 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Alm. Öffentliches Recht (n), Fr. Droit Poblique, İng. Public Law. Devletin kuruluş ve teşkilatını, devlet sıfatıyla gösterdiği faaliyetleri ve bu faaliyetlerin yerine getirilmesi (ifası) dolayısıyle devletle şahıslar arasında meydana gelen bağ ve münasebetleri tanzim ve şahsın devlet karşısında haiz olduğu hak ve yetkileri tayin eden hukuk şubesi. Amme hukuku, insanların, doğuştan gelen vazgeçilmez hak ve hürriyetlere sahip olduğunun kabul edilmesinden beri, bu hak ve hürriyetleri devlete ve diğer insanlara karşı korur ve bunların karşılıklı ilişkisini tanzim eder. Amme hukukunun tarihi gelişimi fertlerin faydasına olmuştur. Ferdin, hak ve hürriyetleri faydasına devletin yetkileri sınırlandırılırken, hak ve hürriyetlerin gerçekleşmesi için devlete yeni yeni vazifeler yüklenmiştir. Amme hukuku terimi, özel hukukun zıddı olarak kullanılmaktadır. Yürürlükte olan hukuku (mer’i hukuku), Özel hukuk ve Amme hukuku olarak ayırmak Roma hukukuna kadar dayanır. Özel hukuk; fertler ve özel nitelikteki bazı kuruluşlar arasındaki ilişkilere ait kuralları; Amme hukuku ise, devlet ve kamu müesseseleri hukukunu ve bunların fertlerle olan münasebetlerini tanzim eder. Bu ayırım mutlak manada değildir. Birçok hukuk kollarında Amme hukuku ve Özel hukuk birbirine girmiş durumdadır. İkisi arasındaki hudut kesin değildir. Yirminci yüzyılda Amme hukuku alanı büyüme eğilimi göstermiştir. Sosyal devlet anlayışı, devletin vazifelerini ve dolayısıyla Amme hukuku tarafından düzenlenen sahayı genişletmiştir. Mesela; eskiden özel hukuka giren iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku Amme hukukuna dahil olmuştur. Amme hukukunu, Özel hukukdan ayıran başlıca hususlar şunlardır: 1. Devlet ve kamu müesseseleri, hukuki ilişkilerde amme kudretinden gelen hakimiyet hakkını kullanarak faaliyet gösterirler. Özel hukuk ilişkilerinde ise hakimiyet hakkının kullanılması söz konusu değildir. 2. Özel hukukta, taraflar arasındaki ilişkilerde eşitlik esası bulunduğu halde, Amme hukukunda, devlet ve kamu kuruluşları ve bunlarla fertler arasında eşitlik yoktur; burada aksine, üst-ast (mafevk-madun) münasebeti vardır. 3. Özel hukuk ilişkilerinde şahsi menfaatler söz konusu olduğu halde, Amme hukukunda Amme menfaati söz konusudur. Amme hukukunun çeşitli dalları: 1. Anayasa hukuku 2. İdare hukuku 3. Mali hukuk (Vergi hukuku) 4. Ceza hukuku 5. Ceza usül hukuku 6. Medeni usül hukuku 7. Devletler umumi hukuku 8. İş hukuku 9. Sosyal güvenlik hukuku Fakat iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku en son yapılan tasnifle tekrar özel hukuk arasında kabul edilmiştir. |
