| |
ABDÜLVEHHÂB BUHÂRÎ
Hindistan'da
yaşayan evliyânın büyüklerinden. İsmi Abdülvehhâb'dır. Buhârî nisbetiyle
bilinir. Seyyid Celâl Buhârî'nin torunlarındandır. Seyyid Celâl'in, Seyyid Ahmed
ve Seyyid Mahmûd adında iki oğlu vardı. Abdülvehhâb-ı Buhârî, Seyyid Ahmed'in
oğullarındandır. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 1525 (H. 932)'de Delhi'de
vefât etti. Kabri, Şâh Abdullah'ın kabri yanındadır. Hindistan'daki Mültan'da,
Seyyid Sadreddîn Buhârî'den naklî ilimleri ve tasavvuf ilmini tahsil edip,
yüksek derecelere kavuştu. Mültan'da bulunduğu zamanlarda, hocası ve eniştesi
Seyyid Sadreddîn Buhârî'den şu sözleri duydu:
"Dünyâda iki
büyük nîmet vardır. Bunlar, bütün nîmetlerden üstündür, lâkin insanlar bu iki
nîmetin kıymetini bilmiyorlar. Onlara kavuşmaktan gâfil bulunuyorlar. Birincisi;
iki cihânın efendisi Muhammed aleyhisselâmın mübârek vücûdunun, Medîne-i
münevverede bulunmasıdır. İkincisi ise; Kur'ân-ı kerîmdir. Hak teâlâ, onunla
söylüyor ve insanlar bundan gâfillerdir."
O, bu
sözleri duyunca, hocasının huzûrundan kalkıp, Medîne-i münevvereye gitmek için
izin istedi ve Resûlullah efendimizi ziyâret yolunu tuttu. Bu saâdetle
şereflenip, tekrar memleketine döndü. Sultan İskender Lodî zamânında Delhi'ye
geldi. Sultan onun büyüklüğünü anlayıp, aşırı derecede iltifât gösterdi. Ona
talebe oldu. Tâzim ve hürmet etti. Sultan'ın sevgisi, onu araması ve ona olan
muhabbeti, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin Şemseddîn-i Tebrîzî ile olan muhabbeti
gibiydi.
Delhi'den
ikinci defâ Haremeyn'i ziyâret etmek üzere ayrıldı. Ziyâretle şereflendikten
sonra, tekrar memleketine döndü.
İlim ve amel
sâhibi olan Abdülvehhâb-ı Buhârî hazretleri, hâl ve muhabbet ehlinden idi.
Tasavvufun yüksek derecelerine kavuşmuştu. Bir tefsîri vardır. Kur'ân-ı kerîmin
tamâmına yakınını, Resûlullah efendimizin medhi ve zikri ile tefsîr etmiştir.
Orada ilâhî aşkın inceliklerinden ve muhabbetullah sırlarından çok şeyleri
açıklamıştır.
Tefsîrinin
bir yerinde; "Ey îmân edenler; namazlarınızda rükû ve secde edin. Rabbinize
ibâdet edin ve hayır yapın." meâlindeki Hâc sûresi 77. âyet-i kerîmesini tefsîr
ederken buyurmuştur ki:
"En büyük
hayır ve iyilik; söz, işler ve davranışlarda Resûlullah'a sallallahü aleyhi ve
sellem uymaktır. Resûlullah'a tam tâbi olmak için, kâmil bir zâtın, yetişmiş ve
yetiştirebilen bir rehberin sohbetinde bulunmak lâzımdır. Öyleleri vardır ki,
Allah adamlarından biri ile bir sohbette, mârifet ve saâdete kavuşur. Kalbinde
Allah sevgisi artar ve o zâtın kalbinden kendi kalbine feyz akar. Bu bir sohbet,
onun ömrünü arttırıcı olur. O zâta olan muhabbeti, Allah ve Resûlüne olan
muhabbetini arttırır.
Hâllerin
kalpten kalbe geçişinin hikmetine gelince; Allahü teâlâ, Muhammed aleyhisselâmı
ülfet, rahmet ve keremle yarattı. Onu kendi ahlâkıyla ahlâklandırdı. Bu ahlâkdan
biri şevktir. Resûlullah efendimiz, Allahü teâlâdan bildirerek buyurdu ki: "Ebrârın
beni görme şevki uzadı. Benim onları görme şevkim daha kuvvetlidir." Demek ki,
Peygamber efendimizi bu ahlâkta kemâl üzere yarattı ve O, şevk sahiplerine
müştâk, can atan biri oldu. O'nun şevki, şevk, aşırı istek sâhiplerinden
kuvvetli oldu. Resûlullah'ın bu şevki, kalbden kalbe kıyâmete kadar, vârislerine
ve tâbilerine zamânındaki gibi intikâl eder. Bu da, sohbet ve ülfetle,
yakınlıkla şevk sâhiplerinden şevk sâhiplerine geçmekle olur. Sohbet yakınlık
için, yakınlık nîmet için, nîmet lezzet için, lezzet ise kavuşmak içindir.
Kavuşmanın çeşitlerinin ve semerelerinin artmasının ise sonu yoktur. Yazı ve söz
ile anlatılması ve anlaşılması çok zordur."
KAYNAKLAR
1) Ahbâr-ül-Ahyâr; s.221
2) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.14, s.50
|
|
