227 “Tedahrece”ye Mülhak

Otuz beş bâbdan beş bâb da: ………ye mülhak (=katılmış olan bâblardır.

Birinci bâb: ................ dir. Bu ölçüdeki fiil: …………….. dir. Bu bâbın alâmeti: başına (ta) sonuna da lâmel fiili cinsinden diğer bir harf ziyade etmekle mâzisinin beş harf üzere olmasıdır.

Bu bâbın binâsı: Mutâva’at içindir. ……………… Zeyd gömleği giydi bu gömlek giyildi gibi.

İkinci bâb: ……………….dir. Bu ölçüdeki fiil: Başına (ta) faal-fiil ile aynel fiil arasına (vav) ziyade etmekle mâzisinin beş harf üzere olmasıdır.

Bu bâbın binâsı da: Mutâva’at (dönüşlülük) içindir. ................ Çorabı giydim, çorap giyildi gibi.

Üçüncü bâb: ................ dir. Bu ölçüdeki fiil: ……………..dir. Bu bâbın alâmeti: Başına (ta) ve faal fiil ile aynel fiil arasına da (ya) ziyade etmekle mâzisinin beş harf üzere olmasıdır.

Bu bâbın binâsı: Sadece lâzım içindir: ……………. Zeyd, hakkın rahmetinden uzak oldu gibi.

Dördüncü bâb: ………….dir. Bu ölçüdeki fiil: …………………… dir. bu bâbın alâmeti: Başına (ta) ve aynel fiil ile lâmel fiil arasına (vav) ziyade etmekle mâzisi beş harf üzere olmasıdır.

Bu bâbın binâsı: Sadece lâzım içindir. ………………….Zeyd salındı gibi.

Beşinci bâb: ……………….dir. Bu ölçüdeki fiil ..................dir. Bu bâbın alâmeti: Başına (ta) ve sonuna da (ya) ziyade etmekle mâzisinin beş harf üzere olmasıdır.

Bu bâbın binâsı: Lâzım içindir. ……Zeyd kafası üzerine uyudu gibi.

Bil ki: Şu mülhak bâblarda ilhâkın hakikati, ancak (ta)dan başka harf ziyade etmekledir. Mesela ..............de ilhak ancak (ba)nın tekrarı iledir. (Ta) ise ancak mutâva’at manası için dâhil oldu. Nitekim ......... ye dâhil olduğu gibi. Çünkü ilhak, müellifinin el-Mufassal şerhinde açıklandığına göre kelimenin başında olmaz, bilâkis kelimenin ortasına veya sonuna (harf ziyade etmekle) olur.