadır. Bu takdirde hadisin mânâsı: «Kurâ' Gamîm denilen yere bile çağrılsanız davete icabet edin!» demek olur, ki mübalağa suretiyle davete icabet gerektiğim anlatmaktır.

İmâm Gazâlî «İhyaü’l-Ulûm» nâm eserinde bu hadisdekı Kura'dan murad, Kurâ-ı Gam im olduğunu söylemiştir. Fakat bu zivadenin aslı voktur.

3591- Bize Muhammed b. El-Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûrrahman b. Mehdi rivâyet etti. H.

Bize Muhammed b. Abdillah b. Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti. Abdûrrahman ile İbn Nümeyr demişler ki: Bize Süfyan, Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den naklen rivâyet eyledi. Câbir Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz bir yemeğe davet olunursa hemen icabet eylesin! Artık isterse yer, isterse yemez.» buyurdular.

İbnûl Müsennâ: «Yemeğe» kaydını zikretmedi.

3592- Bize İbn Nümeyr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Âsim, İbn Cüreyc'den, o da Ebû'z-Zübeyr'den bu isnatla bu hadîsin mislini rivâyet eyledi.

3593- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hafs b. Ğiyâs, Hişâm'dan, o da İbn Şîrîn'den, o da Ebû Hüreyre’den naklen rivâyet eyledi. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz çağrılırsa hemen davete icabet etsin. Şayet oruçlu bulunursa salât eylesin. Oruçsuz ise yesin!» buyurdular.

3594- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Mâlik'e, İbn Şihab'dan dinlediğim, onun da A'rac'dan, onun da Ebû Hüreyre’den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum. Ebû Hüreyre: «Kendisine zenginler çağrılıp fakirler çağrılmayan davet yemeği ne kötü yemektir. Davete geîmiyen muhakkak Allah ve Resûlüne isyan etmiştir.» Dermiş.

3595- Bize İbn Ebî Ömer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyân rivâyet etti.

(Dedi ki): Zührî'ye:

— Ey Ebû Bekir! Şu hadîs nasıldır? (Yemeğin en kötüsü zenginlerin yemeğidir.) dedim. Zührî güldü de:

— Bu hadîs (yemeğin en kötüsü zenginlerin yemeğidir) şeklinde değildir, cevabını verdi.

Süfyân Dedi ki, babam zengindi. Bu hadis, işittiğim zaman beni ürküttü de onu Zührî'ye sordum. Zührî şunu söyledi: Bana Abdurrahman'ı A'rac rivâyet etti. O da Ebû Hüreyre'yi şöyle derken işitmiş: «Yemeğin en kötüsü davet yemeğidir...» sonra râvi hadîsi, Mâlik hadîsi tarzında zikretmiştir.

3596- zak'dan rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ma'mer, Zührî'den, o da Saîd b. El-Müseyyeb'den, bir de A'rac'dan, o da Ebû Hüreyre'den naklen haber verdi. Ebû Hüreyre şöyle dedi; «Yemeğin en kötüsü davet yemeğidir...» Râvi bu hadîsi Mâlik hadîsi gibi rivâyet etmiştir.

3597- Bize İbn Ebî Ömer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyân, Ebû'z-Zinâd'dan, o da A'rac'dan, o da Ebû Hüreyre'den yukarki hadîs gibi rivâyette bulundu.

3598- Bize İbn Ebî Ömer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyân rivâyet etti.

(Dedi ki): Ben Ziyad b. Sa'd-ı şunu söylerken işittim: Ben Sâbit-i, A'rac'ı Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet ederken dinledim. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Yemeğin en kötüsü gelene verilmeyen, gelmeyecek kimsenin çağrıldığı davet yemeğidir. Her kim davete icabet etmezse Allah ve Resûlüne İsyon etmiştir.» buyurmuşlar.

Ebû Hüreyre hadisini Buhârî ile İbn Mâce «Nikâh» bahsinde; Ebû Dâvûd «Et'ime»de; Nesâî de «Ve-lîme»de muhtelif, râvilerden tahric etmişlerdir;.

Hadîs-i şerîf İmâm Müslim hem mevkuf, hem de merfû' olarak rivâyet etmiştir. Yerinde de görüldüğü vecihle bu gibi hadîslere merfû' hükmü verilir. Sahih olan mezheb budur. Zira mevsuk râvinin ziyadesi makbuldür.

Görülüyor ki, Câbir (radıyallahü anh) hadisinde, da'vete icabet eden oruçsuz yemek hususunda muhayyer bırakılmakta; Hazret-i Ebû Hüreyre hadîsinde ise yemesi emir buyuruîmaktadır. Bu sebeble ulemâ ihtilâf etmişlerdir. Câbir (radıyallahü anh) rivâyetine i'timad edenlere göre yemek vâcib değildir. Da'vete iştirak eden kimse yeyip yememekte muhayyerdir. Onlara göre Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) hadîsindeki emir nedb içindir.

Hazret-i Ebû Hüreyre rivâyetine rtimad edenler da'vette bir şey yemenin vâcib olduğuna kaaildirler. Bunlar da Hazret-i Câbir hadîsini te'vil ederek da'vete iştirak edenin oruçlu olduğu surete hamley-lerler:

Yemeyi vâcib sayanlara göre en az bir lokma yemek îcâbeder. Zira bir lokmaya yemek denilebilir. Onun içindir ki, yemek yememeye yemin eden bir kimse, bir lokma yemekle yemininden dönmüş olur. Bir de da'-vetli hiç bir şey yemezse, da'vet sahibinin hatırına yemekteki bir şüpheden dolayı yemediği şüphesi gelebilir. Bir lokma alınca bu şüphe zail olur.

Oruçluya gelince: Orucu bozması bilittifâk lâzım değildir. Niyet edilen oruç farz ise onu bozmak caiz değildir. Nafile İse bozmak caizdir. Maamâfih da'vet sahibi gücenmeyecekse yine de orucu tamamlamak efdaldır.

Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) rivâyetindeki «Salâudan murâd duadır. Çünkü bu kelimenin lügat mânâsı duadır. Yani oruçlu bulunan da'vetli yemek yemeyip hâne sahibine bereket ve mağfiret duâsm-da bulunacaktır. Bazıları buradaki «Salât»ı namaz mânâsına almışlardır. Onlara göre oruçlu olan da'vetli namaz kılacak; bu suretle hem kendisi, hem de oradakiler fazilet ve berekete nail olacaklardır.

«Yemeğin kötüsü» cümlesinden murâd: Da'vet yemeğinin en kötüsü, yalnız zenginler çağırılarak fakirlerin katılmadığı yemektir. Eskiden Arapların âdeti bu idi. Onun için Hazret-i İbn Mes'ûd: «Biz, yalnız zenginleri da'vet ederek fakirleri bırakan kimsenin da'vetine icabetten nehyolunduk.» demiştir. Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh) da'vet yaparak bütün zengin ve fakirleri çağırmış: eşraf ile birlikte fakirler de gelince, İbn Ömer onlara:

«Siz şuraya oturun da bu zevatın elbiselerini batırmayın; size de onların yediğinden yedireceğiz.» demiş; ve besmele çekerek cemâate: «Buyurun yeyin!» dedikten sonra kendisinin oruçlu olduğunu söylemiştir.

Rivâyete nazaran Hazret-i. Ebû Hüreyre da'vet sahiplerine: «Siz da'vet hususunda âsilersiniz; gelmeyeni çağırır; size gelecek olanı bırakırsınız!» Dermiş.

Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) hadîsinden murâd: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sonra yapılacak da'vetlere zenginlerin çağırılacağını, yalnız onlara rağbet ve i'tibâr gösterileceğini haber vermektir.