|
MOLLA YEGÂN
Osmanlı
devrinde yetişen büyük veli ve Hanefî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Muhammed bin
Muhammed bin Yegân bin Armağan bin Halîl'dir. Molla Yegân diye meşhûr oldu. Aslen
Aydınlı idi. Doğum târihi bilinmemektedir. 1453 (H.857) târihinde Bursa'da vefât
etti. Vefât târihi ile ilgili başka rivâyetler de vardır.
Bursa'da Yıldırım İmâreti yanındaki mektebe defnedildi. Bugün mezarından eser
yoktur.
Çocukluğu Aydın'da geçti. Orada temel bilgileri öğrendi. Aydın'daki âlimlerden
öğrenebileceği bilgilere sâhib olduktan sonra Bursa'ya gitti. Bursa'da Molla
Fenârî'den ilim öğrenip icâzet aldı. Bursa'da çeşitli medreselerde müderrislik
yaptı. Kendi adıyla anılan Molla Yegân Medresesinde senelerce müderrislik yapıp,
tâliblerine ilim öğretti. Molla Fenârî'nin vefâtından sonra, başmüderris ve
Bursa kâdısı oldu.Sultan İkinci Murâd Han, bu kıymetli ilim adamını çok severdi.
Ona sık sık ihsân ve iltifâtlarda bulunur, nasîhatlerini dinlerdi. Hattâ Molla
Fenârî'den sonra onu Osmanlı Şeyhülislâmlığına tâyin ettiği söylenir. Buna göre
Molla Yegân Osmanlı Devletinin üçüncü şeyhülislâmı olmaktadır. Molla Yegân'la
Sultan İkinci Murâd arasındaki yakınlığa en güzel örnek Molla Gürânî'nin
Bursa'ya getirilmesi hâdisesidir. Bu hâdise şöyle olmuştu:
Molla
Yegân hacca gitmiş Mekke-i mükerreme ve Medîne-i münevveredeki mübârek yerleri
ziyâret etmekle, Peygamber efendimizin ayak bastığı yerlere ve kabr-i şerîfine
yüz sürmekle şereflenmişti. Hac esnâsında, Molla Gürânî ile tanıştı. Ondaki
eşsiz ilmi, dînindeki olgunluğu ve güzel ahlâkını gören Molla Yegân, böyle bir
âlimin ancak Osmanlı mülkünde kıymet bulacağını ifâde edip, Molla Gürânî'yi
Bursa'ya davet etti. Berâberce Bursa'ya geldiler. Molla Yegân, Sultan Murâd Hanın
huzûruna varınca, Sultan; "Onca yer gezip, gördün, bize ne hediye getirdin?"
diye suâl etti. Molla Yegân da; "Tefsîr ve hadîs ilimlerinde yetişmiş bir âlim
getirdim." cevâbını verdi. Molla Gürânî'yi getirip, Pâdişâh'a takdim etti.
Pâdişâh da onun ilmini takdîr edip, Hüdâvendigâr Gâzî Medresesi müderrisliğine
tâyin etti. Sonra Manisa'da bulunan Şehzâde Mehmed'e (Fâtih'e) hoca tâyin edildi.
Herkesin sevgisine mazhâr olan Molla Yegân, keskin zekâlı ve yumuşak huylu bir
zât-ı muhteremdi. Dîne uymakta,Allahü teâlânın emir ve yasaklarını gözetmekte,
Peygamber efendimizin güzel ahlâkı ile ahlâklanmakta, insanlara dînini
öğretmekte çok ileriydi. Yüzü ak, boyu uzun ve sakalı gürdü.Çok cömert olup,
Allahü teâlânın dostları ile yemek yiyip sohbet etmekten çok hoşlanır, onlar
için nadide sofralarda lezîz yemekler hazırlatırdı. Fakir-zengin herkesi
sofrasına dâvet eder ve sofradan herkes doymuş olarak kalkardı.
Ömrünü,
ilim öğrenmek ve öğretmekle, Allahü teâlâya ibâdet etmekle geçiren Molla Yegân,
pekçok talebe yetiştirdi. Yetiştirdiği talebeleri arasında; başta oğulları
Yegânzâde Mehmed Paşa ve Yegânzâde Molla Sinâneddîn Yûsuf Bâlî olmak üzere;
İstanbul'un ilk kâdısı Hızır Bey, Karamanlı Küçük Yâkup, İbn-ül-Hatîb Molla
Taceddîn İbrâhim, Ayasolug Çelebisi Molla Mehmed, Molla Halîl Hayreddîn, Hacı
Hasan-zâde Molla Mehmed, Şeyhulislâm Efdalzâde Hamîdüddîn gibi âlimler vardı.
Daha çok talebe
yetiştirmekle meşgûl olan Molla Yegân, kitap yazmaya pek fırsat bulamamış bâzı
meşhûr kitapların kenarlarına hâşiyeler ile Risâletün fil-Hulle adlı bir eser yazmıştır.
KERÂMET VE MENKÎBELERİ
1)
Şakâyik-i Nu'mâniyye Tercümesi (Mecdî Efendi); s.99
2)
Esmâ-ül-Müellifîn; c.2, s.199
3)
Tâc-üt-Tevârih (Ulemâ Kısmı)
4)
Keşf-üz-Zünûn; s.861
5)
Mu'cem-ül-Müellifîn; c.11, s.211
6)
İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.12, s.306
|
