ŞEYH HASAN
Meşhûr
velîlerden. İsmi Hasan bin Muhammed bin Behâ'dır. Alacahisar'da doğup, büyüdü.
1609 (H.1018) senesinde vefât etti. İlim tahsîlini İstanbul'da yaptı.
İstanbul'da Mirahor Zâviyesinde yerleşip zâhir ve bâtın ilimlerinde yetişmek
için çalıştı.
Dâimâ
oruç tutar, dînî ilimleri öğrenmek için çalışırdı. Şeyhülislâm Şeyhî Efendinin
sohbetlerine devâm etti. Sonra İbrâhim Gülşenî'nin halîfelerinden Hasan
Zarîfî'ye talebe oldu. Tasavvufta epey yol katetti. Fakat tam olarak yetişmeden
hocası Zarîfî Efendi vefât etti. Bunun üzerine Şeyh Yâkûb Efendinin hizmetine
girdi ve talebesi oldu. Halvetiyye ve Celvetiyye yollarının feyzlerine kavuştu.
İlim
tahsîl ettiği sıralarda kendini o kadar ilme vermişti ki, odasına girer kapısını
kilitletirdi. Sâdece namaz ve ders vakitlerinde açtırırdı. Odasında dâimâ
çalışmakla, ibâdet ve zikir ile meşgûl olurdu. Devamlı yalnız kalmayı tercih
eder, mânen yükselmek için gayret gösterirdi.
Onu
tanıyan dervişlerden Yahyâ Dede şöyle anlatmıştır: "Hasan Efendi ile ve diğer
dervişlerle erbeîne girdik, on beş günde bir yemek yerdik. Geceleri bin rekat
namaz kılardık. Dervişlerden bir kısmı buna tahammül edemeyip bu safâdan, yüksek
hallerden mahrum oldular."
Hasan
Efendinin kaldığı zâviyenin çevresinde oturanlardan biri şöyle anlatmıştır: "Bir
gece evde otururken pekçok kimsenin câminin üzerinden inip Hasan Efendinin
odasına girdiğini gördüm. Gidip kapısını çaldım. Böyle böyle kimseler gelip
odanıza girdiler, dedim." "Onlar cinnîlerdir. Dînî suâller sormaya geldiler.
Merak edilecek bir şey yok korkma!" dedi."
Talebelerinden biri şöyle anlatmıştır: "İlk zamanlarımda uygun olmayan bir
düşünce ile uyumuştum. Rüyâmda hocam gelip bir tokat vurup gitti. Ertesi gün
huzûruna vardığımda, şeyhler, talebeleri ileri gittiklerinde, uygunsuz
hallerinde îkâz ederler. Bâzan döverler, bâzan okşarlar. Bunlar gam değildir."
buyurdu.
Bir
genç onların bulunduğu yerde yoldan gelip geçenleri rahatsız ederdi. Bir
günHasan Efendinin yolu oraya düştü. Genç atını Hasan Efendinin üzerine sürüp;
"Bana şarap parası ver." dedi. Parası olmadığını söylediği halde ısrar etti.
Hakâret dolu sözler söyleyip uzaklaştı. Biraz sonra bir kağnı arabasına çarpıp
öldü.
Birisi
Hasan Efendiyi hased eder ve kahvehânelerde devamlı aleyhinde konuşurdu. Bu
uygunsuz davranışı üzerine Hasan Efendi onu zaman zaman îkâz ederdi. Ancak bir
türlü bu huyundan vaz geçmedi. Bir gün yine aleyhinde uygunsuz sözler söyledi.
Sevenlerinden biri Hasan Efendiye gidip durumu anlatınca, Hasan Efendi çok
yüksek sesle ve sesi kesilinceye kadar; "Bizden vaz geçmezler mi?" diye bağırdı.
O gece kendisine dil uzatıp, aleyhinde konuşan kimsenin boğazında bir yara
çıktı. Günlerce konuşamadı, sonra öldü.
Hasan
Efendinin sevenlerinden Ferruh Kethüdâzâde'nin evinde yangın çıkmıştı. Yangını
söndürmek için telaşla koştururken; "Hey Hasan Efendi! Hey gözümün nûru!" diye
seslenip ondan mânen yardım istedi. Bu sırada hizmetçilerden biri efendim
işteHasan Efendi meydanda duruyor ve korkmayınız diyor, dedi. Sonra hizmetçi,
Hasan Efendinin yanan eve girdiğini, içeri girince yangının birden söndüğünü
gördü. Ferruh Kethüdâzâde bu hâli görüp Hasan Efendinin kerâmeti karşısında çok
duygulandı. Ertesi gün huzûruna varınca, hâdiseyi gizlemesine işâret ederek;
"Allah adamlarına o kadar şeyler kolaydır." buyurdu.
Sevenlerinden bir zât şöyle anlatır: Borçluydum ve bir türlü ödeyemiyordum.
Alacaklılar ise devamlı sıkıştırıp para istiyorlardı. Bir Cumâ günü Hasan
Efendinin vâzını dinledim. Bir taraftan da içimden borcumu ödeyebilmem için duâ
ettim. Vâzdan sonra Hasan Efendinin elini öpmek için huzûruna vardım. Bana;
"Beşiktaş'ta falan yere var. Orada senin işini görürler. Durma, hemen git!"
buyurdu. Beşiktaş'a gittim. Gemi kaptanı kıyâfetinde birisi beni görüp, ismimi
de söyledi; "Sen falan değil misin?" dedi. Evet deyince, beni yanına alıp evine
götürdü. Önüme içi para dolu bir kese koydu. İçinde borcumu ödeyecek kadar para
vardı. "Efendinin emri bu kadardır." dedi. Bunun üzerine; "Sana bu haberi kim
verdi." diye ısrarla sordum. "Bize bir kimse gelip söylemedi. Gelmesine de lüzum
yok. Bizim birimizin kalb aynasında olan düşünce diğerimizin kalb aynasında
akseder, mâlum olur." dedi."
Mustafa
Dede adında bir yakını şöyle anlatmıştır:
Hasan
Efendi mübârek gecelerde bin rekat namaz kılardı. Bir defâsında berât gecesine
iki gün kala yâni Şâbân ayının on üçünden on beşine kadar üç gün üç gece yemek
yemedi, uyumadı. İlk gece sabaha kadar namaz kıldı. Ertesi gün öğleye kadar
dervişlere sohbetiyle nasîhatler yaptı. Öğleden akşama kadar böyle geçti. Akşam
namazından sonra tesbih namazı kıldı. Yatsı vakti girince, yatsı namazını kıldı.
Sonra sabah namazı vaktine kadar ibâdet ve tâatle meşgûl oldu. Sabah namazını
kıldıktan sonra âdeti üzerine okuyacağı şeyleri okudu ve zikirle meşgûl oldu.
Tam üç gün bu şekilde devâm etti."
Hasan
Efendi enbiyâ ve evliyâ kabirlerini çok ziyâret ederdi. Bu sebeple evliyâ
türbelerinin çok bulunduğu bir yer olan Bağdat'a iki defâ gitti. Bir defâsında
şöyle demiştir: "Allahü teâlâ Cennet'te bâzı kullarına lutfedip; "Ey kullarım!
Siz dünyâda iken enbiyâ kabirlerini ve evliyâyı ziyâret etmekten hoşlanırdınız.
Şimdi size izin veriyorum Cennet'teki enbiyâ ve evliyâ makamlarını dolaşın."
buyurur. Ümîd ediyoruz ki, dünyâda ziyâret ettiğimiz gibi âhirette de onları
ziyâret ederiz inşâallahü teâlâ." buyurdu.
Hasan
Efendi bir Ramazan ayında Diyarbakır'a gitmişti. Oradan Bağdât'a gidecekti. O
bölgenin idârecisi Nasûh Paşa tasavvuf ehline karşıydı. Gitmesi için gerekli
vâsıtayı vermedi. Hattâ; "Kim onunla görüşür ve konuşursa cezâlandırırım." dedi.
Bu sebeple görüşmekten çekiniyorlardı. Hasan Efendi dervişlerinden birine; "Bu
gece meşâyıhın rûhâniyetinden yardım isteyeceğim." dedi. O gece seher vakti
talebesine; "Derviş! Bize izin verildi. Paşanın daha ömrü varmış. Fakat sonunda
başı kesilir. Sağ olanınız İstanbul'a vardığında görür." dedi. Böyle
konuşurlarken Paşadan bir adam geldi. Hasan Efendiyi dâvet ettiğini bildirdi.
Meğer o gece Paşayı rüyâsında çok korkutmuşlar. Paşanın yanına gittiler. Paşa
kapıya kadar inip, hürmetle karşıladı ve elini öptü. Sonra Bağdat'a gitmesi için
lâzım olan vâsıtayı temin etti. Bağdat'a gidip büyüklerin makam ve türbelerini
ziyâret etti. Oradan hacca gitti." Hasan Efendinin vefâtından sonra Paşanın
İstanbul'da bir sebeple başı vuruldu.
Hasan
Efendi hac yaptıktan sonra Yemen tarafına gitti. Orada vefât etti. Vefâtından
önceki gece âdeti üzere yüz rekat namaz kıldı. Veliyyüddîn Efendi, Hasan Dede,
İbrâhim Medenî, Adlî Efendi halîfeleri idi.
KERÂMET ve MENKÎBELERİ
BAL ŞERBETİ
Ali
Dede isminde bir zât şöyle anlatmıştır: "Bir gün Hasan Efendi ile birlikte bir
yere gidiyorduk. Yol üzerinde gayr-i müslim bir kimseye rastladık. Merkebine yük
yüklemiş gidiyordu. Hasan Efendi; "Ali Dede merkebin yükü nedir bir sor
bakalım." dedi.Sorduğumda merkebin şarap yüklü olduğunu öğrendim ve; "Sultanım,
şarapmış." dedim. "Söyle bir tas doldurup versin. dedi. Gidip gayr-i müslimden
bir tas şarap aldım. Getirince; "Ali Dede iç!" dedi. Önce tereddüd etdim. Üçüncü
defâ iç deyince, hatırıma şeyhin kerâmetinin zuhûr edebileceği geldi. İçmeye
başladım. Fakat tastaki şarap bal şerbeti olmuştu. Bu durumu görünce hemen Hasan
Efendinin elini öptüm. Şimdi tasta kalanı o şarap taşıyan gayr-i müslime ver."
dedi. Götürüp verdim. Aldı içti. Hasan Efendinin kerâmetiyle şarabın bal şerbeti
olduğunu gördü ve müslüman olmakla şereflendi."
KAYNAKLAR
1)
Şakâyık-ı Nu'mâniyye Zeyli (Atâî); s.599
2)
Lemezât
|
