BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

14- Nafaka Vermeye Evvela Kendinden Başlıyarak, Sonra Ailesine, Sonra Akrabasına Verme Bâbı

2360- Bize Kuteybetü'bnü Said rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bize Muhammed b. Rumh dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys Ebû'z - Zübeyr'den, o da Câbir'den, naklen haber verdi. Câbir Şöyle dedi: Beni Uzra kabilesinden bir adam bir kölesini müdebber olarak azâd etti. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu haber alarak:

— «Senin bundan başka malın var mı?» diye sordu, o zât:

— «Hayır.» cevâbını verdi. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'

— «Bu köleyi benden satın alacak var mı?» dedi. Köleyi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'den Nuaym b. Abdillâh El-Adevî 800 dirheme satın aldı. Ve parayı Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e getirerek teslim etti. Sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— Evvelâ kendinden başla ve kendine sadaka ver. Şayet bir şey artarsa onu ailene, ailenden de bir şey artarsa akrabana ver. Akrabandan da bir şey artarsa şöyle ve şöyle yap...» buyurdu. Ve «önünde, sağında, solundaki muhtaçlara ver.» diye işaret etti.

2361- Bana Ya'kûb b. îbrâhîm Ed -Devrakî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmail yani İbn Uleyye, Eyyûb'dan, o da Ebû'z - Zübeyr'den, o da Câbir'den naklen rivâyet etti, Ensâr'dan Ebû Mezkûr ismini taşıyan bir zât Ya'kûb denilen bir kölesini müdebber olarak azâd etmiş...

Râvi hadîsi Leys hadisi mânâsında rivâyet etmiştir.

Bu hadîsi Buhârî «Bey», «İstikraz» ve «Ahkâm» bahısle-Vinde; Ebû Dâvûd, Tirmizî ile Nesâî ve İbn Mâce «İtik» bahsinde muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.

Ebû Dâvûd' un rivâyetinde kölenin 700 veya 900 dirheme satıldığı zikredilmekte, bir rivâyette Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in, Hazret-i Ebû Mezkûr'a:

«Sen, bu kölenin kıymetini almaya daha lâyıksın, Allahü teâlâ ondan müstağnidir.» buyurduğu bildirilmektedir.

Nesâî bu hadisi bir çok yollardan rivâyet etmiştir.

Müdebber: Sahibi öldükten sonra hürriyetine kavuşmak şartıyla azâd edilen köledir. Bunun azâd şekli: Sahibinin «Ben öldükten sonra hürsün.» demesidir.

Tirmizinin rivâyetinde kölesini müdebber olarak azâd eden Ebû Mezkûr' un öldüğü ve bu köleden başka hiç bir mal bırakmadığı zikrediliyorsa da, öldüğünü rivâyet eden Süfyân b. Uyeyne' nin bu hususta hatâ ettiği söylenir. Nitekim Bâbımız rivâyetlerinden ölmediği anlaşıldığı gibi, diğer sahih rivâyetlerden anlaşılan da budur.

İmâm Şafiî (rahimehüllah) hadisi rivâyet ettikten sonra Süfyân b. Uyeyne' nin bu rivâyette hatâ ederek, köle sahibinin öldüğünü söylediğini beyân etmiştir.

Beyhaki dahi ayni hadisin Şerîk tarikiyle Hazret-i Câbir'den rivâyet edildiği, hadîsde:

«Bir adam vefat ederek müdebber bir köle İle bir miktar borç bıraktı.»

denildiğini söyledikten sonra: «Ulemâ Şerîk'in bu hususta hatâya düştüğüne ittifak etmişlerdir.» demiştir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in müdebber olarak azâd edilen bir köleyi satması, sahibinin başka malı olmadığı içindir. Hâlbuki Hazret-i Ebû. Mezkûr borçlu idi. Son olarak elinde kalan kölesini de azâd ettiğini ve bu suretle kendini borçlu ölmek tehlikesine mâruz bıraktığını görünce onun bu fiilini nakzetmeyi maslahata daha muvafık bulmuş ve kölenin kıymetini kendisine göndermiştir.

Köleyi satın alan zâtın ismi Bâbımız hadîsinde beyân edildiği ve-cihle Nuaym b. Abdillâh El-Adevi’ dir. Bu zâtın ismi Buhârî’nin bir rivâyetinde Nuaym b. Nahhâm diye zikredilmişti, Tirmizî ile İmâm Ahmed b. Hanbel’in rivâyetlerinde dahi: «Köleyi Nuaym b. Nahhâm satın aldı.» denilmişse de, doğru değildir. Nahham onun ismi değil, sıfatıdır. Nahhâm: Çok öksüren, mânâsına gelir. Bu sıfatı Hazret-i Nuaym’a bizzat Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) vermiş ve:

«Cennete girdim, orada Nuaym'ın öksürdüğünü İşittim.» buyurmuştu. Hazret-i Nuaym eskiden Müslüman olmuş ve fetihden önce Mekke'de yaşamıştı. Kavm-i kabilesine infâk yardımında bulunduğu için şerefi pek büyük idi. Kabilesi bundan dolayı Medineye hicretine mâni oluyorlardı. Kendisine: «Yanımızda dur da hangi dinde olursan ol.» demişlerdi. Medine-i Münevvere'ye hicret edince Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Hazret-i Nuaym'ı kucaklıyarak öpmüştü. Yermük harbinde şehid edildiği söylenir.