BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

51- ez-Zâriyât Sûresi

Rahman ve Rahim olan Allah'ın ismiyle

Alî radıyallahü anh "ez-Zâriyât" Rüzgârlardır, dedi. Ali’den başkası da: "Onlara dünyâ hayâtının misâlini getir: O, gökten indirdiğimiz bir su gibidir ki, bununla yeryüzünün bitkisi birbirine karışmış, en nihayet o bitkiler kuru bir çöp kırıntısı hâline gelip, rüzgârlar onu savuruvermiştir..." (el-Kehf: 45) âyetindeki gibi "Tezrühu" "Tuferrikuhu (Onu dağıtıverir)" ma'nâsınadır

"Arzda kâmil bilgi sâhibleri için nice âyetler vardır. Kendi nefislerinizde de! (Bunları) hiç de görmüyor musunuz?" (Âyet: 20-21). (el-Ferrâ dedi ki:) Bir girişten (yani ağızdan) yiyor, içiyor; sonra yediği şeyler iki yerden çıkıyor.

"İbrahim'in şerefli konuklarının haberi sana geldi mi? Hâni bunlar onun yanına gelmişlerdi de ‘Selâmen’ demişlerdi. İbrahim de: 'Selâm; tanınmamış bir zümre' demişti. Hemen gizlice ailesine gidip semiz bir dana getirdi de..." (Âyet. 24-26); buradaki "Fe-râğa", "Feracaa" (yani "Hemen döndü") ma'nâsınadır.

"Derken içine onlardan gizli bir korku çöktü. 'Korkma' dediler ve onu çok bilgin bir oğulla müjdelediler. Bunun üzerine zevcesi (Sâre) bir feryâd içinde yönelip elini yüzüne vurdu. 'Doğurmaz bir kocakarı!' dedi" (Âyet. 28-29); buradaki "Fe-sakket", "Hemen parmaklarını topladı ve eliyle kendi alnına vurdu" demektir.

"Âd'da da (ibret vardır). Hani onların üzerine o kısır rüzgârı göndermiştik, her uğradığı şeyi bırakmıyor, mutlakaa onu kül gibi savuruyordu" (Âyet: 41-42); buradaki "er-Ramîm", Arz'ın bitkisidir; kuruduğu ve ayaklarla basılıp çiğnendiği zaman ufalanır (nihayet rüzgâr onu savurur yok eder).

"Biz göğü kuvvetle bina ettik. Çünkü biz muhakkak ve mutlak bir vüs'at ve kudrete mâlikizdir" (Âyet: 47). Buradaki "Le-mûsıûne", "Vüs'at sahibiyiz" ma'nâsınadır. "Ale’l-mûsı'ı kaderuhu ve ale’l-muktıri kaderuhu” (Onları, zengin olan kudretince, darda bulunan da kudretince ma'rûf bir fâide ile fâidelendiriniz" (el-Bakara: 236) âyetinde de "mûsı’ ” bunun gibidir, yânı "Kuvvetli" ma'nâsınadır.

"Yeri de biz döşedik, (bak biz) ne güzel döşeyicileriz. Herşeyden de iki çift yarattık, inceden inceye düşünesiniz diye” (Âyet; 48-49); buradaki "Zevceyn” ile erkek ve dişiyi kasdediyor.

"Dillerinizin ve renklerinizin birbirine uymaması da yine O'nun âyetlerindendir" (er-Rûm: 22)de olduğu gibi, renklerin ihtilâfı da, tatların tatlı ve ekşi gibi çift olması da böyledir. Yani bunlar da çifttirler.

"O hâlde hepiniz Allah'a kaçın.... " (Âyet: 50); Allah'tan yine Allah'a kaçın (yani Allah’a ma’siyetten O'na tâate yahut azabından rahmetine yahut ikaabından îmân ve tevhîd ile sevabına kaçın).

"Ben cinnleri de, insanları da ancak bana kulluk etsinler diye yarattım" (Âyet: 56); yani "Ben bu iki fırka ehlinden saadet sahibi olanları, başka bir maksadla değil, ancak beni birlemeleri için yarattım". Bâzıları da (âyeti umumîliğe hamlederek): "Allah onları tevhîdi işlemeleri için yarattı da bâzısı (Allah'ın onu muvaffak kılmasıyla) bunu işledi, bâzısı ise (Allah'ın onu yardımsız bırakmasıyla) tevhîdi terketti". Ve bu kelâmda kaderci olan Mu'tezile lehine hiçbir hüccet yoktur

"Artık muhakkak ki o zulmedenler için geçmiş arkadaşlarının hissesi gibi bir hüsran nasibi vardır. Şimdi acele etmesinler" (Âyet: 59); buradaki "Zenûb" "Büyük kova"dır. Mucâhid ise: "Zenûben", "Sebîlen" (yani "Yol"), "Sarratin" (Âyet: 29), "Sayhatin"; "el-Akîm", "Doğurmaz kadın" ma'nâsınadır, dedi. Ve ibn Abbâs şöyle dedi:

"Zâti’l-hubuk” (semâya yemîn ederim...) (Âyet: 7); buradaki "Hubuk", semânın istivası, düzgünlüğü ve güzelliğidir

"Ellezîne hum fi gamratin (Ki onlar bir gamre içindedirler)" (Âyet:11), "Onlar kendi dalâletleri, sapıklıkları içinde uzunluk yarışı yapmaktadırlar" demektir.

İbn Abbâs'tan başkası da şöyle dedi: "Hepsi de bunu birbirlerine tavsiye mi ettiler?" (Âyet: 53), "Hepsi bunun üzerinde anlaştılar, uyuştular mı?" demektir. "Ki aşırı hareket edenlere hâss olmak üzere Rabb’in nezdinde nişanlanmıştır" (Âyet: 34); buradaki "Musevvemeten", "Alâmet ve nişan" ma'nâsına olan "Sîmâ"dan olup "Muallemeten" (yani "Alâmetlenmiş, nişanlanmış") demektir.

"Kutile'l-insânu" (Abese: 17) burada "Kutile'l-harrâsûn" (Âyet: 10), "La'netlendi o koyu yalancılar" ma'nâsınadır.