189 Tekid nunu

Tekid nunu malûm ve mechûl fiillerden emri gab ve neyi gaibin hepsine dâhil olur. Muhaffef nun da böyledir. Şu kadar var ki muhaffef nun tesniyeye ve cemi müennese dâhil olmaz. Muhaffef nun sakindir. Şeddeli olan ise üstünlüdür. Ancak tensiye de ve cemi müennes de esireli dir. şeddeli ve muhaffef nundan önceki harf müfred muhatabada esireli, cemi müzekkerde ötüreli ve geri kalanlarda üstünlüdür.

Mazinin misali: .......... yardım etti.

Mechûlden : .................... yardım edildi.

Mustakbel misali: .......... yardım eder.

Mechûlden misal: .......... yardım edilir.

Emri gaibin misali: .................... yardım etsin.

Emri hazırın misali: .......... yardım et.

Emri hazırın mechûlune misal: .......... yardım edil veya olun.

Mamuldan ve mechûl den nefyin çekimi de emrin çekimi gibidir. Ancak şu kadar var ki, fiilin başına .......... ziyade kılınmıştır. Şeddeli nunun emri gaibin sonuna dâhil olması halinde sen şöyle dersin.

.................... mutlaka yardım etsin. Emri hazırın sonuna şeddeli nunun dâhil olması halinde sen şöyle dersin: .......... mutlaka yardım et. Emri gaibin sonuna nun-i harfinin dahil olması halinde de sen şöyle dersin: müfred müzekker ranın üstünü ile ...................., cemi müzekkerde ranın ötüresi ile: ..........

Müfred gaibe de ranın üstünüyle: ..........

Muhatabada (yani emri hazırda sen şöyle dersin) : .................... mutlaki yardım et. (müfred müennes) (cemi müzekker) (müfred müzekker) (yani müfred müzekker de ranın üstünüyle hazfedilen vav ve ya ya delalet etsin diye cemi müzekkerde ranın ötüresi ve müfred müennes muhatabada ranın esiresi iledir. Mechûlu de sen buna kıyas et.) (Her iki çekiş nun ile çekim de) malûmdan ve Mechûlden nehy de böyledir. İsmi failin misali: .................................................. yardım edici. (cemi müzekkerin yukarıdaki) iki şekilde nunun ötüresi ve sadın üstünü ve şeddelenmesi iledir. (yine cemi müzekkerin yukarıdaki son şeklinde ) nunun ve sadın üstün ve ranın tahfif ile beraber üstün olmasıyladır: .................... yardım edici.

İsmi mefûlun misali: .................... yardım olunmuş.

Rubai mücerredin misali: yuvarlamak ....................

Müzarisinde: yanın ötüresi ranın esiresi ve hanın sükûnuyla. Birinci Masdarında bütün harflerin üstün ve hanını sakin olmasıyla. İkinci masdarında dalın esire ve hanını sakin olmasıyla okunur.

İsim faili, ranın esiresi ile : .......... yuvarlayan.

İsmi mefûlu ranın üstünü ile: .......... dur. Yuvarlanan.

Emri hazırı dalın üstünü ve ranın esiresi ile: .................... yuvarla.

Nehyi hazırı tanın ötüresi ve ranın esiresi ile : .......... yuvarlamadır.

Mülhakatın (yani sülâsi üzerine bir hazf katmakla dört harfli yapılan mezid fiillerin) çekimi de böyledir. Rubai mezidün fih in çekiminin misali: ifal babı:....... dir. ismi fail, ismi mefûl, emri hazır ve nehyi hazırı:........... dir. Emri hazır ve nehyi hazırda ranın esiresi ile ve nehyi hazırda tanın ötüresi iledir. Nefsi mütekellimde iki hemze bir araya gelmesin diye bu babın müstakbelinden hemze hazf edilmiştir. (yani nefsi mütekellim vahdede iki hemze bir araya gelmesin diye ifal babından olan fiillerin müzarisinde fiilin başındaki hemze düşürülür. Mesela: .......... nun aslı: ..........idi. Hemze atıldı.

Bab bir düzende olsun diye ismi fail, ismi mefûl emri gaib ve nehyi gaibden de hazf edildi. Tefil babından rubai mezudin misali: mazi murazi ve masdarları: çıkarmak .................... her iki Masdarda da ranın esiresi ve tanın üstünü iledir. İsmi faili ismi mefûlu emri hatırı ve nehyi hazırı da ranın esiresi iledir. Mufaale babından rubai mezidin misali: mazi müzari ve masdarları: .................... tartıştı. .................... mufaale babından mazinin mechûlu: .......... müzanin mechûlü sadın üstünü ile : .......... dır. humasinin misali:

İnfial babının mazi müzari ve masdarı: .......... kırıldı. İsmi fail emri hazır ve nehyi hazır: .......... dir. Üçünde de sinin esiresi iledir. İftial babından sülâsi mezidin misali: mazi , müzari ve masdarı: .......... kazandı. İsmi fail, ismi mefûl emri hazır ve nehyi hazırı: .................... dir. emri hazır ve nehyi hazırda sinin esiresi ile ifilal babından sülâsi mezidin misal: mazi, müzari ve masdarı: .......... sarardı.

Mazide ve müzaride fanını üstünü iledir. İsmi faili fanın üstünü ile: .......... dur.

Emri hazırı ve nehyi hazırı her ikisinde de fanın üstünü ile .......... dır. (Tefail babından sülâsi mezidin misali): Mazi müzari ve masdarı: .......... kırıldı. Mazide ve müzaride sinin üstünü

Masdarda sinin ötüresi iledir. İsmi faili sinin esiresi ile : .......... dur. Emri hazırı ve nehyi hazırı, her ikisinde de sinin üstünü ile: .......... dir. (Tefaul babından sülâsi mezidin misali:) Mazi müzari ve bamdarı: .......... sulh yaptı. Dır. mazide ve müzaride lamın üstünü ile Masdarda lamın ötüresi iledir. İsmi failin lamın esiresi ile: .......... dur.

İsmi mefûlu lamın üstünü ile.......... dir.

Emri hazırı ve nehyi hazırı her ikisinde de lamın üstünü ile: .......... dur. Emri hazırı ve nehyi hazırı her ikisinde de lamın üstünü ile: .......... dır. .......... kelimelerine gelince, birincinin aslı: .......... dır. .......... gibi. .......... gibi. Bu iki fiilde ta harfi kendilerinden sonra harf içine sokulup idğam yapıldı. Sonra, kendisiyle başlamak mümkün olması için (bu iki fiilin başına) vasl hemzesi konuldu. Çünkü şakin ile başlanılmaz. (Bu iki harfin birincisinin çekimi): mazi müzari ve masdarı: .......... dır. Mazide ve müzaride senin üstünü ve Masdarda senin ötüresi ile. İsmi failin senin esiresi ile: .......... dur. Emri hazırı ve nehyi hazırı her ikisinde de senin üstünü ve hapsinden dalın üstünü ve şeddesiyle: ..........

İkinci fiilin çekimi: mazi müzari ve masdarı: ..........dır. Masdarda kafın ötüresi iledir.

İsmi failin kafın esiresi ile: .......... dur.

İsmi mefûlün kafın üstünü ile: .......... dur.

Emri hazırı ve nehyi hazırı; her ikisinde de kafın üstünü ile: .......... dır. (Se) harfi hepsinde şeddelidir. (Rübai üzerine zaid olan humasi = beşli fiilin çekimine misal: Mazi, müzari ve Masdar : .................... dir. Mazide ve müzaride ranın üstünü ve Masdarda ranın ötüresi iledir. İsmi faili ranın esiresi ile: .......... dur. Emri hazırı ve nehyi hazırı: her ikisinde de ranın üstünü ile : .......... dır. südasinin misali: mazi müzari ve masdarı: .................... avf edildi. Müzaride fanın esiresi iledir.

İsmi faili fanın esiresi ile: .......... dur.

İsmi mefûlü fanın üstünü ile: ..........dur. Emri hazırı ve nehyi hazırı, her ikisinde de fanın esiresi ile: .......... dir. İfilal babından südaksi altılı fiilin çekimi: mazi müzari ve madarı: .................... dir. Baştaki saçın beyazı galib gelince: .......... denilir. İsmi faili: ..........dur. Emri hazırı: ..........dir. Nehyi hazırı: ..........dir. Hepsinde de teşdiid iledir.

Ancak masdarda teşdid ile değildir. (yani şeddelenmiş değildir.) (İfilal babından şöyle dersin): .......... (Saçı veya tüyü uzadı) müzaride ikinci dalin esiresi iledir. İsmi fail ..........dur. Emri hazırı: .......... dir. Nehyi hazırı : .......... dir. Üçünde de ikinci dalin esiresi iledir.

İfivval babından şöyle dersin: .................... hızla gitmekte devam ettin müzared vavın esiresi ve masdarda lamın esiresi iledir. İsim fail: ..........dur. Emri hazır ..........dir. Nehyi hazır: .......... dir. Üçünde de vavın esiresi iledir. Vav hepsinde şeddelenmiştir.

İfinlal babından şöyle dersin: .......... siyahlık ve karanlık arttı. Müzaride birinci kafın esiresi iledir. İsmi faili : .......... dur. Emri hazırı: .......... dir. nehyi hazırı: .......... dir. Üçünde de kafın esiresi iledir. (yine ifinlal babından şöyle dersin):

.......... kafası üzere düştü. İsimi faili: ..........

Emri hazırı ........... Nehyi hazırı: .......... emri hazır ve nehyi hazırda kafın esiresi iledir. İfilal babından südasi altılı fiile misal .................... derisinin tüyü titredi, ürperdi. Müzaride aynın esiresi ve masdarda aynını sükunu iledir. İsmi faili:.......... dur. İsim mefûlu: .......... dir. nehyi hazırı:.......... dır. Üçünde de aynın esiresi iledir. Ra harfi hepsinde şeddelenmiştir. Ancak Masdarda şeddelenmemiştir.

İfinlal babından südasi altılı fiile misal: .......... Müzaride cemin esiresi iledir. İsim faili: .......... dur. Emri hazırı: .......... dir. Nehyi hazırı: .......... dir.