|
On kırâat imamından dokuzuncusu. Kur'ân-ı kerîmin kırâatim, okunuş şekillerim"
ve bununla ilgili usûlleri, kaideleri naklen bildiren kırâat imâmlarındandır.
Künyesi, Ebû Muhammed olup, Basralıdır. 205 (m. 820) senesinde 88 yaşında vefât
etmiştir. Basra'da, rivâyet edilen ve yayılan kırâatin Ebû Amr'dan sonra
imamıdır. Sâlih, sika (güvenilir) bir âlim olup, kırâat ilminde rumuzu (yâ ve
ayn) harfleridir. Babası ve dedesi de kırâat âlimi idi. Ebû Hâtem şöyle
demiştir: "Ya'kûb bin İshâk, âlimler yetiştiren bir aileye mensûbtu. Kırâat,
Arab dili ve fıkıh ilminde büyük bir âlim idi. Kırâat öğretenlerin en
meşhûrlarından o-lup, bizim zamanımızda gördüğümüz âlimler içerisinde en üstünü
idi. Hurufatta, Kur'ân-ı kerîmdeki kelimeler üzerinde, harf ayrılıklarında ve
sebeblerinde ve nahiv âlimlerinin bu husustaki bildirdikleri hususlarda kuvvetli
bir âlim idi."
Ya'kûb bin İshâk, kırâat ilmini arz yoluyla
(okuyup dinletmek yoluyla) Selâm bin Süleymân'dan, Mehdî bin Meymûn'dan, Ebû
Esheb el-Utâridî'den ve diğer kırâat âlimlerinden almıştır. Kırâat ilminde
silsilesi şöyledir: Kendisi lürffatfarânü Selâm bin Süleymân'dan, bu zât Âsım
bin Ebî Necûd'dan, bu zât da Hz. Ali'den, Hz. Alide Peygamber efendimizden
(s.a.v.) naklen almıştır. Kendisinden ise birçok kırâat âlimi kırâat işitip,
nakletmişlerdir. Kırâatta meşhûr iki râvîsi vardır. Bunlardan birincisi,
Muhammed bin el-Mütevekkil'dir. Künyesi Ebû Abdullah olup, Ruveys lakabı ile
tanınmıştır. Diğer râvisi Ravh bin Abdülmü'min'dir. Künyesi Ebü'l-Hasen olup,
Ravh ismiyle meşhûrdur.
Ya'kûb bin İshâk, nahiv, kırâat, Arap
dilinde, dil rivâyetinde ve fıkıh ilminde meşhûr bir âlim idi. Ebû Hatim
Sicistânî şöyle demiştir: "Gördüğüm âlimler içerisinde, harflerin telaffuzunu,
ihtilâf, sebeb ve yollarını, nahiv yollarını ondan daha iyi bilen yoktuı" İmâm-ı
Cezerî de "Ya'kûb, nahiv ilminde ve kırâat ilminde zamanının en meşhûr âlimi
idi" demiştir.
Ya'kûb bin İshâk hadîs ilminde de âlim
olup, hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. Rivâyetleri, Sahîh-i Müslim'de, Sünen-i
Ebî Dâvûd'da, Sünen-i Nesâî'de, Sünen-i İbn-i Mâce'de yeralmıştır. Hadîs-i şerîf
rivâyet ettiği zâtlardan ba'zıları şunlardır: Dedesi, Zeyd bin Abdullah, Esved
bin Şeybân, Süheyl bin Mihran, Sevâde bin Ebî Esved, Süleymân bin Muâz ed-Da'bî,
Selîm bin Hayyam, Hammâd bin Seleme ve diğer âlimlerdir. Kendisinden ise, Amr
bin Ali, Ebû Rebî Zehrânî, Abdullah bin Muhammed bin Yahyâ Tarsûsî, Ukbe bin
Mukrim ve diğer hadîs âlimleri hadîs-i şerîf rivâyet etmişlerdir.
İbn-i Hallikan şöyle demiştir: Arabiyât
ilimlerini ilk defa ortaya koyan ve rivâyet eden Ebü'l-Esved Düelî'dir. O da
bunu Hz. Ali'den öğrenmiştir. Ebü'l-Esved'den, Meymûn Akran, bundan Anbese,
sonra Abdullah bin Ebî İshâk Hadramî almıştır. Bu zât Ya'kûb bin Hadramî'nin
dedesidir. Bundan Îsâ bin Ömer Sakafî, bundan Halîl bin Ahmed, bundan Sibeveyh
ve bundan da Ahfeş almıştır.
KAYNAKLAR
1)
Mu'cem-ül-müellifîn
cild-13, sh-243
2)
Vefeyât-ül-a'yân
cild-6, sh-390
3)
Miftâh-üs-se'âde cild-2, sh-43
4)
Tabakât-ı İbn-i
Şad cild-7, sh-304
5)
Şezerât-üz-zeheb
cild-2, sh-14
6)
Bugyet-ül-vuât
cild-2, sh-348
7)
Tehzîb-üt-tehzîb
cild-11, sh-382
|
