|
Hadîs âlimi.
Yüzbin hadîs-i şerîfi râvileri ile birlikte ezberden bilirdi. Hadîs ilminde
zamanının imâmı idi. Künyesi, Ebû Ca'fer olup, ismi, Muhammed bin Amr bin Mûsâ
bin Hammâd'dır. Ukaylî'ye, Mekkî ve Hicâzî nisbet edildi. Mekke'de yaşadı ve
orada 322 (m. 934) senesinde vefât etti.
İlimle uğraşan
bir ailenin ferdi olarak Dünyâya gelen Muhammed bin Amr, başta anne tarafından
dedesi Yezîd bin Muhammed Ukaylî olmak üzere, Muhammed bin İsmâil Sâig, Ebû
Yahyâ bin Ebî Mesre, Muhammed bin Ahmed bin Velîd bin Berd Antâki, Yahyâ bin
Eyyûb Allâf, Muhammed bin İsmâil Tirmizî, İshâk bin İbrâhîm Debrî, Ali bin
Abdülazîz Begâvî, Muhammed bin Huzeyme, Muhammed bin Mûsâ Belhî ve daha birçok
âlimden ilim tahsil edip, hadîs-i şerîf rivâyetinde bulundu. Ubeydullah bin Mûsâ
ile sohbet etti.
Allahü teâlânın
rızâsına kavuşabilmek için, yıllarca hadîs-i şerîf topladı. Bunları hem
kitaplarına yazdı, hem de hâfızasına yerleştirdi. Uydurdukları sözleri hadîs
diye Peygamberimize (s.a.v.) mal etmeye çalışan yalancıları, hatalı rivâyet
yapanları, rivâyetine i'timâd edilebilecek olanları veya i'timâd
edilemeyecekleri tesbit etti. Hâfızası çok kuvvetli, zekâsı keskindi Sâdece
Allahü teâlânın rızâsını düşünür dünyâya i'tibâr etmezdi.
Zamanının
mümtaz insanlarından Ebü'l-Hasen Muhammed bin Nâfi' Huzâî, Yûsuf bin Duhaylî
Mısrî, Ebû Bekr bin Mukrî gibi âlimler, ona talebe olmak bahtiyarlığına erişip,
hadîs-i şerîf rivâyet etmekle şereflendiler.
Müslim bin
Kâsım ve Hâfız Ebü'l-Hasen bin Sehl-i Kattan gibi âlimler de, onun sika
(güvenilir) olduğunda ittifak ettiler.
Hâfız
Ebü'l-Hasen bin Sehl-i Kattan, Muhammed bin Amr hazretlerinin hâfızasının
kuvvetini, hadîsdeki bilgisi ve gösterdiği dikkati şöyle anlatır: "Hadîs ilmiyle
uğraşanlardan bir grup Ebû Ga'fer Muhammed bin Amr-ı Ukaylî'yi denemek istedik.
Elimizde ba'zı eksik fazlalıklar yaparak hadîs-i şerîfleri yazdığımız bir
kitapçık vardı. Huzuruna yardığımızda yazdıklarımızı okuduk. Elimizden kitapçığı
aldı ve bizim ilâve ve çıkardıklarımızı ayıkladı. Üstelik de hiçbir kitaba
bakmadan hâfızasındaki bilgilerle düzeltti. Biz onun yanından ayrıldığımızda,
hâfızasının keskinliği ve hıfzının kuvveti hakkında ittifak halindeydik."
Eserleri
arasında mühim bir yer işgâl eden Duâfâ-i kebîr de, hadîsle uğraşanları,
güvenilir olup olmamasına göre ayırarak anlatmaktadır.
KAYNAKLAR
1) Tezkiret-ül-huffâz cild-3, sh-833
2) Şezerât-üz-zeheb cild-2, sh-295
3) Mu'cem-ül-müellifîn cild-11, sh-98
4) El-A'lâm cild-6, sh-319
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh-33
|
