BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

45- Çirkin ve Kaba Sözlerle İsteyen Bir Kimseye Atıyye Verme Bâbı

2475- Bize Osman b. Ebî Şeybe İle Züheyr b. Harb ve İshâk b. îbrâhîm El - Hanzalî rivâyet ettiler, İshâk (Ahberanâ) dedi, ötekiler: (Haddesenâ) tâbirini kullandılar. (Dediler ki): Bize Cerîr A'meş' den, o da Ebû Vâid'den, o da Selmân b. Rabî'a'dan naklen rivâyet etti.

Dedi ki: Ömerü'bnu'l - Hattâb (radıyallahü anh) şunları söyledi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir malı taksim etti. Ben:

— «Vallahi Ya Resûlallah! Bunlardan başkaları bu mala daha lâyıktır.» dedim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

— «Bunlar ya çirkin sözlerle benden mal istemek yâhutda cimriliğe nisbet etmek arasında beni muhayyer bıraktılar. Ben, cimri değilim.» buyurdular.

Bu hadîsten murâd: şudur: «Kendilerine mal verdiğim bu adamlar îmânlarının zaafiyeti sebebiyle beni iki şıkdan birini ihtiyara mecbur ettiler. Ya benden çirkin ve kaba sözlerle isteyecekler de, kendilerine mal vereceğim yahut kendilerine hiç bir şey vermeyip bana cimri diyecekler. Bu, onların hâlleri muktazâsıdır. Ben ise cimri değilim. Binâenaleyh iki ihtimâlden birine meydan bırakmadan kendilerine mal verdim.»

Yani Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) gerek mal verdiği adamların kaba-saba sözler söyleyerek mal istemelerine, gerekse kendisini cimriliğe nisbet etmelerine meydan vermemiş, ne tıynette adamlar olduklarını hâllerinden anlayarak, istemeden onlara mal vermiştir.

Hadîs-i şerif, icâbında kaba-saba ve câhil kimseleri idare cihetine gitmenin ve bu maksatla kendilerine mal vermenin caiz olduğuna delildir.

2476- Bana Amru'n-Nâkıd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İshâk b. Süleyman Er-Râzî rivâyet etti.

(Dedi ki): Ben, Mâlik' den dinledim. H.

Bana Yûnus b. Abdil’a’lâ dahi rivâyet etti. Bu lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Mâlik b. Enes, İshâk b. Abdillâh b. Ebî Tâlha'dan, o da Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet etti. Enes şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte yürüyordum, üzerinde Necrân kumaşından mâ-mûl kalın kenarlı bir cübbe vardı. Derken kendisine bir Bedevi yetişerek Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in cübbesinden şiddetle çekti. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in boynunun yanıbaşına baktım, Bedevinin şiddetle çekmesinden cübbenin kenarı iz bırakmıştı. Sonra Bedevi

— «Yâ Muhammed! Allah'ın sende bulunan malından bana bir şeyler verilmesini emret.» dedi. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ona bakarak güldü, sonra kendisine ihsan verilmesini emir buyurdu.

2477- Bize Züheyr b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdü's - Sa-med b. Abd il vâris rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hemmâm rivâyet etti. H.

Bana Züheyr b. Harb da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ömer b. Yû nus rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İkrimetü'bnu Ammâr rivâyet etti. H.

Bana Selemetü'bnü Şebib dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû'l -Mugîre rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Evzâî rivâyet etti. Bu râvîlerin hepsi İshâk b. Abdillâh b. Ebî Tâlha'dan, o da Enes b. Mâlik'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadîsi rivâyet etmişlerdir.

İkrimetü'bnü Ammâr hadîsinde şu ziyâde vardır:

«(Dedi ki).- Sonra bedevi cübbeyi kendine doğru öyle bir çekti ki, Nebiyullah (sallallahü aleyhi ve sellem) bedevinin göğsüne doğru döndü.»

Hemmâm hadisinde de şu ziyade vardır: «Onu öyle çekti ki, cübbe yırtıldı da, kenarı Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in boynunda kaldı.

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbû’l-Hums», «Kitâbü'l - Libâs» ve «Kitâbü'l-Edep»'de; İbn Mâce «Kitâbü'l- Libâs-'da muhtelif râvîlerden tahrîc etmişlerdir.

Kâdı îyâz'a göre cübbenin yırtılması hakikat olabileceği gibi, eserinin kalması mânâsına da alınabilir. Çünkü birinci rivâyette Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in boynunda cübbenin eseri kaldığı bildirilmiştir.

Görülüyor ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bedevinin şiddetle cübbesini çekmesine darılmamış, onun nezaketsizliğinden müteessir olmamıştır.

2478- Bize Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys, İbn Ebî Müleyke'den, o da Misver b. Mahreme'den naklen rivâyet etti ki Misver Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (ashabına) bir takım kaftanlar taksim etti de Mahreme'ye bir şey vermedi. Bunun üzerine Mahreme (bana):

— Yavrucuğum! Haydi seninle Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e gidelim.» dedi. Ben de onunla beraber gittim. (Babam):

— «Gir de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i bana çağır.» dedi. Ben de çağırdım. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), üzerinde dağıttığı kaftanlardan biri olduğu hâlde babamın yanına çıktı ve:

— «Bunu senin için sakladım.» buyurdu. Babam, kaftana baktı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de:

— «Mahreme razı oldu.» buyurdular.

2479- Bize Ebû'l-Hattâb Ziyâd b. Yahya El-Hassan! rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Salih Hatim b. Verdân rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Eyyûb-ı Sahtiyanı, Abdullah b. Ebi Müleyke' den, o da Misver b. Mahreme'den naklen rivâyet etti. Misver Şöyle dedi: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e bir takım kaftanlar geldi. Bunun Üzerine babam Mahreme bana:

— «Haydi seninle Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gidelim. Belki bize onlardan bir şey verir.» dedi. (Gittik.) Babam kapıda durarak konuştu. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) onun sesini tanıyarak beraberinde bir kaftan olduğu hâlde (yanımıza) çıktı. Babama hem kaftanın güzelliklerini gösteriyor, hem de:

— «Bunu senin İçin sakladım; bunu senin İçin sakladım.» buyurdu. Bu hadîsi Buhari «Kitâbû'l-Hibe», «Kitâbû’l Libâs-, «Kitabû'l-HuHis» ve «Kitâbû'l-Edeb»’de; Ebû Dâvûd «Kitabû'l-Libâs»'da; Tirmizî «Kitâbû’l-îsti'zân»'da; Nesâî de «Kitâbu'z-Zînâ»'da muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.

Kaba1: Kaftan, cübbe vb. gibi gömlek üzerine giyilen şeylerdir.

Bâzılarına göre: Arap elbisesi olduğunu gösteren alâmetleri vardır. Cem'i: «Akbiye» gelir. Nitekim hadisin ikinci rivâyetinde cemi' sîgası ile vârid olmuştur.

Gerçi «Kaba1» ipekten dokunursa da, ulemâ bu vak'anın ipekli elbise haram kılınmazdan önce geçmiş olması ihtimâli üzerinde durmuşlardır.

Bazıları: «Bu hadisden murâd: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in o kaftanı omuzlarına yayarak Mahreme'ye göstermesidir. İpek haram kılındıktan sonra bile olsa bu harekete kaftanı giyme, hükmü verilemez.» demişlerdir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimizin: «Bunu senin için sakladım.» buyurması, Hazret-i Mahreme'ye mücâmele içindir. Çünkü Mahreme (radıyallahü anh)’ın ahlâkında biraz sertlik varmış.

Dâvûdi'nin beyânına göre «Mahreme razı oldu...» diyen Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'dir. Bu sözün mânâsı: «Razı oldun mu?» demektir.

İbn Tin: «Bu sözün Mahremeye âit olması da muhtemeldir.» demiştir.

Hadîs-i şerif, gönül almaya ve hediyenin mücerred verilene nakil ile tamam olacağına delildir.