BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

42- Deve ve Şaire Üzerinde Tavafın ve Hayvan Üzerinde Bulunan Bir Kimsenin Hacer-i Esved'i Baston ve Benzeri Bir Şey İle İstilam Etmesinin Cevazı Bâbı

3132- Bana Ebû't-Tâhir ile Harmeletü'bnu Yahya rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus, İbn Şihâb'dan, o da Ubeydullah b. Abdillâh b. Utbe'den, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) veda haccında rüknü bir baston ile istilâm ederek, deve üzerinde tavaf eylemiş.

Bu hadîsi Buhârî, Ebû Dâvûd ve İbn Mâce «Hacc» bahsinde tahrîc etmişlerdir.

Mİhccn: Ucu kıvrık sopa yani «Baston» demektir.

Hayvan üzerinde giden bir kimse bununla yere düşen eşyasını kaldırır.

İbn Battal (? — 444): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hayvan üzerinde tavaf ederek bastonla istilâmda bulunması, rahatsızlığından dolayı olabilir» diyor.

Filhakika Ebû Dâvûd'un rivâyetinde «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) rahatsız olarak Mekke'ye geldi de hayvanı üzerinde tavaf etti. Rükne vardığı zaman onu bastonla istilâm etti. Tavafını bitirdikte hayvanını çöktürdü ve iki Tek'ât namaz kıldı.» denilmektedir.

Nevevî'nin beyânına göre Şâfiîler'ce tavafı yürüyerek yapmak efdaldır. Hayvan üzerinde tavaf, ancak hastalık gibi bir özür sebebiyle yahut cevazını beyân için yapılır.

Özürsüz, hayvan üzerinde tavaf etmekte kerahet yoksa da evlânın hilâfınadır.

Şâfiîler'den İmâmü'l-Haremeyn (419-478): «Bir kimse mescidi pisleyeceğinden emin olmadığı hayvanı mescide sokar da pisletmemek imkânı bulursa bu caizdir. Aksi takdirde o hayvanı mescide sokmak mekruhtur-» demiştir.

Hayvan üzerinde tavaf hususunda erkekle kadın müsavidir. Omuzlar üzerinde taşınarak tavaf ettirilen kimse dahi hayvana binmiş hükmündedir. İmâm Ahmed ile Pâvûd-u Zahirî ve İbn Münzir'in kavilleri de budur.

İmâm A'zam'la İmâm Mâlik'e göre bir Özürden dolayı hayvan üzerinde tavaf etmek caizdir. Özürsüz olursa kurban kesmek îcâb eder.

İmâm A'zam'a. göre Mikke'de bulunduğu müddetçe tavafı iade eder. Yürümeye kudreti varken sürünerek tavaf etmek sahih olmakla beraber mekruhtur.

Bazıları yürümekle sürünmek arasında fark görmemişlerdir.

Bunlar, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hayvan üzerinde yaptığı tavafın, ya kalabalık sebebiyle yahut caiz olduğunu göstermek için veya hastalığından dolayı bir özüre mebnî olduğunu söylerler.

Mâlikîler bu hadîsle istidlal ederek devenin bevli temiz olduğunu söylemişlerdir.

İmâm A'zam, İmâm Şafiî ve diğer ulemâya göre devenin bevli necistir.

3133- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Alîyyu'bnü Müshir, İbtıi Cüreyc'den, o da Ebû'z-Zübeyir'den, o da Câbir'den naklen rivâyet etti. Câbir (radıyallahü anh) Şöyle dedi:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) , Veda Haccında Beyt-i şerifi hayvanı üzerinde tavaf etti. Halk kendisini görsünler de suâl sorsunlar diye yüksek yerde bulunmak için Hacer-i Esved'i bastoniyle istilâm etti. Çünkü halk etrâfına üşüşmüşlerdi.»

3134- Bize Alîyyu'bnü Hasrem rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Îsâ b. Yûnus, İbn Cüreyc'den naklen haber verdi. H.

Bize Abd b. Humeyd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed yani İbn Bekir haber verdi

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ebû Zübeyir haber verdi. Kendisi Câbir b. Abdillûh'ı şunu söylerken işitmiş ;

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Veda Haccında Beyt-i şerifi ve Safa ile Merve arasını, halk kendini görsünler de suâl sorsunlar diye yüksekte bulunmak için hayvanı üzerinde tavaf etti. Çünkü halk etrafına üşüşmüş terdi.»

İbn Haşrem yalnız: «Ona sorsunlar diye...» ifâdesini zikretmedi.

Bu hadîs, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in hayvan üzerinde tavaf etmesinin sebebini beyân etmektedir.

Bazıları bunu caiz olduğunu bildirmek için yaptığını söylemişlerdir.

Yukarıda da işaret ettiğimiz vecihle Ebû Dâvûd'un «Sünen» inde rivâyet ettiği bir hadîsde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bu tavafında hasta olduğu bildirilmiştir. Buhârî , bu mânâya işaret olmak üzere hastanın hayvan üzerinde tavafına bir bahis tahsis etmiştir.

Maamâfih Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bu sebeplerin hepsinden dolayı hayvan üzerinde tavaf etmiş olması da ihtimâl dahilindedir.

3135- Bana Hakem b. Mûsâ El-Kantarî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şuayb b. İshâk, Hişâm b. Urve'den, o da Urve'den, o da Âişe'den naklen rivâyet etti. Âişe (radıyallahü anha):

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), halk kendisinden menedilmesin diye Kabe'nin etrafında devesi üzerinde tavaf efti. Rüknü istilâm ediyordu.»

3136- Bize Muhammedü'bnu'l-Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süleyman b. Dâvûd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma'rûf b. Harrebûz rivâyet etti.

Dedi ki: Ebû't-Tufeyl'i şunu söylerken işît-

«Ben, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i Beyti tavaf ederken gördüm,- rüknü elindeki baston ile istilâm ediyor ve bastonu öpüyordu.» tim:

3137- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Mâlik'e, Muhammed b. Abdirrahmân b. Nevfel'den dinlediğim, onun da Urve’den, onun da Zeyneb binti Ebî Seleme'den, onun da Ümmü Seleme'den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum. Ümmü Seleme şöyle dedi:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e rahatsızlığımdan şikâyet ettîm de:

— Hayvana binerek halkın arkasından tavaf et! buyurdular.

Ben de (o suretle) tavaf ettim. O anda Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Beyt-i şerifin yanı başında namaz kılıyor ve Tür sûresini okuyordu.»

Ümmü Seleme hadîsini Buhârî «Kitâbu's-Salât»ın bir-iki yerinde ve «Kitâbu't-Tefsîr» ile «Kitâbü'l-Hacc»da; Ebû Dâvûd ile Nesâî ve İbn Mâce «Kitâbü'l-Hacc»da muhtelif râvîlerden tahrîc etmişlerdir.