|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
231 Aksâmı semâniyyeBu sekiz kısım fiile: Aksâmı semâniyye denir. Sonra bilmiş ol ki: Her fiil, ya sahihdir. Sahih: Fiilin fâsı, aynı ve lâmı mukabilinde (yani fiilin baş, orta ve son harfinde) illetli harflerden bir harf bulunmayan fiildir. İlletli harfler: Vav, ya, elif, hemze ve tad’îf (= şeddeli harf) dir. (Sahih fiile misal): ……..=yardım etti gibi. Ya da fiil misal olur. Misal fiil: Fâsı mukabilinde, illetli harflerden bir harf bulanan fiildir: ……= söz verdi ve ...... = kolay oldu gibi. Ya da fiil, ecvef olur. Ecvef: Fiilin aynı mukabilinde illetli harflerden bir harf bulanan fiildir...... = dedi ve......... ölçtü gibi. Ya da fiil nakıs olur. Nâkıs: fiilin Lâmı mukabilinde illetli harflerden bir harf bulunan fiildir. ...... Savaştı, ve ………. attı gibi. Ya da fiil lefif olur. Lefîf: Kendisinde illet harflerinden iki harf bulunan fiildir. Bu da iki kısımdır. Birincisi: Lefîfi makrûndur. Makrûn Lefif: fiilin aynı ve lâmı mukabilinde bu illetli harflerden iki harf bulunan fiildir. ...........= katladı, dürdü ve …….. = güçlü oldu gibi. İkincisi: Lefîfi mefrûktur. Mefrûk lefif fiilin fâsı ve lâmı mukabilinde, bu illetli harflerden iki harf bulunan fiildir............ = Sakındı, sakınır (veya korudu, korur) gibi. Ya da fiil, mudâ’af olur. Mudâ’af aynı ve lâmı (yani ortadaki ve sondaki harfi) bir cinsten olan fiildir: ……… =uzattı, gibi. Meddenin aslı:........idi. Birinci dalın harekesi hafz edildi. Sonra birinci dal, ikinci dal harfi içine sokuldu (iğdam edildi ). |
