 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Güney Amerika’nın Pasifik sahilleri boyunca uzanan 8.900 km ile dünyanın en uzun ve yüksek dağ silsilelerinden biri. Venezuela, Kolombiya, Ekvador, Peru, Bolivya, Şili ve Arjantin’in bazı kısımlarını kaplar. Andlar, güneyden kuzeye doğru; Patagonya Andları, Orta Andlar, Peru Andları, Ekvador Andları, Kolombiya Cordilleraları ve Venezuela Cordilleraları olmak üzere altı bölüme ayrılır. Kıtanın batısındaki kıyı şeridini kuzeyden güneye doğru ikiye ayıran bu sıradağ silsilesi, Andların en yüksek yerleridir. Buradaki Aconcagua tepesi (6.960 m) Orta Andlar’da yer alır. Ekvador’dan Şili’deki Velgarasio’nun doğusundaki Uspallata Geçidi’ne kadar en alçak nokta 3.048 metredir. Venezuela, Kolombiya, Ekvador ve Bolivya gibi Güney Amerika devletlerinin başşehirleri And Dağlarının yüksek yerlerinde kurulmuştur. And Dağlarının birçok yerinde faal ve sönmüş volkanik tepeler vardır. Güney ve Orta Peru, Güney Şili, Ekvador ve Kolombiya’da 70 kadar aktif volkan mevcuttur. Andlardaki topraklar gençtir ve arazinin dik eğimi yüzünden su ve rüzgarla büyük bir aşınmaya uğrar. Bazı bölgeler ise tamamen kayalıktır. Andlar, dünyanın en büyük meteorolojik bariyerlerinden birini teşkil eder. 40° enlemin üstündeki Andlarda, hakim durumunda olan batı rüzgarlarından dolayı çok yağmur yağar. Deniz seviyesinden 914 metre yüksek olan bölgenin sıcaklık ortalaması 28° ile 24° arasında değişir. 910-1830 m arasında sıcaklık 24° ile 18°, 1830-3050 m yükseklikte 18°-12°, 3050-3960 m arası ise çok soğuk olup karla kaplıdır. Andlarda yaşayan hayvan türleri ve bitkiler yüksekliğe göre değişir. Bitki örtüsü 35° enleminde iki farklı bölgeye ayrılır. Güneyde kalan bölge, servi ve yaprak dökmeyen ağaçlarla kaplıdır. Kuzeyde ise, Bolivya’ya kadar çölümsü bir bitki örtüsü görülür. Bolivya’nın kuzeyinden itibaren tropik orman kuşağı başlar. Kolombiya’da ise 2500-3500 m arasında tarıma elverişli bir bölge yer alır. Andlarda çıkan madenler, dünyada ön sıralarda yer alır ve bölgede madencilik sanayinin gelişmesine sebep olmuştur. Bakır, Şili ve Peru’da; kalay Bolivya’da; gümüş, kurşun ve çinko Bolivya ve Peru’da; kömür ve demir Şili, Peru, Kolombiya’da; platin ve zümrüt Kolombiya’da; altın ise Peru, Ekvador ve Kolombiya’da çıkarılır. Andların doğu kesiminde zengin petrol yatakları mevcuttur. Andlarda nüfus; kesafet (yoğunluk) ve ırk bakımından değişiklik gösterir. Arjantin, Şili, Kolombiya ve Venezuela’nın yüksek kısımlarında hakim nüfus mestizo denilen melezlerdir. Peru, Ekvador ve Bolivya’da saf kan Kızılderililer nüfusun yarısından fazlasını teşkil eder. Arjantin ve Şili Andlarında nüfus seyrektir. Fakat Orta ve Kuzey Andlarda nüfus yoğundur. |
