 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Alm. Anilin, Fr. Aniline, İng. Aniline. Kauçuk, boya, ecza, patlayıcı madde yapımında ve daha birçok endüstride geniş ölçüde kullanılan organik bir madde. Havada kahverengiye dönüşen, renksiz, yağımsı, zehirli, tadı acı, kokusu hoş bir sıvıdır. 184,4 derecede kaynar ve -6 derecede donar. Anilin 1826’da Otto Unverdorben tarafından İndigo denilen kimyevi maddenin bozunma ürünleri arasında keşfedildi. Anilin ismi indiogonun Sanskritçe karşılığından gelir. 1856 yılında William H. Perkin ham anilinin kromik asitle reaksiyonundan kinin elde etmek isterken leylak renginde ilk sentetik boyayı elde etti ve böylece anilin, ilk defa ticari maksatla kullanılmaya başlandı. Anilin üretiminin yaklaşık % 65’i kauçuk veya lastik üretiminde (işlemi hızlandırmak, lastiğe uzun bir ömür ve iyi bir kalite vermek için) kullanılır. Diğer kullanma sahaları ise değişik renklerde boya (anilin boyalar), vernik, mürekkep ve fotoğraf malzemesi yapımıdır. Anilin bütün sülfo ve diğer bazı ilaçların temel maddesi olup aynı zamanda birçok roket yakıtının bileşenlerinden biridir. Anilin, kömürün damıtılması sonucu meydana gelen ürünlerde bulunduğundan, anilini ihtiva eden boyalar, kömür katranı boyaları diye adlandırılır. Anilinin ticari üretimi hemen hemen tamamen benzenden yapılır. Benzen molekülündeki (C6H6) bir hidrojen atomu yerine NH2 getirilerek anilin (C6H5NH2) elde edilir. Hala kullanılan orijinal bir üretim metodunda önce nitrobenzen (C6H5NO2) elde edilir ve bu bileşik indirgenerek aniline dönüştürülür. Bu maksatla benzene nitrik asit ve sülfirik asit ilave edilerek nitrobenzen meydana getirilir. Bundan sonra buna, hidroklorik asit gibi bir katalizör mevcudiyetinde demir parçacıkları ve sıcak su ilave edilerek işlem tamamlanır. Anilin elde etmek için bir başka metod daha vardır. Önce, benzen ile bakır bir klorür (Cu2Cl2) ve bakır bir oksit (Cu2O) karışımı yüksek basınçta ısıtılarak benzen klorür elde edilir. Benzen klorüre yüksek basınç ve sıcaklıkta katalizör vasıtasıyla amonyak etki ettirilerek anilin elde edilir. Anilin baskı: Anilin mürekkeplerin mumlu kağıt, plastik, metal levha gibi emici olmayan yüzeylere uygulanmasına dayanan kabartma baskılara denir. Baskı mürekkebi, alkolde, gomalakta veya benzer türde herhangi bir uçucu maddede çözünmüş pigmentleri ihtiva eden bir çözeltidir. Hızla buharlaşarak kuruduğu ve besinlerle doğrudan temas eden ambalaj baskılarında kullanılmasında mahzur bulunmadığından tercih edilmektedir. Baskı işleminde, silindire sarılan esnek kauçuk kalıplardan faydalanılır. Anilin zehirlenmesi: Anilin buharlarının teneffüs edilmesi veya deriye teması ile ortaya çıkan kronik (sürekli) zehirlenme durumu. Burada kanda alyuvarların oksijen taşıyan maddesi hemoglobinin yapısı değişir. Dudak, kulak, burun gibi uç noktalar morarır. Yürüyüş bozuklukları (sarhoş gibi yürüme), yüzde solukluk ve başağrısı gibi belirtiler görülür. Daha çok anilin fabrikaları işçilerinde rastlanır. Koma durumu olursa, açık havaya çıkartılmalı, oksijen koklatılmalı ve suni solunum yaptırılmalıdır. |
