BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

22- Ramazan ve Kurban Bayamı Günlerinde Oruç Tutmakten Nehiy Bâbı

2727- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Malike, İbaî Şihab'dan dinlediğim, onun da İbn Ezher'in azatlısı Ebû Ubeyd'den naklen rivayet ettiği şu hadîsi okudum: «Ebû Ubeyd

Dedi ki: ömeru'-bnül Hattâb (radıyallahü anh) ile beraber bayramda bulundum. Ömer gelerek bayram namazını kıldırdı. Sonra namazdan çıkıp cemaâata hutbe okudu ve: banlarınızdan yediğiniz iki gündür. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu iki günde oruç tutmaktan nehiy buyurmuştur, dedi.»

Bu hadîsi Müslim (204-261) «Kitâbul-Edâhi» de dahi tahric ettiği gibi Buhârî «Kttâb«'s-Savm» ve -Kitâbu'l-Edâhİ» de. Ebû Dâvud, Tirraizî, Nesâî ve İbn Mâce «Kitâbu's-Savm» da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.

Hadîsin bir rivâyetinde Hazret-i Ebû Ubeyd'in Ömer (radıyallahü anh) ile beraber bulunduğu namazın Kurban bayramı namazı olduğu bildirilmiştir.

Hazret-i Ömer'in iki günü vasıflarıyla bildirmesi, o günlerde niçin oruç tutulmadığına işaret içindir. Yani Ramazan bayramında iftar vâcib olur, Kurban bayramında ise Kurban eti yenir ve yedirilir. O gün, Alla h'ın kullarına ziyafet günü olduğu için oruç tutmak menedilmiştir.

Bayram günlerinde oruç tutmak bütün ulemâya göre manınu-duf. Yalnız Hanefiiler'e göre bir kimse Ramazan bayramı günü oruç tutmayı nezir etse bu nezir şahindir, o gün oruç tutmaz başka bir günü onu kaza eder. Bu kavil İmâm Mâlik ile Evzâî'den de rivâyet olunmuştur. Hanefiiler'e göre bayram günü oruçtan nehiy buyrulması asıl orucun meşruiyetine münâfi değildir. Ekseri fu-kahaya göre nehyin fesâd icab etmediğini «El-Mahsûl» sahibi nakletmiştir.

Râzi bu hususta uzun beyanâtda bulunmuştur.

Buhârî'nin rivâyet ettiği Ziyâd b. Cübeyr hadisi de Hanefiiler'in kavlini te'yid eder. Mezkûr hadîsde: «Bir adam İbn Ömer'e gelerek:

—Birisi pazartesi günü oruç tutacağım, diye nezretse de, o gün bayrama tesadüf etse hüküm nedir ? diye sordu. İbn Ömer:

— Allah nezri İfa etmeyi emir buyurmuştur, ama Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de bu günde oruç tutmayı yasak etti, diyerek fetva hususunda bir şey söylemedi.» denilmektedir.

Ulemadan İbn Abdi İmelik: «Eğer o adamın orucu alet-tayin menedilmiş olsaydı İbn Ömer tevakkuf etmezdi.» demiştir.

İmâm Şafiî, İmâm Züferve İmâm Ahmed b. Hanbel'e göre bayram günlerinde oruç tutmak ve o günlerde oruç tutmayı nezir etmek sahih değildir. Bu kavil İmâm A'zam ile İmâm A'zam'dan bir rivâyete göre Kurban bayramı günü oruç tutmayı nezir etmek sahih değildir, fakat bir kimse: «Yarın oruç tutacağım» diye nezretse de, ertesi günü Kurban Bayramı olsa nezri sahihdir.

Hadis-i şerif, bayram namazının hutbeden Önce kılınacağına da delildir.

2728- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Malik'e Muhammed b. Yahya b. Habban'dan dinlediğim, onun da A'rac'dan onun da Ebû Hüreyre (radıyallahü anh)'dan naklen rivâyet ettiği şu hadisi okudum:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) iki gün (yani) kurban bayramı günleri oruç tutmaktan nehiy buyurmuşlar.»

2729- Bize Kutaybetü'bnû Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerîr, Abdülmelik yani İbni Umeyr'den, o da Kazca'dan, o da Ebû Saîd (radıyallahü anh)’den naklen rivâyet eyledi. Kazca

Dedi ki: Ben, Ebû Saîd'den bir hadîs dinledim de hoşuma gitti. Kendisine:

— «Bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sen mî işittin ?» diye sordum, Ebû Saîd:

— «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den işitmediğim bir şeyi mi söyleceğim ? Ben, onu:

— İki günde oruç tutmak caiz değildir: Kurban bayramı günü ile Ramazan bayramı günlerinde, buyururken işittim.» dedi.

2730- Bize Ebû Kâmil El-Cahderî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdulazîz b. Muhtar rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Amr b. Yahya babasından, o da Ebû Saîd-i Hudrî (radıyallahü anh)'dan naklen rivâyet etti ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) iki günde (yani) ramazan ve kurban bayramı günlerinde oruç tutmaktan nehiy buyurmuş.

2731- Bize Ebû Bekir b. Ebû Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Veki', İbni Avn'dan, o da Ziyâd b. Cübeyr'den naklen rivâyet eyledi. Ziyâd Şöyle dedi: Bir adam İbn Ömer (radıyallahü anhüma)'ya gelerek:

— «Ben, bir gün oruç tutmaya nezrettim, o da kurban yahut ramazan bayramına rastladı.» dedi. İbn Ömer (radıyallahü anhûma):

— «Allahü teâlâ nezrin ifa edilmesini erdir buyurmuştur. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ise bu gün oruç tutmayı yasak etti.» cevabını verdi.

2732- Bize İbn Nümeyr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Sa'd b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Amra, Âişe (radıyallahü anha)’dan naklen haber verdi. Âişe:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) iki oruçtan yani: Ramazan bayramı ile Kurban bayramı gönleri oruç tutmaktan nehiy buyurdular.» demiş.

Ebû Saîd hadisini Buhârî «Fadlu's-Salâti fi mescidi Mekkede ve'l-Medinetî» bahsinde, İbn Ömer hadisini de Kitabü's-Sıyâm» da tahric etmiştir.

Hazret-i Abdullah İbn Ömer: «Allahü teâlâ nezrin ifasını emir buyurmuştur.» sözü ile «Nezirlerini ifa etsinler» âyet-i kerîmesine işaret etmiştir. İbn Ömer (radıyallahü anh)'ya sual soran zâtın ismi malum değildir. Yalnız bazı rivâyetlerde bu zâtın Mîna'da iken İbn Ömer'in yanına geldiği ve bir rivâyette: «Zannederim pazartesi günü. dedi.» ifadesini kullandığı bildirilmektedir.

Bâbımız hadisine göre oruç nezir eden zât, soranın kendisidir. Fakat Zannederim pazartesi günü, dedi.» ifâdesini kullanan mes'eleyi kendisi için değil, başkası nâmına sormuştur. Kıssanın iki defa ayrı ayrı geçmiş olması muhtemeldir.

Hazret-i İbn Öm er'in bu suâl karşısında tevakkuf ederek kafi bir cevap vermemesi, kanaatine göre iki delil tearuz ettiği içindir. Sonra zâta ihtiyaten o günü kaza etmesi lâzım geldiğine işaret için cevap vermemesi de bir ihtimaldir. Zîra bu suretle iki delille de amel olur. iki delilden murâd: «nezirlerin ifâsına emreden âye't-i kerîme ile bayram günü oruç tutmayı yasak eden hadîs-i şerifdir.

Bu rivâyetler bayram günleri oruç tutmanın memnu olduğuna delildirler. Bu günlerde orucun niçin nehyedildiğini az yukarıda ki Hazret-i Ömer hadîsinde görmüştük. Ömer (radıyallahü anh) hadîsini hü-"ji Kütübü sitte sahihleri tahric etmişlerdir. Hadîsin bir rivâyetinde Hazret-i Ömer:

«Ramazan Bayramına gelince, o sizin iftar gününüzdür» diyerek nehyin illetine işaret etmiştir. Yani ramazan bayramı günü oruçla iftar günlerini birbirlerinden ayıran hadd-i fasıldır. O gün bayram olması nehyin ikinci illetidir. Kurban Bayramı günü orucun yasak edilmesi, Allah'ın kullarına bir ziyafet günü olduğu içindir. O gün oruç tutmak Allah'ın ziyafetine iştirak etmemek olur.

Hazret-i Ömer'in «Kurbanlarınızdan yediğiniz gündür.» sözü kurban etlerini kesenlerin de yiyebileceğine işarettir.

Kurban kesen kimsenin kurbanından yemesi' bütün ulemâya göre müstehabdır. Hattâ vâcib ©lduğunu söyliyenler bulunmuştur.

Bayram günlerinde oruç tutmak ulemânın ittifakı ile haramdır. Yalnız İmâm A'zam'dan bir rivâyete göre bayram günlerinde oruç tutmayı nezir eden bir kimse o günlerde oruç tutabilir, denilmişse de, bu rivâyet doğru değildir. İmâm A'zam'a göre bayram günü oruç tutmayı nezeden kimse o gün oruç tutmaz, onu kaza eder.