Küçük ve büyük öncülden oluşan bütüne ise
şekil (figür)
denilir.
Kıyas şekilleri dörttür:
Orta terim
küçük öncülde
yüklem,
büyük öncülde
konu
olursa,
birinci şekil,
Tersi olursa,
dördüncü şekil;
Her ikisinde de
konu
olursa,
üçüncü şekil,
Her ikisinde yüklem olursa,
ikinci şekildir.
Mukaddime-i suğrâ ile mukaddime-i kübrânın birleşiminden meydana
gelen kalıba "şekil" denir.
Mantıkta şekiller dörttür:
1.
Eğer hadd-i evsat mukaddime-i suğrâda mahmûl olup mukaddime-i
kübrâda mevzû olursa, bu kalıp birinci şekildir.
2.
Hadd-i evsat birinci şeklin aksine, suğrâda mevzu, kübrâda mahmûl
olursa, bu dördüncü şekildir.
3.
Eğer her iki mukaddimede de mevzû olursa, bu üçüncü şekildir.
4.
Şayet her ikisinde de mahmûl olursa, bu da ikinci şekildir. |
وَهَيْئَةُ
التَّألِيفِ تُسَمَّى شَكْلاً.
وَالْأَشْكالُ أَرْبَعَةٌ: لِأَنَّ الحَدَّ الْأَوْسَطَ
إِنْ كَانَ مْحمُولاً فِي الصُّغْرَى
مَوْضُوعًا فِي الْكُبْرَى فَهُوَ
الشَّكْلُ الْأَوَّلُ.
وَإِنْ كَانَ بِالْعَكْسِ فَهُوَ الرَّابِعُ.
وَإِنْ كَانَ مَوْضُوعًا فِيهِمَا فَهُوَ
الثَّالِثُ
.
وَإِنْ كَانَ مَحْمُولاً فِيهِمَا فَهُوَ
الثَّانِي. |