| |
TAKIYYÜDDÎN SÜBKÎ
Meşhûr
velîlerden. Fıkıh, tefsîr, hadîs, kırâat, lügat ve nahiv âlimi. İsmi Ali bin
Abdülkâfî, künyesi Ebü'l-Hasan, lakabı Takıyyüddîn'dir. 1284 (H.683) senesinde,
Mısır'ın Sübk köyünde doğdu. Takıyyüddîn Sübkî daha küçük yaşta, babasının
yanından ayrılmadan âlim oldu. İlim ile çok meşgûl olurdu. Bütün gün ve
gecelerinin çoğunu ilim öğrenmekle geçirirdi. Evden sabah namazı için çıkar,
öğle namazı vaktine kadar çeşitli âlimlerin derslerini dinlerdi. Öğle namazından
sonra eve gelir, yemeğini yer, akşama kadar ilmî çalışmalarına devâm ederdi.
Akşam olunca, tatlı ve hafif bir şeyler yer, tekrar çalışmalarına başlardı.
Babası
onu, on beş yaşında iken evlendirdi. Başta babası olmak üzere, hanımı ve kayınpederi, ilimle
uğraşması için elinden gelen her şeyi harcadılar. Babası ile berâber bir ara,
Kâhire'ye gitti. Ezberlediği Tenbîh ile diğer kitapları, oradaki meşhûr
âlim İbn-i bint-il-Eaz'a ve diğer âlimlere okudu. Zamanın meşhur âlimlerinden
fıkıh, hadîs,
usûl, mantık, tefsîr, ferâiz, nahiv ilimlerini ve tasavvuf yolunu öğrendi.
Takıyyüddîn Sübkî, dînin emir ve yasaklarına uyan, tevâzu sâhibi, seçkin bir zât
idi. İlim ve vekâr sâhibiydi. Fıkıh ve hadîs ilimlerini çok iyi bilir ve ders
olarak okuturdu. Usûl ve Arabî ilimlerde derin âlimdi. Şam’da kâdılık yaptı.
Verdiği hükümlerden herkes memnun olurdu. Dört mezhep içinde huccet, hepsinin
müftîsi, hadîs âlimlerinin rehberi, kıymetli eserler sâhibi bir âlim idi.
Takıyyüddîn Sübkî, kıyısı olmayan bir deniz, kibir bulunmayan gönül sâhibi,
ölçüye sığmayan geniş bir ufuktu. Bozuk îtikâd sâhiblerine karşı, Resûl-i
ekremin ve Eshâb-ı kirâmın mübârek yolunu müdâfaa etti. Tevessül, istigâse ve
Resûlullah efendimizin kabr-i şerîflerinin ziyâretini kabûl etmeyen İbn-i
Teymiyye’nin karşısına çıkarak, ona delîl ve vesîkalarla cevap verdi ve;
“Heyhât! Mescid-i Nebî ziyâret edilir de, o mescidin sâhibi nasıl ziyâret
edilmez? Zâten Resûlullah efendimiz olmasaydı, bu mescidin fazîleti bilinmezdi.
Eğer Resûlullah efendimiz olmasaydı, o yer mukaddes olmazdı. Orada takvâ üzere
yapılmış bir mescid bulunmazdı.” buyurdu.
Takıyyüddîn Sübkî, çok cömertti. Eğer Hâtem-i Tâî onunla aynı asırda yaşasaydı,
Takıyyüddîn Sübkî’nin cömertliği yanında, onun cömertliği anılmazdı. O vekar
sâhibi ve heybetli idi. Her şeyi ile kendisinden önce gelmiş olan büyük
âlimlerin yolunda gitti. Dımeşk onun ilim ve irfânıyla mâmûr hâle geldi.
Takıyyüddîn Sübkî’nin verâı çok idi. Az yer, az içerdi. Çok namaz kılar, belâ ve
musîbetlere karşı sabrı hiç elden bırakmazdı. Allahü teâlâyı çok anardı. Sabah
akşam zikirle meşgûl olurdu. Dâimâ murâkabe üzere idi. Doğru yolda bulunup, bu
yola yardımcı olmakta ecdâdı olan Ensârın izinde bulunuyordu. Gece-gündüz Kur’ân-ı
kerîm okurdu. Âlimlerden, haberleri doğru olarak naklederdi. Seher vaktinde çok
istigfârda bulunur, Allahü teâlâdan af ve magfiret dilerdi. Allah korkusundan
çok göz yaşı dökerdi. Dünyânın parlaklığına ve malına îtibâr etmezdi. Elde
ettiği makam ve mevkilerden ve herkesin kendisine gösterdiği teveccüh ve
iltifattan dolayı, kibir, gurûr ve ucba kapılmazdı. Her taraftan âlimler,
halledemedikleri meseleleri arz etmek için ona mürâcaat ederlerdi. Sâlih ameller
ve müstecâb duâlar sâhibiydi. O, çok kere mütevâzî ve gösterişsiz bir elbise ile
dışarı çıkardı. Fakat sultânın merâsim günlerinde dâimâ cübbe giyerdi. Oğlu,
onun böyle cübbe giymesine çok hayret ederdi. Zîrâ, onun tabiatı böyle şeylere
pek önem vermezdi. Bu yüzden oğlu Tâcüddîn Sübkî, babasına; “Ey babacığım,
kâdılık makâmında otururken, yirmi dirhem etmeyen elbiselerle oturuyorsun. Fakat
sultânın merâsimlerinde cübbe giyiyorsun. Niçin böyle davranıyorsun.” diye
sordu. Takıyyüddîn Sübkî, “Evlâdım! Bu, Şafiî mezhebi ulemâsının şiârıdır. Bu
âdetin unutulmasını istemem. Ben devamlı kalacak değilim. Benden sonra gelip
bunu giyecekler. Yeni bir şey ortaya çıkarmıyorum." buyururdu.
Takıyyüddîn Sübkî, tasavvuf yolunda bulunanlara çok hürmet eder ve onları
severdi. “Tasavvuf yoluna giren kimse, Selef-i sâlihînin izinden gider, onlara
tâbi olursa işte tasavvufta doğru yol budur.” derdi. Takıyyüddîn Sübkî, kimde
olursa olsun, faydalı bir şeyi görünce onu beğenirdi. Faydalı ve güzel birşeyi,
kendisinden küçük birisinden bile duysa, onu dinlemekten uzak durmaz, yüz
çevirmezdi. O çok hayâ sâhibiydi. Kimseyi utandırmak istemezdi. Talebeleri bâzan
kendisine, bilinmeyen ve duyulmamış bir şey gibi herhangi bir konuyu
anlattıkları zaman, onlara bir şey demez, onları hoş karşılardı. Hattâ onlara
garip bir şey imiş gibi anlattıkları o konuyu, çeşitli kitaplardan naklederdi.
Bu sebeple talebeler, ona hayret ederdi. Zîrâ onlar, ilk önce onun bu meseleden
haberi yok sanırlardı. Fakat Takıyyüddîn Sübkî, yine de onların heveslerini
kırmazdı. O, âlimlere karşı çok edebliydi. Onun Peygamber efendimize olan
muhabbeti, sevgisi ve hürmeti, anlatılamıyacak derecedeydi.
Takıyyüddîn Sübkî, her ilimde mütehassıs idi. Selef-i sâlihînin yolunda,
sünnet-i seniyye üzere bulunuyordu. Hakkı söylemekten çekinmezdi. Ayakta,
otururken, binekte ve yürürken bile Kur’ân-ı kerîm okurdu. Hocaları ona çok
kıymet verirdi. Mütehassıs olduğu bütün ilim dallarında, zamânında onun gibisi
görülmedi. Bütün âlimler, onun bütün zamânını ilme adadığına inanırlardı.
Takıyyüddîn Sübkî’nin çok kerâmetleri görüldü. Ona karşı çıkanın başına mutlak
bir şey gelirdi. Kendisinden kerâmet hâsıl olunca veya birisi kerâmetinden
bahsedince çok sıkılırdı.
Kadı’l-kudât
Cemâlüddîn Züreî, Mensûriyye Medresesindeki müderrislik vazifesinden, Şam
kâdılığına tâyin edilince, Takıyyüddîn Sübkî onun yerine müderrislik vazîfesine
tâyin edildi. Bir müddet sonra, Cemâlüddîn Züreî, Şam kâdılığından azledildi. Bu
sırada Şam Nâibi Argûn, Hicaz’da bulunuyordu. Bu nâibin, Cemâlüddîn Züreî ile
arasında çok iyi bir dostluk vardı. Züreî’nin azledilmesi Argûn’e ulaşınca, buna
çok üzüldü ve Mısır’a varınca, Mensûriyye müderrisliğini, Takıyyüddîn Sübkî’den
alıp, tekrar Züreî’ye vermeye karar verdi. Bu haber Takıyyüddîn Sübkî’ye
ulaşınca, o buna çok üzüldü. Bu haber üzerine, gece iki rekat namaz kılarak,
Allahü teâlâya niyazda bulundu. Bu sırada; “Argûn tutuklandı!” diye bir ses
duyuldu. Ertesi gün derse gittiğinde kendisine, Nâib Argûn’un tutuklandığı
söylendi.
İmâm-ı
Sübkî şöyle anlatır: “Babam Takıyyüddîn Sübkî’ye rahat vermeyenlerden birisi de,
Şam nâibi Argûn Şah idi. Bir gün babam, Argûn Şah’a; “Ey emîr! Ben de, sen de
bir gün öleceğiz.” dedi. Argûn Şah da ona; “Ey Kâdı! Bu şehirde kaç nâib
gördün?” diye sorunca, o; “Şu kadar nâib gördüm.” dedi. Argûn Şah; “Benden
başkası sana rahat vermedi.” deyince, o; “İleride sen de göreceksin.” dedi. Biz,
bir gün yatsı namazını kılmak için toplanmıştık. Namazdan sonra, babam yüksekçe
bir yere çıktı. Başı eğik bir vaziyette durmaya başladı. Hiç konuşmuyordu.
Ayakta olduğu hâlde, sabah namazına kadar aynı vaziyette kaldı. Bu sırada öyle
heybetli bir hâli vardı ki, târifî, anlatılması çok zordu. Onu bu hâlde gören
kimse, şâyet o anda onu bir arı sokmuş olsaydı, aslâ bunu hissetmiyeceğine
inanırdı. Sonra oradan inip yatsı namazının abdesti ile sabah namazını kıldı.
İnerken bize; “Argûn Şah’ın işi bitti.” dedi. Salı günü Trablus’tan yola çıkan
Ulcîbuğa isminde birisinin, Perşembe günü gecenin yarısında Argûn Şah’ın başını
kestiğini öğrendim. Sonra babamın odasına geldim. İçeride Kur’ân-ı kerîm
okuyordu. Biraz bekledikten sonra kapıyı çaldım. Kur’ân-ı kerîm okumasını
keserek kapıyı açtı. Bana; “Müslüman kardeşin için şemâtet yapmayı bırak (şemâtet;
başkasına gelen belâya, zarara sevinmektir). Belki Allahü teâlâ ona âfiyet verir
de, seni o musîbete düçâr eder.” dedi. Sonra ben ona, biraz sevinçli bir hâl
içinde; “Argûn Şah öldürüldü.” dedim. O zaman bana; “Kim demiş? Sus! Bu ne biçim
söz böyle! Müslüman kardeşin hakkında şemâtet yapma dedik, değil mi?” dedi. Bana
kapıyı açıp “Şemâtet yapma!” demesi, benim ona ne söyleyeceğimi, Allahü teâlânın
ona bildirmesi, onun bir kerâmetidir.”
Şöyle
anlatılır: “Takıyyüddîn Sübkî, bir mesele hakkında hüküm vermişti. Bu hükmünde
de kararlı idi. Şam nâibi Argûn Kâmilî, bu hükmünden dolayı ona karşı çıktı. Bu
mesele Şam ve Mısır’da önemli bir konu hâline geldi. Bu sırada Kâdı Selâhüddîn
Safdî, Takıyyüddîn Sübkî’nin yanına gelerek; “Efendim! Bu mesele aleyhimize
olmaktadır. Onlar Hakka itâat etmezler, Hakka boyun eğmezler. Niçin kendinizi
tehlikeye atıyorsunuz? Niçin onlarla mücâdele ediyorsunuz?” deyince, o uzun süre
düşündükten sonra; “Vallahi, Allahü teâlâdan başkasının rızâsını düşünmem. Benim
için önemli olan, Allahü teâlânın rızâsıdır.” dedi. Bunun üzerine ben, onun
baskı ve lâflar ile haktan ayrılmayacağını anladım. Nâib Argûn Kâmilî bir süre
sonra görevinden alındı ve çeşitli eziyetler başına geldi. Ölünceye kadar
çeşitli üzüntüler içinde ve işsiz güçsüz yaşadı.”
Takıyyüddîn Sübkî, 1354 (H.755) senesinde zâfiyete yakalandı. Vefât edinceye
kadar bu hastalık devâm etti. Kendisi dâimâ; “Ben Mısır’da vefât ederim” derdi.
Mısır’a gidince, orada birkaç gün hasta kaldı. 1355 (H.756) senesinde Kâhire’nin
dışında bir yerde vefât etti. Cenâze namazına çok kalabalık bir cemâat katıldı.
Cenâzesini taşıyanların bir ucu, defnedildiği yer olan Bâb-ün-Nasr’da iken,
diğer ucu vefât ettiği evin önünde idi.
Takıyyüddîn Sübkî’nin vefâtından sonra birçok kimse, onun Allahü teâlânın
indinde nâil olacağı yüksek derecelerle ilgili güzel rüyâlar gördü.
Sâlihlerden birisi şöyle anlattı: “Vefâtından iki veya üç gece sonra,
Takıyyüddîn Sübkî’yi rüyâmda gördüm. “Allahü teâlâ sana ne muâmele buyurdu?”
diye sordum. Bana şöyle cevap verdi: “Bana Cennet kapıları açıldı. Gir denildi.
Ben; “İzzetin hakkı için yâ Rabbî! Benim cenâze namazımda bulunanların da
girmesini isterim.” dedim.”
Takıyyüddîn Sübkî oğluna şöyle nasîhat etti: “Ey oğul! Vaktini boş yere geçirsen
bile, seher vaktinde uyanık olup, ibâdet ve tâatla meşgûl olmayı kendine âdet
edin. Seher vaktinde uyuyan kimseye çok çok yazık!”
Takıyyüddîn Sübkî’nin büyük oğlu Ebû Bekr Muhammed için nasihat olarak söylediği
şiirin tercümesi şöyledir: “Ey oğul! Sana yapacağım nasîhatimi ihmâl etme.
Sözüme iyi kulak ver. Bu nasîhatim, sana rehber olur. Allahü teâlânın kitâbı
Kur’ân-ı kerîmi ve sahîh olan hadîs-i şerîfleri ezberle, usûl-i fıkhı çok iyi
bil. O, senin sağlam ve doğru konuşmanı sağlar. Nahiv ilmini öğren. Bu,
anlayışını arttırır. Zâhirî ilimlerde, İmâm-ı A'zam, İmâm-ı Şâfiî, İmâm-ı Mâlik
ve İmâm-ı Ahmed’in, tasavvufta Cüneyd-i Bağdâdî’nin talebeleri- ne ve onlara
tâbi olanlara uy. Her işinde Resûl-i ekremin sünnet-i seniyyesine uyarak saâdete
kavuş. İlimde Allahü teâlânın rızâsını gözet, sâlihlerin yoluna kavuşursun.
Allahü teâlâdan kork, emrettiklerini yap, yasak kıldığı şeyleri yapma! Dünyâya
rağbet etme. Başına gelen belâ ve musîbetleri; kulluk vazifelerini yerine
getirerek, yalvarıp yakararak Allahü teâlâya arz et. Belâ ve musîbetlere karşı
sabırlı ol. Sana ihsân ettiği nîmetlere karşı, Allahü teâlâya şükret ve hamdet.
Doğru ve samîmî olarak verâdan ayrılma, şüphelilerden uzak kal. Rabbine itâat
et. O’na secde eyle, ilim öğrenmekte çok gayretli ol. Diline de sâhib ol.”
Takıyyüddîn Sübkî buyurdu ki: “Sûfî; Hakk’a doğruluk, halka karşı güzel ahlâk
üzere olan kişidir.”
“Tefekkür ettim, düşündüm. Gördüm ki, bütün fesâdın başı kibirdir. Kibir,
şeytanın büyüklenip kendini beğenmesi ile işlenen ilk günah oldu. Kalbde kibir,
büyüklenme hâsıl olduğu zaman, kendisini büyük görüp, başkalarını aşağı görür.
Kibir, kalbi nasîhat kabûl etmekten ve emre itâat etmekten alıkoyar. Kalbde
kendini hor ve hakîr görme hâsıl olunca, İslâm âlimlerine itâat eder ve
sözlerini dinler. İslâm âlimlerinin söz ve nasîhatleri ona tesir eder. Bu vesîle
ile Hakk'ı tanır. Nihâyet her hayır ve iyiliğe kavuşur.”
“Bütün
salâhı, iyiliği, Resûl-i ekremin şu iki mübârek sözünde buldum:
“Nefsine yapış ve evin geniş olsun.” Nefse yapışmaya gelince; insan
kendisi ile meşgûl olursa, nefsini mânevî kirlerden ve kötülüklerden alıkoyar.
Nefsine iyi ve övülen güzel hasletleri ve sıfatları kazandırır. Bu vesîle ile
Allahü teâlâya
yakın kimselerden olur. Hem, insanlarla uğraşmakta hayır ve fayda yoktur. “Evin
geniş olsun” sözüne gelince; burada, selâmetin insanlardan uzak olmakta olduğu
beyân buyrulmaktadır. İnsan evinden çıktığı zaman, her türlü rezâlete bulaşır ve
kötü işler yapar. Bu mevzûda şöyle bir şiir yazdım: Kalbin kibri, doğru yolu
kabûl etmeye mânidir. Onun için kendini büyük görme, mütevâzî ol. Evinde kal,
ondan bir karış bile ayrılma. Eğer evden ayrılırsan, pekçok kötülüklerle
karşılaşırsın.”
Takıyyüddîn Sübkî, birçok eser yazdı. Yazdığı eserlerin bir kısmı şunlardır:
1) Ed-Dürr-ün-Nazîm: Kur’ân-ı kerîmin tefsîrine dâirdir,
tamamlayamamıştır. 2) Tekmilet-ül-Mecmû’ fî Şerh-il-Mühezzeb: Nevevî’nin
Mecmû’ adlı eserinin şerhidir. Ribâ bahsinden başlamış, teflîs bahsine
kadar gelmiştir. Beş cilddir. 3) Et-Tahbîr-ül-Mühezzeb fî Tahrîr-il-Mezheb:
Minhâc’ın geniş bir şerhidir. Minhâc’ın namaz bahsinden
başlamıştır. 4) El-İbtihâc fî Şerh-ıl-Minhâc lin-Nevevî: Talak bahsine
kadar yazmıştır. 5) El-İbhâc fî Şerh-ıl-Minhâc: Usûl-i fıkha dâirdir.
Mukaddimet-ül-Vâcib meselesine kadar yazmıştır. Bu kitabı, oğlu İmâm-ı Sübkî
tamamlamıştır. 6) Ref-ül-Hâcib an Muhtasar-ı İbn-il-Hâcib: İbn-i Hâcib’in
Muhtasar’ının başından az bir kısmının şerhidir. 7) Er-Rakm-ül-İbrîzî
fî Şerh-i Muhtasar-it-Tibrîzî, 8- El-Veşy-ül-İbrîzî fî Hallit-Tibrîzî:
Tamamlayamadığı eserlerdendir. 9) Kitâb-üt-Tahkîk fî Meselet-it-Tahlîk:
İbn-i Teymiyyeye talak
meselesinde büyük reddiyedir.
KERÂMET ve MENKÎBELERİ
İKİ REKAT
NAMAZ
Şam
Nâibi Aydoğmuş’un, Takıyyüddîn Sübkî’ye sıkıntı vermesini Şeyh Behâeddîn şöyle
anlatır: “Nâib ile Takıyyüddîn Sübkî arasındaki anlaşmazlık çok ileri safhaya
varmıştı. Sonunda Takıyyüddîn Sübkî, kâdılıktan ayrılmaya karar verdi. Selâhiyye
Medresesinde ders verdiği yere gitti. Burada odasına girdi. Kapıyı kapayarak,
kâdılıktan ayrılması husûsunda istihâre yapacaktı. İki rekat namaz kılmaya
başladı. İkinci rekatin ikinci secdesinde iken bir ses duydu.
Bu ses; “Her insan için, önünden ve arkasından tâkib eden melekler vardır.
Onu Allahü teâlânın emriyle korurlar. Muhakkak ki Allah, bir topluma verdiği
nîmeti, onlar kendilerindeki iyi hâli fenâlığa çevirmedikçe bozmaz. Bir topluma
da Allahü teâlâ bir kötülük diledi mi, artık onun geri çevrilmesine hiçbir çâre
yoktur. O toplum için (kendilerine yardım edecek) Allahü teâlâdan başka
bir yardımcı da yoktur.” meâlindeki Ra’d sûresi on birinci âyet-i kerîmesini
okuyordu. Bunun üzerine kâdılık vazifesinden ayrıldı. O zaman emîr, Bedrüddîn
Genkilî bin Bâbâ idi.
Takıyyüddîn Sübkî ile Aydoğmuş arasındaki meseleye o da üzülmüştü. Takıyyüddîn
Sübkî'yi çok seviyordu ve onu haklı buluyordu. Fakat Aydoğmuş gibi bir devlet
adamını da görevden almak bâzı sebeplerden dolayı zordu. Bedrüddîn Genkilî,
Takıyyüddîn Sübkî için; “Eğer o, Allahü teâlâ indinde kıymetli bir kul ise,
cenâb-ı Hak onu bu sıkıntıdan kurtarır ve rahata erdirir” diyordu. Kısa bir süre
sonra, Aydoğmuş’un âniden ölüm haberi geldi. Bu ölüm haberi Takıyyüddîn Sübkî’ye
ulaşınca ağladı. Sonra kalkıp namaz kıldı.”
SON SÖZ
Yazdığı
vasiyet şöyledir: “Kulun her hâlinde ibâdet yapması gerekir. Çünkü ömür çok
kısadır. Ömrünün bir kısmı küçüklükte geçer. Bir kısmı büyüyünce, bedenî
ihtiyaçlarını temin etmek, uyku, kendisine ârız olan hastalık, özür hâlleri,
zarûrî meşgaleler, insanlarla uğraşma ve geçim derdi gibi işlerle geçer.
Bunlardan geriye, insan için çok az vakit kalır. İşte insan, ya bu kısacık
ömrünü ibâdet ve tâatle geçirmek sûretiyle Allahü teâlâya, Cennet'ine ve çeşit
çeşit nîmetlerine kavuşur, veya bu kısacık hayâtı kendi aleyhine zâyi eder de,
ebedî hüsrâna uğrar veya ömrünü günah ve başkalarına düşmanlıkla geçirir.
Böylece şeytanın yardımcılarından olur, onunla birlikte Cehennem ateşinde yanar.
Herkes, yaşadığı kısa ömür içerisinde bu üç hâlden birinde bulunur. Allahü
teâlânın takdîr ettiği şeyler, her zaman insanın istediği şekilde cereyân etmez.
İnsan bâzan oturup, istediği bir şeyi bekler. Fakat bu sırada birçok iyi şeyleri
kaçırır. Çok defâ insanın kendisi için istediği şeylerin sonu şer olur. Bu
sebeple insanın tercihte bulunması, şöyle veya böyle olmasını istememesi
gerekir. Bilakis, Allahü teâlânın kendisi için hayırlı olanı ihsân etmesi için,
bütün işlerini Allahü teâlâya bırakması gerekir.
Bir
kimsenin dâimâ Allahü teâlâya tâat üzere olması, emirlerine uyup, hep murâkabe
üzere olması için, üzerindeki vazifeleri, Allahü teâlânın rızâsına uygun olarak
yerine getirmelidir. Meselâ, kâdılık gibi tehlikeli ve zor bir vazifeyi yapmak
zorunda kaldığı, ondan kendisini kurtaramadığı zaman, artık o vazifeden
ayrılmayı istememelidir. Çünkü o vazifeden ayrılırsa, belki ondan daha kötü bir
işe düşebilir. Sonra işlerin sonunun nasıl olacağını bilemez. Bu sebeple,
üzerinde bulunduğu vazifede kalmalı ve şu hususlara riâyet etmelidir: 1) Bu
vazife kendisini, birinci derecede lâzım olan Allahü teâlânın emirlerini yerine
getirmekten alıkoymamalıdır. 2) O vazifede kaldığı müddetçe, kötü ve bozuk
birisinin o vazifeyi almaması için kaldığını niyet etmelidir. Böylece o mâkama,
lâyık olmayan birisinin gelmesine mâni olmuş olur. Bu niyeti ile, dâimâ ibâdet
sevâbı kazanır. Mahkemeye bir dâvâ gelip, burada bir mazlûma yardımcı olup, onun
hakkını zâlimden aldığı, hakkı ayakta tuttuğu veya bâtıl ve bozuk bir işe mâni
olduğu zaman, kat kat ibâdet sevâbına kavuşur. Müslümanları, onlara zarar
verecek şeylere karşı himâye eder. Kendisini, efendisinin, içerisinde çoluk
çocuğunun bulunduğu bir eve koyduğu köle gibi ve böyle bir eve lâyık olmadığını
düşünür. Bu sebeple, bu evden çıkmak ve ayrılmak istemez. Çünkü, efendisi onu
oraya koydu. Emir onun emridir. Onun için, efendisinin çoluk çocuğunun işlerini
görmek için olanca gücü ile çalışır. Bu hususta efendisinin rızâsını arar. Bâzan
efendisi onu imtihân edebilir. Bu bakımdan, onun her zaman hazır olması, dâimâ
efendisinin emirleri istikâmetinde bir köle ve hizmetçi olması lâzımdır. Kısa
bir müddet sonra ölüm gelir. Ya efendisinin emirlerini yerine getirirken,
kölelik ve hizmetçiliği üzere can verir veya ondan başka bir hâl üzere vefât
eder. Maksad, Allahü teâlanın rızâsına kavuşmaktır.”
KAYNAKLAR
1)
Mu'cem-ül-Müellifîn; c.7, s.127
2)
Tezkiret-ül-Huffâz; c.4, s.1508
3)
Ed-Dürer-ül-Kâmine; c.3, s.63
4) Hüsn-ül-Muhâdara;
c.1, s.321
5)
Şezerât-üz-Zeheb; c.6, s.180
6)
Tabakât-ül-Müfessirîn; c.1, s.412
7)
Bugyet-ül-Vuât; c.2, s.176
8)
Miftâh-üs-Seâde; c.2, s.221
9)
Tabakât-üş-Şâfiiyye; c.10, s.139
10)
Fevâid-ül-Behiyye; s.44
11)
Tabakât-üş-Şafiiyye (Esnevî); c.2, s.75
12) Tam
İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; (51. Baskı) s.1069
13)
İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.11, s.101
|
|
