|
Büyük hadîs âlimlerinden. Künyesi, Ebû Muhammed'dir. Ebû Sa'îd bin Sem'anî,
Abdan bin Muhammed'in isminin Ubeydullah, (Abdân)'ın ise lakabı olduğunu
söylemiştir. Abdân'ın isminin Abdullah olduğu da bildirilmiştir. 220 (m. 835)
senesinde doğup, 293 (m. 905) târihinde, Zilhicce ayında, Arefe gecesi vefât
etti. Merv şehrinde zamanının en büyük hadîs âlimi idi. Kuteybe bin Sa'îd, İshâk
bin Râheveyh, Ali bin Hucr, Ammâr bin Hasen er-Râzî, Ebû Kureyb Muhammed bin
Âlâ, Abd-ül-Cebbâr bin Âlâ, Muhammed bin Musennâ gibi âlimlerin derslerini
dinleyip, onlardan rivâyetlerde bulunmuştur. Ondan da Ebû Abbâs ed-Degûlî ve
birçok Horasanlı âlim rivâyetlerde bulunmuştur. Yine ondan, ikisi de kadı olan,
Ahmed bin Kâmil ile, Abd-ül-Bâkî bin Kani rivâyette bulunmuşlardır.
Abdan bin Muhammed hadîs ilminde sika (güvenilir) bir âlim, sâlih ve dünyâya
rağbet etmeyen bir zâhid idi. Zühdü ve hafızası darb-ı mesel (atasözü) hâline
gelmişti. Merv'de yerleşti. Burada Ahmed bin Yesâr'dan sonra, fetva mercii o
olmuştu. "Muvattâ" isimli ve daha başka eserler de yazmıştır. Hocalarından
Muzenî'nin muhtasarını Merv şehri âlimlerine ilk tanıtan O'dur.
Ebû Bekir bin Sem'ânî anlattı: Abdan bin
Muhammed hacca gitmek için yola çıkmıştı. Bu sırada Nişâbûr'a uğradı. Ders
aldığı hocalarından birisi orada bulunuyordu. Bu sırada kendisinden çeşitti
mevzularda ba'zı fetvalar istendi. Abdan bin Muhammed bunu kabûl etmedi,
"İçerisinde, hocamın bulunduğu bir yerde ben fetva veremem" dedi.
Abdan bin Muhammed'in yanında okuyup me'zun olan talebelerinden ba'zısı
şunlardır: Ebû Bekir bin Muhammed bin Mahmud el-Mahmûdî, Ebû Abbâs es-Seyyârî,
Ebû İshâk el-Hâlidâbâzî'dir. Abdan bin Muhammed, Mısır'a gidip orada büyük Şâfiî
âlimlerinden ders aldı. Onların kitaplarını çoğalttı. Görüşmek herkese nasîb
olmayan âlim ve fakîhlere yetişti. Büyük âlim Rebî'yi görüp ondan istifade etti.
Şam ve Irak'a gitti. İlmle dolu olarak Merv'e döndü.. Yanında birçok kitaplar da
getirmişti. Merv'e gelince "Hoş geldin", için gelenlerden birisi de, Abdan bin
Muhammed'e, Mısır'a gitmeden önce mütâlâa ve okumak için kitaplarını vermeyen
bir zât idi. Yanına girince, Abdan bin Muhammed'e selâm verip, gelişini tebrik
etti. Daha önce kitaplarını vermediğinden dolayı özür diledi. Bunun üzerine
Abdan (r.a.): "Hiç özür dileme, senin bana iyiliğin var. Eğer sen bana o
kitapları verseydin, ben onlarla iktifa eder (yetinir), Mısır'a kadar gidip o
kadar büyük âlimlerle görüşüp, bu kadar ilme ve yanımdaki kitaplara sahip
olamazdım" dedi. Bu sözleri duyan ve özür dilemek için gelen zât, Abdan bin
Muhammed'in bu sözlerine çok sevindi. Ebû Sa'îd bin Sem'ânî dedi ki: "İmâm-ı
Şâfiî'nin kitaplarını da Merv şehrinde Abdan bin Muhammed tanıtmıştır. Oradaki
âlimler bu kitaplardan çok istifâde ettiler."
KAYNAKLAR
1)
Tabakât-üş
Şâfiiyye cild-2, sh-297
2)
Tezkiret-ül-huffâz,
cild-2, sh-687
3)
Târîh-i Bağdâd, cild-11, sh-135
4)
El-İber, cild-2, sh-95
5)
Şezerât-üz-Zeheb,
el, cild-2, sh-215
6)
Mu'cem-ül-müellifîn,
cild-6, sh-232
7)
El-Muntazam, cild-6, sh-58
|
