BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

50- Kıraatlara Müteallik Bab

1951- Bize Ahmed b. Abdillâh b. Yûnus rivâyet etti.

(Dedi ki):

Bize Züheyr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû İshâk rivâyet etti.

Dedi ki: Esved b. Yezîd mescidde Kur'ân Öğretirken, ona bir adamm suâl sorduğunu gördüm:

— Şu âyetini nasıl okuyorsun? Dal mı, zel mi? dedi. Esved:

— Dal ile okuyorum. (Çünkü) ben Abdullah b. Mes'ûd'dan işittim: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i (muddekir) diye dal'la okurken İşittim; diyordu., cevâbını verdi.

1952- Bize Muhammedü'bnü'l-Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. İbnHİ'l-Müsennâ dedi ki: Bize, Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Ebû İshâk'dan, o da Esved'den, o da Abdullah'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti ki, bu cümleyi diye dal'la okurmuş.

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbü't-Tefsîr- ve «Kitâbu Ehâdîsi’l-Enbiyâ» da tahrîc etmişdir.

Muddekir: İbret alan, mânâsına gelir. Kelimeni naslı «müztekir»dir. Yânî zikirden alınarak, iftiâl Bâbına nakledilmiş; sonra «te» «dal»a kalb edilmiş; «zel» dahi dal'a çevirilerek idgam yapılmış, «muddekir» olmuşdur.

Hadîs-i şerif, ashâb-ı kirâmın Kur'ân-ı Kerîm'e son derece dikkat ve ehemmiyet atfettiklerine delildir.

1953- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ve Ebû Küreyb rivâyet ettiler. Lâfız Ebû Bekir'indir. Dediler ki: Bize Ebû Muâviye, A'meş'den, o da İbrahim'den, o da Alkame'den naklen rivâyet etti. Alkame

Dedi ki: Şam'a geldik. Müteakiben yanımıza Ebû'd-Derdâ' gelerek:

— İçinizde Abdullah'ın kırâeti üzre okuyan kimse var mı? diye sordu. Ben:

— Evet, ben (okurum) dedim. Ebû'd-Derdâ':

— Peki Abdullah'ın şu (......) âyet-i kerimesini nasıl okuduğunu işittin?- dedi. Ben:

— Onu diye okurken işittim; cevâbını verdim. Ebû'd - Derdâ':

— Vallahi ben de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in, onu bu şekilde okuduğunu işittim. Lâkin bu Şam'lılar benim, onu şeklinde okumamı istiyorlar ama ben, onlara tâbi olmuyorum., dedi.

1954- Bize Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerîr, Mugîra'dan, o da İbrahim'den naklen rivâyet etti. İbrahim Şöyle dedi: Alkame Şam'a geldi. Ve bir mescide girerek; orada namaz kıldı. Sonra bir halkaya gitti ve oraya oturdu. Derken bir adam geldi. Bu adam hakkında cemâatin çekingen davrandıklarını ve vaziyetlerini anladım. Gelen zât yanıbaşıma oturdu. Sonra:

— Abdullah'ın okuduğu şekilde Kur'ân ezberindemidir?» diye sordu... Râvi hadîsi yukarki hadîs gibi rivâyet etmiştir.

1955- Bize Alîyyü'bnü Hücr Es-Sa'dı rivâjyet etti.

(Dedi ki):

Bize İsmâîl b. İbrâhîm, Dâvud b. Ebî Hind'den, o da Şa'bî'den, o da Alkame'den naklen rivâyet etti. Alkame şöyle dedi:

— Ebû'd-Derdâ'ya tesadüf ettim. Bana:

— Sen kimlerdensin? dedi,

— Iraklılardanım! cevâbını verdim, Ebû'd-Derdâ':

— Hangilerinden? dedi.

— Kûfelilerdenim! cevâbını verdim.

— Abdullah b. Mes'ûd kırâeti üzre okuyabiliyormusun? diye sordu:

— Evet! dedim.

— Öyle ise Leyl sûresini oku! dedi. Ben de sûreyi diye okumaya başladım. Bunun üzerine Ebû'd -Derdâ' güldü. Sonra:

— Ben, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in de böyle okuduğunu işittim... dedi.

1956- Bize, Muhammedü'bnü'l-Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Abdüla'lâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Dâvûd, Âmir'den, o da Alkame'den naklen rivâyet etti. Âlkame:

«Ben, Şam'a gelerek Ebû'd-Derdâ'ya tesadüf ettim...» diyerek İbni Uleyye hadîsi gibi rivâyetde bulunmuş.

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbu't-Tefsîr»de tahrîc etmişdir.

Görülüyor ki muhavere Alkame ile Hazret-i Ebû'd-Derdâ' arasında geçmiş; Ebû'd-Derdâ'in İbn Mes'ûd kırâeti üzere okuyan bulunup bulunmadığını sorması üzerine Alkame: «Onun kırâeti üzere Kur'ân okuyan ben varım.» demiş. Bunun üzerine Ebû'd-Derdâ' (radıyallahü anh) ondan İbn Mes'ûd kırâeti üzerine Leyl sûresini okumasını istemiş; o da mezkûr sûrenin başını (kapladığa vakit geceye, erkek ve dişiye yemin ederim!) diye okumuş. Ebud Dâvudâ' yemîn ederek kendisinin de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den bunu böyle okurken işittiğini Lâkin Şamlılar'a bir türlü söz geçiremediğini; Şamlılar’ın bu âyeti (karanlığı kapladığı zaman geceye ve erkekle dişiyi yaratan Allah'a yemîn ederim...) şeklinde okunmasını istediklerini fakat kendisinin, onlara tabî olmadığını söylemişdir.

Mâzîrî (453-536) diyor ki: «Bu gibi haberler dinsizlerin Kur'ân-ı Kerîm'in tevatür yolu ile nakline dil uzatmasını mucip olurV

Binâenaleyh vaktiyle Kur'ân olarak nâzil olduklarını, sonra neshedildiklerini fakat bâzı kimselerin neshi duymadıkları için ilk nâzil oldukları şekilde okumaya devam ettiklerini söyliyerek te'vîlde bulunmak îcâb eder. İhtimâl ki bu hadîse bâzı zevatın müttefekun aleyh olan Hazret-i Osman mushafını duymasından önce vuku' bulmuşdur. Onu duydukdan sonra hiç birinin muhâlefetde bulunacağı zannolunamaz. Hazret-i Osman Mushaf'ından bütün mensûh âyetler çıkarılmışdır.

İbn Mes'ûd (radıyallahü anh)'dan nakil ulemâsınca sabit görülmeyen birçok rivâyetler naklolunmuşdur. İcmâ'a muhâlîf olarak nakledilen sabit rivâyet bulunursa, bunları mushafma kendi kanaati olarak yazdığına hamlolunur. Çünkü Hazret-i İbn Mes'ûd Kur'ân'dan olmadığına îtikaad ettiği bâzı tefsir ve ahkâmı mushafma yazar; bunda bir beis görmezdi. Hâlbuki Hazret-i Osman'la şâir ashâb-ı kirâm bunların zamanla Kur'ândan zannolunması endîşesi ile mushafa Kur'ân'dan başka bir şey yazılmasına cevaz vermezlerdi. Neticede hilaf fıkhî bir mes'eleye müncer oldu. Bu mes'ele mushafa bâzı tefsirlerin yazılıp yazılamaması mes'elesidir.

Bir de İbn Mes'ûd'un mushaf'ından Muavvizeteyn sûrelerinin çıkarılması, onun bütün Kur'ân'ı mushafa yazmak lüzumuna kaaîl olmamasından ileri gelebilir. Bu sebeple Muavvizeteyn'den maâdâ bütün sûreleri mushafma yazmış; Muavîzeteyn'i ise pek meşhur oldukları için yazmaya lüzum görmemiş olabilir.»

Tehavvüş: Çekimser davranmak, demektir. Zekâ ve anlayış manasına da gelebilir. Burada; etrafına toplanmak, mânâsına gelmesi dahi muhtemeldir.