AZİZ NESEFÎ
Mâverâünnehir bölgesinde yetişen velîlerin büyüklerinden. Doğum târihi belli
değildir. Nesef şehrinde doğdu. Babasının ismi Muhammed'dir. Vefât târihiyle
ilgili kaynaklarda değişik bilgiler vardır. Eserlerindeki ifâdelerinden 1300
(H.700) yılından az önce veya bu târihte vefât ettiği anlaşılmaktadır. Küçük
yaşta ilim tahsîline başladı. Tahsîli esnâsında tıb ile de ilgilendi. Bu arada
tasavvuf âlimlerinin sohbetlerinde bulundu. Horasan'a da ilim öğrenmek için
giden Aziz Nesefî, bölgenin Moğol işgâline uğraması üzerine buradan ayrıldı ve
çeşitli beldeleri dolaştı. Bu arada büyük velî Sâdeddîn-i Hammûî'ye talebe
olmakla şereflendi.
Aziz Nesefî,
hocasından icâzet, diploma, aldıktan sonra insanlara Allahü teâlânın emir ve
yasaklarını bildirmeye ve tâliplerine ilim öğretmeye başladı. Çok tesirli vâz ve
nasîhatlar yapardı. Konuşmalarında açık ve sâde bir ifâde kullanırdı.
Aziz Nesefî
buyurdu ki:
"Her kim
şunlara uyarsa kâmil bir müslüman olur: 1) Helal lokma, 2) Doğru söz, 3) Doğru
iş, 4) Evliyânın sohbetinde bulunmak, 5) Allahü teâlânın varlığını birliğini
tasdik etmek, 6) Allahü teâlâya karşı kulluk vazîfelerini yerine getirmek, 7)
Kimseye eziyet vermemek, 8) Herkese rahatlık vermek, 9) İlim öğrenmek."
"Hakîkat
ehlinin alâmeti şunlardır: 1) Allahü teâlânın rızâsına kavuşmuşlardır. 2)
İnsanlarla sulh üzeredirler. Kimseye düşmanlık etmezler. İnsanları severler. "
3) Halka şefkat üzeredirler. Şefkatin aslı halka nasîhat etmek, onlara doğru
yolu göstermektir. 4) Halka karşı tevâzu ve edeb gösterirler. 5) Tevekkül
sâhibidirler. Sabır ve tahammülleri fazladır. 6) Tamâı, nefsin arzu ve
isteklerini terketmiş, kanâat sâhibidirler. 7) Allahü teâlânın verdiğine
şükrederler. 8) İnsanlara rahatlık ve ferahlık verirler."
Aziz Nesefî
çok sayıda eser yazmıştır. Bunlardan bâzıları şunlardır:
1) Tenzil: Yirmi bölümden meydana gelen eser tasavvufa dâirdir. Yazma
nüshası Süleymâniye Kütüphânesi (Şehîd Ali Paşa Kısmı, No: 1263/2) ve Bâyezîd
Devlet Kütüphânesinde (Veliyyüddîn Efendi Kısmı, No: 1767) mevcuttur. 2) Keşf-ül-Hakâik,
3) Maksad-ı Aksâ, 4) Beyân-üt-Tenzîl, 5) Keşf-üs-Sırât, 6) Zübdet-ül-Hakâik, 7)
Kitab-ül-İnsân-il-Kâmil, 8) Menâzil-üs-Sâirîn.
KAYNAKLAR
1) Riyâz-ül-Ârifîn (Şarkiyat cb. 2200); s.175
2) Esmâ-ül-Müellifîn; c.1, s.580
3) Mecâlis-ül-Uşşak (Hüseyin Baykara); s.115
|
