| |
EBÛ TÂHİR MAHALLÎ
Tasavvuf, hadîs, Şâfiî mezhebi fıkıh âlimi, vâiz ve hatîb. Künyesi Ebû
Tâhir'dir. İsmi, Muhammed olup babasınınki Hüseyin'dir. 1159 (H.554) yılında
Mısır'da Dimyat taraflarında bir yer olan Cevcer'de doğdu. Mahallî ve Ensârî
nisbet edildi. Câmi-i Mısr-ı Atîk'de ve Câmi-i Amr ibni Âs'da hatîblik yaptığı
için Hatîb Ebû Tâhir diye tanındı.
Önceleri kötü kimselerle arkadaşlık edip, Allahü teâlânın rızâsına uygun olmayan
işlerle meşgûl idi. Genç yaşta hâlinin kötülüğünü anlayıp tövbe ederek, kendini
ilim ve ibâdete verdi. Zamanında Mısır'ın üç büyük fıkıh âliminden ders aldı. Bu
âlimlerden Tâcüddîn Muhammed bin Hibetullah Hamevî'nin sohbetinde kemâle geldi.
Ebû İshâk Irâkî ve Ali bin Zeyn et-Tüccâr da, onun diğer fıkıh hocalarıydı.
Hadîs ilmini ise, Hâfız İbrâhim bin Ömer Si'ridî'den öğrendi. Eş-Şeyh-ül-Celî,
es-Seyyid-ül-Kebîr Ebû Abdullah Kuraşî'nin sohbetlerinde bulundu.
Ebû Tâhir Abdullah fıkıh
ve usûl ilimlerinde çok ilerledi. İnsanların sorularına cevap verir,
sıkıntılarını giderirdi. Kendisine yapılan kadılık tekliflerini reddederdi.
Câmi-i Atîk ve Câmi-i Amr ibni Âs'ta hatîblik yapar, tâliblerine usûl ve fıkıh
dersleri verirdi. Şâfiî mezhebine göre fetvâ verirdi. Kimseden hiçbir şey
istemez, hiçbir şekilde hediye kabûl etmezdi. Mısır Eyyûbî Sultanı Melik
Nâsırüddîn Kâmil tarafından, kardeşi Şam Sultanı Melik-ül-Eşref Muzafferüddîn
Mûsâ'ya, aralarında sulh yapmak için elçi olarak gönderildi. İki kardeşin
aralarındaki kırgınlıkları atarak barışmalarını sağlayıp, iki müslüman devletin
birlik ve beraberlik hâlinde yaşamalarına vesîle oldu. Allahü teâlânın rızâsını
kazanabilmek gâyesiyle kendisini ilim ve ibâdete verdi. Gece ibâdet eder,
gündüzleri oruç tutardı. Vakitlerini ilim öğrenmek ve öğretmekle
geçirirdi. "Din nasîhattir." emrine uymak için, insanlara devamlı
nasihatlerde bulunurdu.
Allahü teâlânın emir ve
yasaklarını çok iyi bilir ve bildiklerini tatbik ederdi. Allahü teâlânın
rızâsına muhâlif bir iş yapmamak ve bir söz söylememek için çalışırdı. Selef-i
sâlihîn gibi yaşamaya gayret eder, Resûlullah efendimize bütün hâl ve
hareketlerinde uymağa çalışırdı. Dünyâ ve dünyâ malına hiç kıymet vermezdi.
Eline geçeni Allahü teâlânın dîninin yayılması ve kullarının ihtiyaçlarının
karşılanması için harcardı. Kimseye ihtiyâcından bahsetmez, ihtiyâcını cenâb-ı
Hakk'a arz ederdi. Pekçok kerâmetleri görüldü. Kıymetli eserler yazdı.
Birçok talebe yetiştirdi.
İbn-i Kalyûbî'nin babası Ziyâüddîn Ebû Ravh Îsâ bin Rıdvan Askalânî, Ebü'l-Hüseyin
Yahyâ bin Hüseyin bin Attâr Kuraşî, İbn-i Rif'a ve daha birçok âlim kendisinden
ilim öğrendi. İbn-i Kalyûbî, onun kerâmet ve menkıbelerini
Ez-Zâhir fî Menâkıb-ı Ebû Tâhir adlı eserinde yazdı. Bu eserden okunan, Ebû
Tâhir Mahallî hazretlerinin hâl ve kerâmetleri, dilden dile, gönülden gönüle
aktarıldı.
Yine İbn-i Kalyûbî
babasından şöyle nakleder: "Bir gün Ebû Tâhir'in kitaplarından bir kitap aldım.
Dışına bir şey bulaştı. Öyle bırakırsam eline bulaşır, diye düşündüm. Su ile
yıkadım, temizlendi. Kitabı teslim etmek için götürdüğümde: "Kimden izin alıp da
kitabın cildini yıkadın?" diye suâl edince, hiçbir şey söyleyemedim. Bir
defâsında da huzûrlarına vardım. Arkasında namaz kıldıktan sonra müthiş bir
şekilde karnım ağrımaya başladı ve şiddetinden yerimde duramaz oldum. Ebû Tâhir
hazretleri ellerini uzattılar. Onun eline yapıştığım anda hiçbir şeyim kalmadı."
Kâdı Şerefüddîn ibni
Ayniddevle, minberde iken kendisi için duâ etmesini istedi. Uzun bir zaman sonra
karşılaştılar. Kâdı Şerefüddîn'e; "Sen söylediğinden bu yana, hiçbir Cumâ
hutbesinde, senin için duâ etmeyi unutmadım." dedi.
Ebû Tâhir Mahallî 1235
(H.633) yılında vefât etti. Cenâze namazını çok kalabalık bir cemâat kıldı.
İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin talebelerinden İmâm-ı Müzenî'nin cenâze namazından bu
yana, Mısır'da böyle bir kalabalık görülmedi. Âlim, âmir, fakîr, zengin, câhil,
sultân herkes onun cenâzesine iştirâk etti. Melik Kâmil Şam'da olduğu için, oğlu
Sultan Âdil hazır bulundu. Mukattam dağı eteklerine, sıcak bir günde defnedildi.
Kabri herkes tarafından bilinmekte ve ziyârette bulunularak, istifâde
edilmektedir.
KERÂMET VE MENKÎBELERİ
HİÇ SAVAŞA
GİRMEMİŞ GİBİ
İbn-i Kalyûbî anlatır:
Zamânın sultânı yolculuğa çıkacağı zaman Ebû Tâhir Mahallî'ye uğrar, onun
duâsını almadan yola çıkmazdı. O da her defâsında; "Allahü teâlâ, sultânı
muvaffak etsin." diye duâ ederdi. Yine bir seferinde Sultan ve arkadaşları
kendisini ziyâret edip duâsını aldılar. Onlar ayrıldıktan sonra; "Sanki
düşmanlarının üstüne gidiyormuş gibi benden nusret için duâ istedi." dedi. Daha
sonra sultânın askerleri arasına katılıp, Avrupa'dan gelen zâlim Haçlı
kuvvetlerine karşı çarpışmak için gitti. Mensûre'deki savaşta atından inip
düşmanla savaştı. Yanındakiler, hep şehid oldular. O da pekçok kâfiri öldürdü.
Ebû Tâhir Mahallî'ye de birçok ok ve kılıç darbesi isâbet etmesine rağmen, hiç
savaşa girmemiş gibi geri döndü."
KAYNAKLAR
1) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî);
c.8, s.48
2)
Hüsn-ül-Muhâdara; c.1, s.411
3) İslâm Âlimleri
Ansiklopedisi; c.8, s.260
|
|
