BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

15- İslamın Vasıflarını Toplayan Hadis Bâbı

168- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize İbn Nümeyr rivâyet etti. H.

Bize Kuteybetü'bnü Said ile İshâk b. İbrahim dahi hep birden Cerir'den rivâyet ettiler. H.

 (Yine) Bize Ebû Küreyb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Üsâme rivâyet eyledi. Bunların hepsi Hişâm b. Urve'den o da babasından, o da Süfyan b. Abdillahi's-Sekafi'den naklen rivâyet etti Süfyân Şöyle dedi:

— Dedim ki Ya Resûlüllah! İslâm hakkında bana öyle bir söz söyle ki, onu senden sonra hiç bir kimseye sormayayım. Ebû Üsâme hadîsinde: senden başkasına (sormayayım) şeklindedir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Allah'a îman ettim de, ve dosdoğru ol!» buyurdular.

Yukarıdaki hadîs hakkında Kâdî Iyâz şunları söylemiştir.

«Bu hadîs Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Cevamiil-kelim (az sözle çok ma'na ifâde eden) sözlerindendir. Hadîs, Teâlâ Hazretlerinin

"Rabbimiz Allah'dır, dedikten sonra istikamet yolunu tutanlar..." yani Allah'ı tevhid ile ona iman ettikten sonra istikamet yolunu tutan, ve ölünceye kadar Teâlâ Hazretlerine tââtı iltizam ederek tevhidden sapmayanlar... Fussilet: 30 âyet-i kerimesine uygundur. Ashâb-ı kirâmın ekseri müfessirleri ile onlardan sonraki müfessirler zikrettiğimiz bu kavli iltizâm etmişlerdir. Hadîsin ma'nası da inşAllahü teâlâ budur.

Sultanu'l-Müfessirin İbn Abbâs (radıyallahü anh)

"Sen hemen emrolunduğun vecihle müstakim ol." Hûd: 112: âyet-i kerimesi hakkında şöyle dediler:

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e bütün Kur'ân'da, bu âyetten daha şiddetli ve meşakkatli bir âyet daha nâzil olmamıştır. Bundan dolayıdır ki, ashâb-ı kirâm: (sana ihtiyarlık çabuk geldi.) dedikleri vakit. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

— Beni hûd süresiyle arkadaşları ihtiyarlattı.» buyurmuşlardı.

Üstâd Ebû'l-Kâsım el-Kuşeyri, risalesinde istikameti şöyle ta'rif etmiştir: İstikâmet bir derece olup, her şeyin kemâli ve tamamı onunladır. Hayır ve hasenatın husul bulması ve nizamı onun vücuduna bağlıdır. Hâl-ü tavrında müstakim olmayan kimsenin çalışıp çabalaması boşunadır. Derler ki: istikâmet sahibi olmaya ancak büyükler takat getirebilirler. Çünkü istikâmet ma'hud harc-ı âlem şeylerin dışına çıkmak, rusûm ve âdetlerden ayrılarak doğruluğun hakikati ile Allahü teâlâ’nın divânına durmaktır. Bundan dolayıdır ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem); «İstikâmet sahibi olun ama onu layıkiyle beceremezsiniz.» buyurmuştur. Bu hadîsi Tirmizî de rivâyet etmiştir. Onda şu ziyade de vardır.

«Ya Resûlallah! Benim için en ziyade korktuğun şey nedir? dedim.» Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) dilini tutarak:

«Şudur.» buyurdular.

Evet hadîs-i şerif Kâdı îyâz (rahimehüllah)’ın dediği gibi cevâmi'u'l-kelimdendir. Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) 23 senede bütün tafsilatıyla anlattıklarım bunda hulâsa etmiştir. İstikâmetin iman üzerine sümme ile atfedilmesi onun derecesinin ikrar derecesinden uzak olduğuna işaret içindir. Ancak buradaki uzaklık zaman itibariyle değil rütbe farkı itibariyledir; ve istikâmetin rütbesi daha yüksektir. Zira istikâmet, taatlere ve sadâkata devamdır.

Bazıları buradaki uzaklığı zamana hamlederek kâfirlerin fürü-i imanla yani amellerle muhatab olmadıkları hükmünü çıkarırlar. Çünkü hadîsde evvelâ iman sonra istikâmet emredilmiştir.