BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

50- Cemre-i Akabe'de Taşları Vadinin İçinden Atmak, Mekke'yi Soluna Almak ve Her Taşı Atarken Tekbir Almak Bâbı

3191- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ebû Muâviye, A'meş'den, o da İbrahim'den, o da Abdurrahmân b. Yezid'den naklen rivâyet etti. Abdurrahmân Şöyle dedi:

«Abdullah b. Mes'ûd, Akabe cemresinde vadinin içinden yedi ufak taş attı. Her taşı atarken tekbîr alıyordu. Kendisine:

— Bâzı kimseler taşları vadinin üstünden atıyorlar! dediler. Abdullah b. Mes'ûd:

— Kendinden başka İlâh olmayan Allah'a yemîn ederim ki üzerine Bakara sûresi indirilen zâtın makaamı burasıdır; dedi.»

3192- Bize Mincâb b. Haris Et-Temîmî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Müshir, A'meş'den naklen haber verdi.

(Dedi ki): Ben Haccâc b. Yûsuf'u minber üzerinde hutbe okuyarak şöyle derken işittim;

«Kur'ân'ı Cibrîl'in sıraladığı gibi sıraya koyun! (Evvelâ) içinde Bakara zikredilen sûre. (sonra) içinde Nisa zikredilen sûre ve içinde (daha sonra) Âl-i Imrân zikredilen sûre (okunmalı) dir.

Sonra ben, İbrahim'e rastlayarak Haccâc'ın sözünü kendisine haber' verdim, İbrâhîm ona şetmetti ve şunu söyledi:

— Bana Abdürrahmân b. Yezîd anlattı ki kendisi Abdullah b. Mes'-ûd ile berâbermiş. Cemre-i Akabe'ye gelerek vadiye girmiş. Vadiye yandan girmiş ve orada vadinin içinden yedi taş atmış. Her taşı atarken tekbîr alıyormuş.

İbrâhîm (sözüne devamla) dedi ki: Ben:

— Yâ Ebâ Abdirrahmân! Başkaları bu taşları vadinin üstünden atıyorlar! dedim; İbn Mes'ûd (radıyallahü anh):

— Kendinden başka ilâh olmayan Allah'a yemîn ederim ki üzerine Bakara sûresi indirilen zâtın makaamı budur; dedi.»

3193- Bana Yâkûb-u Devrakî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Zâîde rivâyet etti. H.

Bize İbn EH Ömer de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyân rivâyet etti.

Bunların ikisi birden A'meş'den rivâyet etmişlerdir.

(Dedi ki):

«Ben, Haccâc'ı:

— Bakara sûresi demeyin!..» derken işittim. İbn Ebî Zaide İle Süfyân, hadîsi İbn Müshir hadîsi tarzında rivâyet etmişlerdir.

3194- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Gunder, Şu'be'den rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnu'l-Müsennâ ile İbn Beşşâr da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şube, Hakem'den, o da İbrahim'den, o da Abdurrahmân b. Yezîd'den naklen rivâyet etti. Abdurrahmân, Abdullah ile birlikte haccetmiş.

(Dedi ki);

«Abdullah, Cemrede yedi ufak taş attı; Beyt-i şerifi soluna, Mina'yı da sağına aldı. Ve:

— Kendisine Bakara sûresi indirilen zâtın makaamı budur! dedi.»

3195- Bize Ubeydullah b. Muâz rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be bu isnâdla rivâyette bulundu. Yalnız o:

— «Cemre-i Akabeye gelince...» dedi.

3196- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû'l-Muhayyât rivâyet etti. H.

Bize Yahya b. Yahya da rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Yahya b. Yala, Ebû’l-Muhayyât'dan, o da Selemetü'bnü Süheyl'den, o da Abdurrahmân b. Yezîd'den naklen hat er verdi. Abdurrahmân Şöyle dedi:

«Abdullah'a, bâzı kimselerin cemreye, Akabenin Üzerinden taş attıklarını söylediler. Abdullah ise taşları vadinin içinden attı. Sonra şunu söyledi:

— Kendinden başka ilâh olmayan Allah'a yemin ederim ki üzerine Bakara sûresi indirilen zât, onları buradan atmıştır.»

Bu hadîsi Buhârî «Haco bahsinin bir-iki yerinde, Ebû Dâvûd , Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce dahi «Hacc» bahsinde muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.

Ebû -A'b dir rahman: Hazret-i Abdullah b. Mes'ûd'ün künyesidir.

Hazret-i Abdullah'ın hiç bir sebep yokken yemîn etmesi, sözünü, te'kîd içindir. Abdurrahmân b. Yezîd'in söylediklerini işitince halkın vadinin üstünden taş atmaları gücüne gitmiş, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in fiiline muhalif olan bu işi şiddetle reddetmiştir.

Bütün Kur'ân sûreleri Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e indirildiği hâlde İbn Mes'ûd (radıyallahü anh)’in yemininde yalnız Bakara sûresini anması: Hacc ibâdetlerinin ekserisi bu sûrede olduğu içindir.

İbn Mes'ûd (radıyallahü anh) bu sözüyle: «Kendisine Hacc menâsikî indirilen ve şeriatın me'hazi olan Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) taşlan işte buradan attı. Ona tabî olmak daha lâyıktır.» demiş gibidir.

Hadîsin ikinci rivâyetinde A'meş'in «Haccâc'dan işittim.» diyerek'yaptığı rivâyet, onun hatâsını göstermek içindir. Yoksa ondan hadîs -rivâyet etmek istememiştir. Çünkü Haccâc buna ehil değildi.

Haccâc’ın hatâsı «Sûre-i Bakara, Sûre-i Nisa ve Sûre-i Âl-i İm-rân.» demeyip; «içinde Bakara zikredilen sûre, içinde Nisa zikredilen sûre ilâh...» şeklinde konuşmasıdır.

Bilâhara A'meş bunu İbrahim Nehaî'ye haber vermiş; İbrahim , Haccâc'a söverek hatâsını göstermiş ve Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in güzîde ashabından Abdullah b. Mes'ûd hazretlerinin dahi:

«Sûre-i Bakara.» dediğini isbât etmiştir.

Kâdi İyâz diyor ki: «Eğer Haccâc (Kur'ân'ı Cibrîl'in sıraladığı gibi sıraya koyun!) sözünden muradı: Âyetleri her sûreye bugün Mushaf'ta olduğu şekilde dizin, demek ise zâten icnıâ-ı müs-limîn ile sabittir ki âyetleri Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz te'lîf ve tertîb buyurmuşlardır. Şayet sûrelerin tertibini kastediyorsa fukahâ ile kurrâdan bâzılarının kavilleri bu merkezdeyse de muhakkılardan bir cemâat bunu kabul etmemiş:

«Sûrelerin tertibi, tevkîfî değil; ümmetin içtihadı ile olmuştur.» demişlerdir.

Ebû’l. Fadl'a göre Haccâc'in Sûre-i Nisâ'yı ÂH İmran sûresinden önce zikretmesi: Sözünden, âyetlerin sırasını kasdettiğine delildir. Çünkü Haccâc , Hazret-i Osman'in Mushafına tabî olur, ona muhalefette bulunmazdı.

Cemre: Ufak taşların toplandığı yerdir.

Cemre-i Akabe den murâd: Büyük cemredir. Bu yer: Mina'nın Mekke tarafındaki hududunda olup Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in Hicret için Ensârla bey'at akdettiği yerdir.