BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

24- Cenazeye Ayağa Kalkma Bâbı

2261- Bize, bu hadisi Kuteybetü'bnü Saîd dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnü Rumh dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys haber verdi. H.

Bana Harmele rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus haber verdi. Bunlar hep birden İbn Şihâb'dan bu isnâdla rivâyette bulunmuşlardır. Yûnus'un hadîsinde: (Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem)'i şöyle buyururken işitmiş.) ifâdesi vardır. H.

Bize Kuteybetü'bnü Saîd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bize İbn Rumh dahi rivâyet etti.

(Dedi ki):Bize Leys, Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Âmir b- Rabîa'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen haber verdi; Efendimiz:

«Biriniz cenazeyi gördümü, şayet onunla beraber yürümüyorsa, o cenaze geçinceye yahut geçmeden; yere konuncaya kadar ayağa kalksın.» buyurmuşlar.

2262- Bana Ebû Kâmil rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hammâd rivâyet etti. H.

Bana Ya'kûb b. İbrahim de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmail rivâyet etti. Bunlar hep birden Eyyûb'dan rivâyet etmişlerdir. H.

Bize İbn'l - Müsennâ da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yahya b. Saîd, Ubeydullah'dan rivâyet etti. H.

Bize İbnü'l - Müsennâ da rivâyet etti,

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Adiyy, İbn Avn'dan rivâyet etti. H.

Bana Muhammedü'bnü'r - Râf i' dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdurrazzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc haber verdi. Bu râvîlerin hepsi Nâfi'den bu İsnâdla, Leys b. Sa'd hadîsi gibi rivâyette bulunmuşlardır. Yalnız İbni Cüreyc hadisinde; «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)

— Biriniz cenazeyi gördü mü, şayet onunarkasından gitmiyorsa gördüğü ândan İtibaren, geçinceye kadar ayağa kalksın; buyurdu.» denilmiştir.

2263- Bize Osman b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerîr» Süheyl b. Ebî Sâlih'den, o da babasından, o da Ebû Saîd'den naklen rivâyet etti. Ebû Saîd Şöyle dedii Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

«Bir cenazenin arkasından gittiğiniz vakit, o cenaze yere konulmadan oturmayın.» buyurdular.

2264- Bana Süreye b. Yûnus ile Alîyyü'bnü Hucr rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize İsmail yani İbn Uleyye, Hişâm-ı Destevâî'den rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnü'l - Müsennâ rivâyet etti. Lafız onundur.

(Dedi ki): Muâzü'bnü Hişâm rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana babam, Yahya b. Ebî Kesîr'den rivâyet etti.

Dedi ki: Bize Ebû Selemete'bnü Abdirrahmân, Ebû Saîd-i Hudrî'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)--

«Cenazeyi gördünüzmü hemen kalkın, onun arkasından giden, cenaze yere konmadıkça oturmasın.» buyurmuşlar.

Bu hadisleri bütün kütûb-i sitte sahipleri «Cenaze- bahsinde tah-rîc etmişlerdir.

Âmir hadisini Tahâvi beş sahih tarikden rivâyet etmiştir.

Kâdi Iyâz'ın beyânına göre cenazeyi koymaktan ne kastedildiği hususunda rivâyetler muhteliftir. Bâzılarında «Yere konuncaya kadar»; diğer bâzılarında «Lâhde indirlinceye kadar.» denilmiştir.

Lâht'dan murâd: Kabirdir.

Yere konma rivâyetini Süfyân-ı Sevri, kabre indirme rivâyetini Ebû Muâviye nakletmişlerdir. Ebû Dâvûd bu iki râvînin hâllerine bakarak: Süfyân , Ebû Muâviye'den daha belleyişlidir.» demişdir. Onun bu sözü, yere konma mânâsını tercih ettiğini gösterir.

Ebû Saîd rivâyetinden anlaşılıyor ki: Cenazeyi gören ayağa kalkacak, kalkmak için yanına gelmesini beklemeyecektir. Oturmak için cenazenin gözden kaybolmasını bekleyecektir. Cenazenin arkasından gidenler ise, cenaze omuzlardan yere indirilmedikçe oturmayacaklardır.

Hayvan veya vâsıta üzerinde bulunanlar: Cenaze geçerken duracaklardır. Çünkü bu gibiler hakkında durmak, oturanın ayağa kalkması hükmündedir.

2265- Bana Süreye b. Yûnus ile Alîyyü'bnü Hücr rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize İsmail yani İbn Uleyye, Hişâm-ı Destevâî'den, o da Yahya b. Kesîr'den, o da Ubeydullah b. Miskem'den, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti. Câbir Şöyle dedi: Bir cenaze geçti de, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), ona ayağa kalktı. Onunla birlikte biz de ayağa kalktık. Ve:

— «Ya Resûlallah! Bu cenaze bir Yahûdi karısına aittir.» dedik. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— «Şüphesiz ki ölüm korkunç bir şeydir. Siz cenazeyi gördünüz mü hemen ayağa kalkın.» buyurdular.

2266- Bana Muhammedü'bnü Râfi' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrezzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ebû'z - Zübeyr haber verdi; Kendisi Câbir'i şöyle derken işitmiş:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) yanından geçen bir cenaze İçin taa'görünmez oluncaya kadar ayakta durdu.»

2267- Bana Muhammed b. Râfi' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdurrazzâk, İbn Cüreyc'den rivâyet etti.

Dedi ki: Bana yine Ebû'z -Zübeyr haber verdi, kendisi Câbir'i şöyle derken işitmiş:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’le ashabı bir Yahudinin cenazesi İçin görünmez oluncaya kadar ayakta durdular.»

2268- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Gunder, Şu'be'den rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnü'l - Müsennâ ile İbn Beşşâr da rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Muhammedü'bnü Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Amr b. Mürra'dan, o da İbn Ebi Leylâ'dan naklen rivâyet etti ki, Kays b. Sa'd ile Seh! b. Huneyf, Kaadisiyye'de bulunmuşlar. (Bir gün) yanlarından bir cenaze geçmiş. Bunlar hemen ayağa kalkmışlar, kendilerine:

— «Bu cenaze yerlilerdendir.» demişler. Onlar:

— «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yanından bir cenaze geçti de, ona ayağa kalktı, kendisine onun bir Yahûdi olduğu söylenince:

 (O da bir nefis değil mî?) cevâbını verdi.» demişler.

2269- Bana, bu hadîsi Kâsım b. Zekeriyyâ da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah b. Mûsâ, Şeybân'dan, o da A'meş'den, o da Amr b. Mürra'dan isnâdla rivâyette bulundu. Bu hadisde: «Onlar:

— Biz, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile beraberdik, yanımızdan bir cenaze geçti, dediler.» ifâdesi vardır.

Bu hadîsleri Buhari, Ebû Dâvûd ve Nesâî «Cenaze» bahsinde muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.

Kaadisiyye: Kûfe'ye iki konak mesafede bulunan hurmalık ve sulak küçük bir şehirdir. Bazıları Kaadisiyye ile Küfe arasında onbeş fersah mesafe bulunduğunu söylerler. Hazret-i Ömer (radıyallahü anh)’in hilâfeti zamanında orada büyük bir harp vukûbulmuştur.

Yâkût-i Hatnevî' nin beyânına göre, bundan maada Kaadisiyye ismini taşıyan dört şehir varmış.

Kaadisiyye hadisinde geçen: «Bu cenaze yerlilerdendir.» sözüyle, cenazenin zimmîlerden yânî Müslüman teb'ası olarak yaşıyan gayr-i müslimlerden olduğu anlatılmak istenilmiştir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in «O da bir nefis değil mi?» buyurması, İbn Battal'e göre «O da can sahibi olup, ölmedi mi? Ona ayağa kalkmamız, ölümü ve onun güçlüğünü hatırlamak içindir.» manasınadır.

Az yukarıda da işaret ettiğimiz gibi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Yahûdi cenazesine niçin kalktığını ta'lil eden hadîsler muhteliftir. Bâbımızın bir rivâyetinde buna sebep «ölümün korkunç olması»; diğer rivâyetinde «Cenazenin de vaktiyle can taşımış olması.» gösterilmiştir.

Hazret-i Enes hadîsinde melekler için ayağa kalktıkları; Abdullah b. Amr hadîsinde ise: Ruhları kabzeden Azrâîl (aleyhisselâm)'a ta'zîm için; Hasan ü'bnü Ali (radıyallahü anh)'ın rivâyetinde: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Yahûdinin başı, kendi başından yukarıda bulunmasını hoş karşılamadığı için; hattâ bir rivâyette Yahûdinin pis kokusundan müteezzî olduğu için kalktı denilmektedir.

Aynî bu bâbda yapılan tefsirlerin içinde en ziyâde İbn Battal'in sözünü beğenmektedir.

2270- Bize Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnü Rumh b. El-Muhacir de rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Leys, Yahya b. Saîd'den, o da Vâkıd b. Amr b. Sa'd b. Muâz'dan naklen rivâyet etti. Vâkıd Şöyle dedi: Biz, bir cenazede ayakta dururken Nafi’ b. Cübeyr beni gördü. Kendisi oturmuş; cenazenin yere İndirilmesini bekliyordu. Bana:

— «Neden ayakta duruyorsun?» dedi; ben:

— «Cenazenin yere indirilmesini bekliyorum. Çünkü Ebû Said-i Hudrî bu husûsda hadîs rivâyet ediyor.» dedim. Bunun üzerine Nafi’ şunu söyledi:

— «Bana, Mes'ûd b. Hakem, Alîyyü'bnü Ebi Tâlip'den naklen rivâyet etti H.

Alî (radıyallahü anh)

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (cenaze için) ayağa kalktı; sonra oturdu, dedi.»