BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

41- Tavafda Hacer-i Esved'i Öpmenin Müstehab Oluşu Bâbı

3126- Bana Harmeletü'bnü Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus ile Amr haber verdiler. H.

Bana Hârûn b. Saîd El-Eylî dahi rivâyet etti.-

(Dedi ki): Bana İbn Vehb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Amr, İbn Şihâb'dan, o da Sâlim'den naklen haber verdi. Sâlim'e de babası rivâyet etmiş.

Dedi ki: Ömerü'-bnü'l-Hattâb, Hacer (-i Esved)'i öptü, sonra şunu söyledi:

«Vallahi pekâlâ bilirim ki sen, bir taşsın! Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın, seni öptüğünü görmeseydim, seni öpmezdim.»

Hârûn kendi rivâyetinde şunu da ziyâde etmiş:

Amr dedi ki: Bana, bunun mislini Zeydü'bnu Eşlem, babası Es-lem'den rivâyet etti.»

3127- Bize Muhammed b. Ebi Bekir El-Mukaddemi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hammâd b. Zeyd, Eyyûb'dan, o da Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti ki, Ömer Hacer-i Esved'i öperek:

«Ben, seni öpüyorum ve senin bir taş olduğunu pekâlâ biliyorum. Amma Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'l seni öperken gördüm.» demiş.

3128- Bize Halef b. Hişâm ile El-Mukaddemî, Ebû Kâmil ve Kuteybetü'bnu Saîd hep birden Hammâd'dan rivâyet ettiler. Halef dedi ki: Bize Hammâd b. Zeyd, Âsım-ı Ahvel'den, o da Abdullah b. Sercis'den naklen rivâyet etti. Abdullah Şöyle dedi: Dazlağı yani Ömerü'bnu'l-Hattâb'ı Hacer-i Esved'i öperken gördüm. Hem şunları söylüyordu:

«Vallahi seni Öpüyorum, senin bir taş olduğunu, zarar ve fayda vermediğini de pekâlâ biliyorum. Eğer Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in seni öptüğünü görmüş olmasaydım, seni ben de öpmezdim.»

El-Mukaddemî ile Ebû Kâmil'in rivâyetinde:

De»;lakçağızı gördüm.» ifâdesi vardır.

3129- Bize Yahya b. Yahya ile Ebû Bekir b. Ebî Şeybe, Züheyir b. Harb ve İbn Nümeyir hep birden Ebû Muâviye'den rivâyet ettiler. Yahya dedi ki: Bize Ebû Muâviye, A'meş'den, o da İbrahim'den, o da Abis b. Kabı a'dan naklen haber verdi. Abis şöyle dedi:

«Ömer'i Hacer-i Esved'i Öperken gördüm; şöyle diyordu: — «Ben, seni öpüyorum, ama bir taş olduğunu da biliyorum! Eğer Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) seni öperken görmüş olmasaydım, ben de Öpmezdim.»

3130- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Züheyir b. Harb, hep birden Veki'den rivâyet ettiler. Ebû Bekir dedi ki: Bize Vekî', Süfyân’dan, o da İbrahim b. Abdila'lâ'dan» o da Süveyd b. Gafele'den naklen rivâyet etti. Süveyd Şöyle dedi: Ömer'i, Hacer-i Esved'i öpüp kucaklarken gördüm. Hem:

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’i sana îtinâ ederken gördüm! dedi.

3131- Bana, bu hadisi Muhammedü'bnu'l-Müsennâ da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdurrahmân, Süfyân'dan bu isnadla rivâyette bulundu. O:

«Lâkin ben, Ebû'l-Kâsım (sallallahü aleyhi ve sellem)'i sana îtina ederken gördüm,..» dedi;

«Onu kucakladı.» demedi.

Bu hadîsi Buhârî, Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Nesâî «Hacc» bahsinde tahric etmişlerdir.

Hadîs sarihleri Hazret-i Ömer'in «Bilirim, sen zarar ve fayda vermeyen bir taşsın.» sözünden neyi kasdettiğini tâyîn hususunda hayli söz etmişlerdir.

İbn Cerîri Taberî'ye göre Ömer (radıyallahü anh)'ın bunu söylemesine sebep: Müslümanların putperestlik devrinden yeni kurtulmuş olmalarıdır. Ömer (radıyallahü anh) şayet Hacer-i Esved'i öperse câhillerin bu işin eski hâl üzere devâm ettiği zannına kapılmalarından korkmuş ve istilâmdan maksadının yalnız Allah'ı ta'zîm ve Peygamberi (sallallahü aleyhi ve sellem)'in emrine itaat olduğunu, bunun Allah'ın ta'zîminî emrettiği hacc şeâirinden mâdût bulunduğunu, kendi istüâmının cahiliyet devrindeki putperestlik olmadığını anlatmak istemiştir. Çünkü cahiliyet devrinde Araplar putların, insanı Allah'a yaklaştırdığına inanırlardı.

Ömer (radıyallahü anh) bu îtikaada muhalif hareket etmek gerektiğine, ibâdetin faydası, zararı olmayan şeyleri yaratan Allah-u Azîmü'ş-Şân'a yapılacağına embîhde bulunmuştur.

Muhibb-i Taberîde şunları söylemiştir: «Hazret-i Ömer'in bu sözü, âsârı tetîk ve mânâlarını araştırmak istemektir. Hacer-i Esved'in öpüldüğünü, ancak bunun hissen veya aklen zahir olan bir sebebi bilinmediğin görünce, bu hususta re'y ve kıyâsı bırakmış, ramelde olduğu gibi sırf sünnete tabî olmuştur.»

Hattâbî diyor ki: Ömer'in sözünde fıkıh itibârı ile şu hükümler vardır:

1- Mâkûl sebep ve illetleri bilinmese bile Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in sünnetine tâbi olmak vâcibdir.

2- Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hadîsini duyan bir kimse, o hadîsin mânâlarını anlanvasa bile; hadîs hüccettir. Malûmdur ki taşı öpmek, onun hakkında bir ikram ve ta'zİmdir. Allah, bâzı taşlan, diğer bâzılarından faziletli yaratmıştır. Nitekim bâzı yerleri, diğerlerinden, bâzı gecelerle günleri sairlerinden faziletli kılmıştır.»

Nevevî'ye göre Haceri Esvedin bulunduğu rüknü öperek istilâmda bulunmadın hikmeti: Bu rüknün Hazret-i îbrâhîm'in temelleri üzerine kurulmuş olması ve bir de Hacer-i Esved'in orada bulunmasıdır.

«Zarar ve fayda vermezsin!» sözünden murâd: «Allah'ın izni olmazsa, zarar ve fayda vermezsin.» demektir.

Hâkim'in Hazret-i Ebû Saîd'den rivâyet, ettiği bir hadîsde şöyle denilmektedir: «Hazret-i Ömer ile beraber haccettik, tavafa girince Hacer-i Esved'i karşısına aldı ve:

«Bilirim ki sen, zarar ve fayda vermeyen bir taşsın! Eğer Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in seni öptüğünü görmemiş olsaydım, ben de öpmezdim! dedi, sonra taşı öptü. Bunun üzerine Hazret-i Alî (radıyallahü anh)

—Bunu, neye istinaden söylüyorsun? diye sordu. Hazret-i Alî:

— Allah'ın kitabına istinaden söylüyorum. Teâlâ Hazretleri: (Hani Rabbîn, Âdem oğulları İle zürriyetlerinden daha babalarının sûlplerindeyken söz almış ve onları kendi aleyhlerine şahit kılarak:

— Bu taş, hem zarar verir, hem fayda! dedi. Ömer (radıyallahü anh)

— Ben sizin Rabbiniz değil miyim? buyurmuş, onlar da:

— Evet Rabbimizsin! (demişlerdi.) buyurmuştur. Bu, şöyle olmuştur: Allahü teâlâ, Âdem'i yaratınca yed-i kudreti ile onun sırtına dokunmuş ve insanlara kendisinin Rabb, onların da kul olduklarını anlatmış; onlardan ahd-ü peymân alarak, bunu bir kâğıda tesbit buyurmuştur.. Bu taşın iki gözü ve bir dili vardı. Teâlâ Hazretleri ona:

— Ağzını aç: buyurdu; o da açtı. Bu kâğıdı, onun ağzına tıkarak: sana gelene kıyâmet gününde geldiği için şahit ol! buyurdu.

Ben şehâdet ederim ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i şöyle buyururken işittim:

— Kıyâmet gününde Hacer-i Esved selis bir dil! olduğu hâlde getirilecek ve tevhidie kendisine istilâmda bulunana şehâdet edecek.

Binâenaleyh yâ Emîre'l-Mü'mînin, o hem zarar verecek, hem fayda!» dedi. Bunun üzerine Ömer (radıyallahü anh):

— İçinde senin bulunmadığın bir kavimden, Allah'a sığınırım yâ Ebâ El-Hasân! dedi.

Yalnız bu hadîsin senedinde Ebû Hârûn Uraâratü'bnü Cüveyn isminde zayıf bir râvi vardır.

Aynı hadîsi Ezrakî dahi «Târîh-u Mekke» adlı eserinde rivâyet etmiştir. Onun rivâyetinde Hazret-i Ömer'in: «İçlerinde senin bulunmadığın bir kavim arasında yaşamaktan Allah'a sığınırım.» dediği bildirilmiştir.

Hacer-i Esved'i öpmenin hikmeti meyânında, onun cennetten çıkma bir taş olduğu dahi söylenmiştir. Bu hususta bir hadîs vardır.

Hâl böyle olunca onu öpmek cennete ve cennet eserlerine îştiyâk ifâde eder.

Hikmetlerden biri de Hacer-i Esved'in yeryüzünde Ye-mînullah olmasıdır.

İbn Abbâs (radıyallahü anh)'dan rivâyet olunan bir hadîsde:

«Şüphesiz ki Hacer-i Esved yeryüzünde Allah'ın yeminidir. Allah, onun vasıtasıyla bir adamın kardeşi ile musafhada bulunması gibi kullarıyla musafaha eder.» buyurulmuştur.

Bu mânâda başka hadisler de rivâyet olunmuştur.

Yeminin asıl mânâsı: Sağ el, demekse de Allahü teâlâ hakkında bu kelime mecazdır.

Muh İbn Taberî'nin beyânına göre burada bir benzetme vardır.

Pâdişâhın huzuruna girilince sağ elini öpmek âdet olduğu gibi, hacılar Kabe'ye varınca Hacer-i Esved'i öpmeleri, pâdişâhın elini öpmeye benzetilmiştir.